Χημικά επιβραδυντικά στη μάχη της δασοπυρόσβεσης

Γράφει ο Φώτιος Π. Καλαχάνης*

Η φετινή αντιπυρική περίοδος ,μας κατέστησε για άλλη μια φορά θεατές μεγάλων καταστροφικών δασικών πυρκαγιών με δυσάρεστα αποτελέσματα. Εκτός από την καταστροφή του φυσικού πλούτου της χώρας ,που είναι ένα θλιβερό γεγονός ,για όλους, είχαμε μεγάλες καταστροφές  και σε περιουσιακά στοιχεία συμπολιτών μας (οικίες ,καλλιέργειες κλπ).

Ευχή όλων είναι η κάθε καταστροφή να είναι και η τελευταία. Αυτό όμως γνωρίζουμε όλοι ότι ποτέ δεν θα συμβεί.

Έχοντας την γενική  διαχείριση των μεγάλων καταστροφικών πυρκαγιών το 2007, από την θέση του Διοικητού του Συντονιστικού Κέντρου επιχειρήσεων “199”  του πυροσβεστικού Σώματος και παρακολουθώντας το πυροσβεστικό γίγνεσθαι διεθνώς , θεώρησα σκόπιμο να καταθέσω σε αυτές τις γραμμές  τις θέσεις μου. Επειδή  από τα παθήματά μας, πρέπει να μαθαίνουμε και να βελτιώνουμε τις θέσεις και τις καταστάσεις ,ας καταθέσει ο καθένας τις προτάσεις ,ως ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα και προπαντός όχι σαν αντιπαράθεση ή αντιπαλότητα.

Το έργο  της δασοπυρόσβεσης  είναι μία επίπονη και επικίνδυνη  εργασία για τους πυροσβέστες αλλά και για όσους εμπλέκονται. Εκτός αυτού δαπανώνται εκατοντάδες εκατομμύρια  για τον αντιπυρικό σχεδιασμό κάθε χρόνο.

Παρατηρούμε λοιπόν ότι, ο προσανατολισμός όλων των φορέων που έχουν την ευθύνη στον τομέα της δασοπυρόσβεσης , στοχεύει  στην απόκτηση  ή μίσθωση για την δημιουργία ενός στόλου εναερίων μέσων ,ώστε να υπάρχει άμεση και μαζική προσβολή ,που είναι και το δόγμα πυρόσβεσης παγκοσμίως.

Οι σκέψεις μου βρίσκονται σε απόλυτη συμφωνία με τις παραπάνω ενέργειες. Από το αποτέλεσμα όμως όλων των παραπάνω φαίνεται ότι μπορεί  όλος ο σχεδιασμός να γίνει πιο αποτελεσματικός αν χρησιμοποιήσουμε  υλικά που θα παίξουν   καθοριστικό ρόλο στον  γρήγορο έλεγχο  των πυρκαγιών και το βασικότερο  με πολύ μικρή δαπάνη.

Παρακολουθώντας σε παγκόσμιο επίπεδο τις επιχειρήσεις δασοπυρόσβεσης διαπιστώνω  ότι με την πάροδο των ετών, συνεχώς εξελίσσονται  νέα υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών και παρουσιάζουν μεγάλη αποτελεσματικότητα.

Ο λόγος για την χρήση των χημικών επιβραδυντικών υγρών  στην δασοπυρόσβεση.

Τα χημικά επιβραδυντικά χρησιμοποιούνται εκτενώς στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Αυστραλία αλλά και σε Ευρωπαϊκές χώρες, για την καταστολή και τον έλεγχο των δασικών Πυρκαγιών, με επιτυχία.

Εχουν σημειωθεί σημαντικές βελτιώσεις στην  σύνθεσή τους , καθιστώντας τα επιβραδυντικά υγρά  πιο αποτελεσματικά, με  παράλληλα την  ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων  στην υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον.

Τα επιβραδυντικά υγρά ρίπτονται από αεροσκάφη  μπροστά από το μέτωπο της πυρκαγιάς και πλησίον  προσβάσιμων σημείων από τις επίγειες δυνάμεις. Δημιουργείται μία ζώνη επιβράδυνσης της έντασης της πυρκαγιάς και οι επίγειες δυνάμεις έχουν την δυνατότητα να επέμβουν στο μέτωπο  προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης  κατάσβεση. Η μέθοδος  αυτή αντιμετώπισης ,μπορεί να έχει τα καλλίτερα αποτελέσματα και στα περιαστικά δάση (το δάσος, που γεωγραφικά βρίσκεται κοντά σε ένα αστικό ή ηµιαστικό κέντρο, μεταξύ πόλης και υπαίθρου).

