Το ελληνικό καλοκαίρι του Οδυσσέα Ελύτη

Καλοκαίρι ελληνικό, με soundtrack τα τζιτζίκια και τον παφλασμό των κυμάτων.

Είναι  «η εποχή που στήνονται τα όνειρα».  Είναι ένα «κατακόκκινο ανοιχτό καρπούζι στα χέρια μικρού παιδιού καβάλα στα καπούλια του ήλιου».

Για το «αδυσώπητο, δρεπανηφόρο θέρος» έγραψε πολύ ο Οδυσσέας Ελύτης, θα έλεγε κανείς ότι εντρύφησε.

Ένας χαρακτηριστικός στίχος:

«Όμορφη, Θε μου, που ναι η πλάση. Μύρια ποτήρια του νερού φρεσκοπλυμένα και σκουπισμένα στο περιγιάλι αστράφτουνε κι απ όλα πίνεις το γαλάζιο κι ακόμα να μεθύσεις»

Το δελφινοκόριτσο και η Μαρίνα των Βράχων

Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη –Μα πού γύριζες
Ολημερίς τη σκληρή ρέμβη της πέτρας και της θάλασσας
Αετοφόρος άνεμος γύμνωσε τους λόφους
Γύμνωσε την επιθυμία σου ως το κόκαλο

(από την Μαρίνα των Βράχων)

Αύγουστος: Μήνας ερωτικός, ανεπανάληπτος

Τα Ρω του Έρωτα

Ο Αύγουστος ελούζονταν
μες στην αστροφεγγιά
κι από τα γένια του έσταζαν
άστρα και γιασεμιά.

Αύγουστε μήνα και Θεέ
σε σένανε ορκιζόμαστε
πάλι του χρόνου να μας βρεις
στο βράχο να φιλιόμαστε.

Απ’ την Παρθένο στο Σκορπιό
χρυσή κλωστή να ράψουμε
κι έναν θαλασσινό σταυρό
στη χάρη σου ν’ ανάψουμε.

Σώμα του καλοκαιριού

Πάει καιρός που ακούστηκεν η τελευταία βροχή
Πάνω από τα μυρμήγκια και τις σαύρες
Τώρα ο ουρανός καίει απέραντος
Τα φρούτα βάφουνε το στόμα τους
Της γης οι πόροι ανοίγουνται σιγά σιγά
Και πλάι απ’ το νερό που στάζει συλλαβίζοντας
Ένα πελώριο φυτό κοιτάει κατάματα τον ήλιο.
Ποιος είναι αυτός που κείτεται στις πάνω αμμουδιές
Ανάσκελα φουμέρνοντας ασημοκαπνισμένα ελιόφυλλα
Τα τζιτζίκια ζεσταίνονται στ’ αυτιά του
Τα μυρμήγκια δουλεύουνε στο στήθος του
Σαύρες γλιστρούν στη χλόη της μασχάλης
Κι από τα φύκια των ποδιών του αλαφροπερνά ένα κύμα
Σταλμένο απ’ τη μικρή σειρήνα που τραγούδησε:

Ω σώμα του καλοκαιριού, γυμνό, καμένο
Φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι
Σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς
Μεγάλο ανέμισμα της κόμης λυγαριάς
Άχνα βασιλικού πάνω από το σγουρό εφηβαίο
Γεμάτο αστράκια και πευκοβελόνες
Σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας!

Λίγα Λόγια για τον Οδυσσέα Ελύτη

Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, ήταν το πέμπτο παιδί της οικογένειας του Παναγιώτη και της Μαρίας Αλεπουδέλη.

Οι γονείς του κατάγονταν από τη Λέσβο. Γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης.

Τα καλοκαίρια ο Οδυσσέας τα περνάει με την οικογένειά του σε νησιά του Αιγαίου, όπου έρχεται σε επαφή με την ναυτική παράδοση. Το φθινόπωρο του 1924 γράφτηκε στο Γ’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών και εργάστηκε στο περιοδικό «Η Διάπλασις των Παίδων», χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα. Ξόδευε όλα του τα χρήματα, αγοράζοντας βιβλία και περιοδικά.

Το 1935 θα γνωρίσει τον ποιητή και ψυχαναλυτή Ανδρέα Εμπειρίκο, που θα επηρεάσει καθοριστικά την ποίησή του, όπως και τη λαϊκή ζωγραφική του Θεόφιλου, η οποία θα ασκήσει σημαντική επίδραση στον εικονιστικό προσανατολισμό της ποίησής του.

