Στο στόχαστρο της εφορίας διάσημοι Έλληνες Influencers – Ποιοι πλούτισαν παράνομα στην καραντίνα;

Άρχισε έρευνα η ΑΑΔΕ, καθώς γνωστές προσωπικότητες προωθούν προϊόντα και υπηρεσίες μέσα από τα social media, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν δηλώνουν τα εισοδήματα από αυτή τη δραστηριότητα.

Τι κερδίζει ένας social media influencer στην Ελλάδα, κάθε φορά που προβάλλει στους ακολούθους του ένα προϊόν (ένδυμα, καλλυντικό κ.ο.κ.); Και σε ποιο βαθμό ενημερώνει την εφορία για αυτό το εισόδημά του; Αυτά είναι τα ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν οι ελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ το επόμενο διάστημα, καθώς διαπιστώνεται ότι και στην Ελλάδα αποκτά υπολογίσιμο μέγεθος η εμπορική αξιοποίηση των social media από διασημότητες με μεγάλο αριθμό ακολούθων.

Εκτός από τους σταρ παγκόσμιας εμβέλειας που κερδίζουν εκατομμύρια προωθώντας διάφορα προϊόντα μέσω των social media, κυρίως του Instagram, συνολικά υπάρχουν σε παγκόσμιο επίπεδο περίπου 50 εκατομμύρια social influencers που κερδίζουν κατά μέσο όρο 2.970 δολ. τον μήνα από την προώθηση προϊόντων μέσω των λογαριασμών τους, σύμφωνα με σχετική έρευνα της HypeAuditor.

Αντίστοιχη καταγραφή στην Ελλάδα δεν έχει γίνει, όμως είναι διαπιστωμένο πλέον ότι δεκάδες μικρότερες ή μεγαλύτερες διασημότητες, κυρίως με αναφορά στον χώρο της τηλεόρασης, προωθούν προϊόντα και υπηρεσίες μέσα από τους λογαριασμούς τους στα social media και λαμβάνουν αμοιβές, όπως συνηθίζεται διεθνώς, σε χρήμα ή σε είδος (δωρεάν προϊόντα).

Αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών αναφέρει ότι επιχειρείται ήδη μια χαρτογράφηση αυτού του νέου τομέα οικονομικής δραστηριότητας. Οι ελεγκτές έχουν προχωρήσει σε μια πρώτη καταγραφή των γνωστών προσωπικοτήτων που προωθούν προϊόντα μέσα από τους λογαριασμούς τους στα social media και, σε πρώτη φάση, έχει γίνει καταγραφή των εισοδημάτων που δηλώνουν, για να διαπιστωθεί αν και σε ποιο βαθμό έχει γίνει τιμολόγηση παροχής διαφημιστικών υπηρεσιών, ώστε να καταβληθούν και οι αναλογούντες φόροι. Τα στοιχεία αυτά θα αντιπαραβληθούν και με τα στοιχεία που δηλώνονται από τις εταιρείες, τα προϊόντα ή υπηρεσίες των οποίων προωθούνται διαφημιστικά από τους influencer.

Όπως σημειώνει η ίδια πηγή, τα εισοδήματα αυτής της κατηγορίας δεν διαφέρουν σε κάτι ως προς τη μεταχείρισή τους από την εφορία από κάθε άλλο εισόδημα από παροχή υπηρεσιών από έναν αυτοαπασχολούμενο/ελεύθερο επαγγελματία. Μάλιστα, υπάρχει και σε αυτή την περίπτωση υποχρέωση καταβολής όχι μόνο φόρων, αλλά και ασφαλιστικών εισφορών.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι την περίοδο της πανδημίας και των lockdown οι οικονομικές δραστηριότητες των influencer στην Ελλάδα αναπτύχθηκαν αρκετά γρήγορα, καθώς αυξήθηκε η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και, παράλληλα, αναπτύχθηκε με γρήγορους ρυθμούς το ηλεκτρονικό εμπόριο. Υπάρχουν, επίσης, ενδείξεις από την πρώτη διερεύνηση που έκαναν οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ ότι τα εισοδήματα που δηλώνονται από τους influencer δεν αντιστοιχούν στην έκταση των δραστηριοτήτων τους και πιθανόν υποκρύπτεται αρκετά σημαντικής έκτασης φοροδιαφυγή.