Αεροσκάφη τύπου Ι (μεταφορικής ικανότητας   άνω των 12.000 lit), ή και  τύπου ΙΙ (μεταφορικής ικανότητας   4.000 – 12.000 lit), έχουν δυνατότητα δημιουργίας μιας μεγάλης ζώνης επιβράδυνσης ή οποία  θα είναι και καθοριστική για την συνέχεια, στον  έλεγχο και στη συνέχεια την πλήρη κατάσβεση.

Τα χημικά επιβραδυντικά φωτιάς ,σύμφωνα με την  βιβλιογραφία των  κατασκευαστών  περιέχουν φωσφορικά άλατα του αμμωνίου, πολυφωσφορικά άλατα του αμμωνίου, θειικά άλατα αμμωνίου, ή συνδυασμούς τους, οι οποίες είναι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται συνήθως και   σαν  γεωργικά λιπάσματα. Αυτά τα επιβραδυντικά  άλατα  επικάλυψης των καυσίμων  μεταβάλλουν  τον τρόπο καύσης αυτών , μειώνοντας  την ένταση της φωτιάς και την ευφλεξιμότητα αυτών προκαλώντας  την επιβράδυνση της φωτιάς, ακόμα και μετά το νερό  που θα έχει εξατμιστεί από την μεγάλη θερμοκρασία.

Αυτό εξασθενεί  την ένταση  της  πυρκαγιάς, όταν  φθάσει στα καύσιμα υλικά  που έχουν διαποτισθεί με το επιβραδυντικό υγρό   και κάνει  την διαδικασία ελέγχου  και κατάσβεσης, των επίγειων δυνάμεων , ευκολότερη. Το ίδιο το νερό βράζει και εξατμίζεται , απορροφώντας μέρος  της  θερμότητας με ταυτόχρονη ψύξη  παρέχοντας  έτσι   κάποια επίδραση στην πυρκαγιά.

Ύστερα από  τα παραπάνω θεωρώ  αναγκαίο  ότι θα πρέπει να ενταχθούν  στα  κατασβεστικά υλικά δασοπυρόσβεσης τα επιβραδυντικά χημικά προϊόντα  και  να εξετασθεί το  συγκριτικό  μέγεθος   κόστους / οφέλους που θα προκύψει, από την χρήση  των επιβραδυντικών χημικών μέσων δασοπυρόσβεσης , κατά τις ενάρξεις των πυρκαγιών ,ή την προστασία των περιαστικών περιοχών, (λιγότερη καμένη έκταση – προστασία πολιτών και διάσωση   περιουσιακών στοιχείων – λιγότερα εναέρια μέσα – λιγότερα οχήματα – μικρότερη καταπόνηση προσωπικού – ύπαρξη εφεδρείας δυνάμεων κ.λπ).

Η σωστή εκμετάλλευση  των μέσων  σε συνδυασμό με την μεθοδευμένη χρήση επιβραδυντικών χημικών ,μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης για την  διάσωση του περιβάλλοντος που καταστρέφεται από τις πυρκαγιές, αλλά και της διαχείρισης πόρων και οικονομικών ωφελειών .

Εκτιμώ ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ένταξη στην φαρέτρα των πυροσβεστικών δυνάμεων, των επιβραδυντικών  υγρών. Σημειώνω ότι ένα μεγάλο και γρήγορο εναέριο μέσο, όπως το Be-200 θα ήταν πιο αποτελεσματικό εκτός των άλλων, να χρησιμοποιηθεί για ρίψη επιβραδυντικού υγρού ,επειδή θα δημιουργούσε μεγάλο μήκος ζώνης επιβράδυνσης  ,αλλά θα μπορούσε να επέμβει και σε διαφορετικά  μακρινά συμβάντα, σε μικρούς χρόνους.

Τα  αποτελέσματα  ύστερα από μία ορθολογισμένη διαχείριση  θα είναι θεαματικά.

Για να μην θεωρηθούν τα γραφόμενά  μου ως προφητείες μετά την καταστροφή καταθέτω  ότι, η πρότασή μου, για χρήση  επιβραδυντικού υγρού στην δασοπυρόσβεση, έχει γίνει επί δύο συνεχή έτη, (2008 – 2009) κατά την προετοιμασία των αντίστοιχων αντιπυρικών περιόδων, με  επίσημο τρόπο στους φορείς,  αλλά χωρίς απόκριση.

Ο λόγος και τα έργα πλέον ανήκουν  στους αρμοδίους.

O Φώτιος Π. Καλαχάνης είναι Αντιστράτηγος ε.α. Π.Σ.