Γνωρίστηκε το 1936 με το Νίκο Γκάτσο, και όντας φανατικοί και οι δύο της μοντέρνας ποίησης και του υπερρεαλισμού, γίνονται αμέσως φίλοι.

Μαζί με νέους της εποχής, όπως τον Σεφέρη, τον Σαραντάρη, τον Εμπειρίκο, τον Εγγονόπουλο και πολλούς ακόμη, δημιουργούν μια παρέα και προωθούν τις ιδέες και απόψεις τους μέσα από το περιοδικό «Νέα Γράμματα».

. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ολοκληρώνει τις σπουδές του και έρχεται σε επαφή με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία και τον Πολ Ελυάρ. Την ίδια περίοδο γράφει τα πρώτα του ποιήματα. Γράφεται στη Νομική Σχολή Αθηνών και σταματά προσωρινά να γράφει ποίηση.

Την περίοδο αυτή γίνεται η γνωριμία του με το μαρξισμό. Μεταφράζει Τρότσκι από τα γαλλικά για την εφημερίδα των φοιτητών.

Η καθιέρωση του Ελύτη έρχεται τρία χρόνια αργότερα, με τη δημοσίευση του άρθρου «Ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης» στο περιοδικό Νεοελληνικά Γράμματα Το 1939 εγκατέλειψε οριστικά τη Νομική και τυπώνει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Προσανατολισμοί».

Τον επόμενο χρόνο, μεταφράστηκαν για πρώτη φορά ποιήματά του σε ξένη γλώσσα.

Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο ο Ελύτης συμμετέχει ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, και σύντομα τον μετέθεσαν στην πρώτη γραμμή.

Στις 26 Φεβρουαρίου 1941 ο Οδυσσέας Ελύτης προσβάλλεται από τύφο και αρρωσταίνει βαριά.

Αυτή η περιπέτεια σημάδεψε τη ζωή και το έργο του. Ο πόλεμος, αλλά και η Κατοχή, τα Δεκεμβριανά και ο Εμφύλιος τον ενέπνευσαν να συνθέσει τα έργα «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον Χαμένο Ανθυπολογαχό της Αλβανίας» και «Το Άξιον Εστί», «Αλβανιάδα», «Καλωσύνη στις Λυκοποριές» και «Βαρβαρία».

Την περίοδο 1945–1946 διορίστηκε για ένα μικρό διάστημα Διευθυντής Προγράμματος στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Από το 1946 ως το 1948 έγινε συνεργάτης της εφημερίδας «Καθημερινή».

Το 1948 ταξίδεψε στην Ελβετία, για να εγκατασταθεί στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας στη Σορβόννη και είχε την τύχη να γνωρίσει προσωπικότητες της τέχνης και της διανόησης.

Το 1950 ταξίδεψε στην Ισπανία και στην Αγγλία, όπου συνεργάστηκε με το BBC πραγματοποιώντας τέσσερις ραδιοφωνικές ομιλίες.

Όταν επιστρέφει στην Ελλάδα, το 1953 ανέλαβε για έναν χρόνο τη Διεύθυνση Προγράμματος του ΕΙΡ. Έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτισμού στη Βενετία και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του θεάτρου Τέχνης του Κάρολου Κουν.

Το 1959 ολοκληρώνει το «Άξιον Εστί» που του χαρίζει το πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 1961. Έρχεται τότε και η αναγνώριση, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1975 ανακηρύσσεται επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης.

Το 1977 αρνιέται την αναγόρευσή του ως Ακαδημαϊκού. Το 1979 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Το 1982 τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο Τιμής του Δήμου Αθηναίων.

Το 1987 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Ρώμης και των Αθηνών, ενώ το 1989 του απονεμήθηκε το γαλλικό παράσημο του Ανώτατου Ταξιάρχη της Λεγεώνας της Τιμής.

Το 1993 αποφάσισε να βαπτίσει το νέο κόμμα του στενού του φίλου και μετέπειτα Πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά, την Πολιτική Άνοιξη, την οποία δήλωσε ότι στηρίζει με γραπτή επιστολή του.

Το 1995 ο Σαμαράς πρότεινε τον Ελύτη για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά αρνείται.