Βέβαιο θεωρούν οι ελεγκτικές αρχές ότι οι αναφορές που γίνονται στα social media σε συγκεκριμένα προϊόντα κατά κανόνα δεν είναι… αφιλοκερδείς, αλλά υποκρύπτουν συμφωνίες διαφημιστικής προβολής με οικονομικά ανταλλάγματα. Πάντως, δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί σε όλες τις περιπτώσεις αν μια ανάρτηση στα social media υποκρύπτει οικονομική συναλλαγή και δεν υπάρχει προηγούμενο ελέγχου και επιβολής κυρώσεων για φοροδιαφυγή σε τέτοιες περιπτώσεις.

Τι δείχνει έρευνα;

Όμως, οι ελεγκτικές αρχές έχουν αρκετά εργαλεία για να αποκαλύψουν κρυμμένα εισοδήματα. Σε περιπτώσεις που θα υπάρξουν σοβαρές ενδείξεις φοροδιαφυγής, ένας influencer μπορεί να γίνει στόχος ειδικού φορολογικού ελέγχου, όπου οι ελεγκτές θα «ξεσκονίσουν» στοιχεία από πολλές πηγές για τις μεταβολές περιουσιακών στοιχείων, καταθέσεων κ.α., ώστε να διαπιστώσουν αν υπάρχουν εισοδήματα που δεν έχουν δηλωθεί. Σε κάθε περίπτωση, ο κανόνας είναι απλός, όπως αναφέρει αρμόδιο στέλεχος: «Τα εισοδήματα πρέπει να δηλώνονται και να φορολογούνται όπως και των υπολοίπων επαγγελματιών».

Τα στοιχεία της έρευνας της HypeAuditor («Influencer Income Survey»), η οποία ιχνηλάτησε την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα των influencer αποκάλυψαν ότι τα έσοδά τους έχουν αυξηθεί σημαντικά στη διάρκεια της πανδημίας και πλέον υπάρχει μεγάλος αριθμός ατόμων που συμπληρώνουν το εισόδημά τους μέσα από τα social media, αλλά και αρκετοί που έχουν αρκετούς ακολούθους για να ζουν από τα social media.

Κατά μέσο όρο, όπως προαναφέρθηκε, οι influencer κερδίζουν 2.970 δολ. το μήνα, ενώ οι «μικροί» (με 1.000 – 10.000 ακολούθους στο Instagram) βγάζουν 1.420 δολ. και οι «μεγάλοι» (με πάνω από 1 εκατ. ακολούθους) κερδίζουν 15.536 δολ. το μήνα. Μόνο 4% όσων απάντησαν στην έρευνα ζουν από αυτή τη δραστηριότητα, αλλά το 26% δηλώνουν ότι ελπίζουν στο μέλλον να γίνουν τα social media η κύρια πηγή εισοδήματος. Τα περισσότερα έσοδα (40%) προέρχονται από την προώθηση brand, είτε τρίτων εταιρειών, είτε προϊόντων που έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι οι influencer. Στις συνεργασίας τους με εταιρείες, οι influencer δηλώνουν ότι λαμβάνουν δωρεάν προϊόντα και μετρητά.

Πώς όμως θα λειτουργήσει η Εφορία;

Σύμφωνα, με την οικονομική υπηρεσία όμως, η πληρωμή σε είδος θεωρείται επίσης εισόδημα και πρέπει να δηλώνεται στο ακέραιο. Μάλιστα, νομικά και οικονομικά η παροχή διαφημιστικών υπηρεσιών αποτελεί άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Απαιτεί είτε την υποβολή δήλωσης έναρξης εργασιών στην Εφορία είτε την αμοιβή με το λεγόμενο τίτλο κτήσης. Τελικώς, απαιτείται η δήλωση του εισοδήματος στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία την καθορισμένη χρονική περίοδο του οικονομικού έτους.

Το τέχνασμα αυτό με την παροχή σε είδος χρησιμοποιήθηκε για χρόνια από διαφημιστικές εταιρίες και διαφημιστές καθώς περνούσε απαρατήρητο. Έρευνα στις Η.Π.Α. αποκάλυψε ότι το πλήθος των μη-δηλωμένων εισοδημάτων των διαδικτυακών διαφημιστών αγγίζει τα 2 τρις την τελευταία 5ετία. Με άλλα λόγια αυτός ο ιδανικός κόσμος που εμφανίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι παρά μία καλοστημένη επιχείρηση όπου λειτουργεί έξω από τα όρια του νόμου. Τα δεδομένα φαίνεται να αλλάζουν στον τομέα αυτό, καθώς τα οικονομικά στελέχη φαίνεται να ετοιμάζουν αυστηρότερες προϋποθέσεις για τις διαφήμιση στα κοινωνικά δίκτυα.