Η αυτοκρατορική αλαζονεία ποτέ δεν ωφέλησε

Είκοσι χρόνια πριν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν επιτέθηκαν απλώς στο Αφγανιστάν και τους Ταλιμπάν.

Δοκίμασαν να τους εξαλείψουν ολοκληρωτικά.

Ήταν η εποχή που στην Ουάσιγκτον πίστευαν ότι δεν υπήρχε καμία δύναμη που μπορούσε να τους αντισταθεί.

Που θεωρούσαν ότι μπορούσαν να διεξάγουν πολέμους και να τους κερδίσουν.

Σε οποιαδήποτε περιοχή και με οποιονδήποτε αντίπαλο.

Που υποστήριζαν ότι μπορούσαν να εξάγουν «δημοκρατία και οικονομία της αγοράς» με τη δύναμη των όπλων.

Μόνο που η ιστορία τους διέψευσε.

Είκοσι χρόνια μετά και αφού σκοτώθηκαν πολλές χιλιάδες Αφγανοί (και οι ίδιες οι ΗΠΑ είχαν αρκετά θύματα), αφού εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, αφού ξοδεύτηκαν τεράστια ποσά, όχι μόνο απέτυχε η προσπάθεια η χώρα αυτή να αποκτήσει πολιτική και θεσμική σταθερότητα, αλλά και φάνηκε ότι ούτως ή άλλως θα επέστρεφαν στην εξουσία αυτοί για την εκδίωξη των οποίων έγινε ο πόλεμος: οι Ταλιμπάν.

Και έτσι οι εικόνες από την Καμπούλ ήρθαν να θυμίσουν εκείνες από τη Σαϊγκόν το 1975: ελικόπτερα να βοηθούν τη βιαστική εκκένωση της αμερικανικής πρεσβείας.

Άμα το αναλογιστεί κανείς, δύσκολα μπορεί να βρεθεί καλύτερος ορισμός της πλήρους αποτυχίας μιας πολιτικής.

Αλλά και απόδειξη του πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η «αυτοκρατορική» αλαζονεία, πόσο κακός οδηγός για τη χάραξη πολιτικής.

Ιδίως σε μια περιοχή που πάντοτε μπορούσε να ταπεινώνει αυτοκρατορίες.

Και βέβαια δεν μπορεί να προσπεράσει κανένας την ιστορική ειρωνεία της όλης υπόθεσης.

Γιατί οι Ταλιμπάν προέκυψαν μέσα από ένα περιβάλλον ισλαμιστικών ένοπλων ομάδων που πολεμούσαν κατά τους Σοβιετικούς και τις οποίες ενίσχυαν και εξόπλιζαν οι ΗΠΑ, με το σκεπτικό ότι έπρεπε και οι Σοβιετικοί να αποκτήσουν το δικό τους Βιετνάμ. Και τώρα οι ΗΠΑ ξαναζούν μια μεγάλη ήττα.

Όμως, πιστεύω ότι αυτό που βλέπουμε είναι κάτι πιο συνολικό.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 κυριάρχησε στη Δύση (και όχι απλώς στις ΗΠΑ) η λογική όπου υπάρχουν προβλήματα η απάντηση μπορεί να είναι μόνο στρατιωτική και ότι μετά μπορούσε να ξαναφτιαχτεί μια χώρα υπό την καθοδήγηση της Δύσης.

Η λογική αυτή απέτυχε και στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Στην πράξη κατέληγε σε διαρκή επίδειξη βαναυσότητας που τροφοδοτούσε την εχθρότητα των τοπικών πληθυσμών και αντί να αντιμετωπίσει τους «εχθρούς» κατέληξε να ενισχύει την εμφάνιση νέων απειλών για τη Δύση (χαρακτηριστικό παράδειγμα το πώς αναδύθηκε στο Ιράκ και στη Συρία το Ισλαμικό Κράτος).

Και έτσι τώρα στο Αφγανιστάν επιστρέφουν στην εξουσία αυτοί που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να είχαν εκδιωχθεί και τσακιστεί.

Προφανώς και μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι Ταλιμπάν πήραν το μάθημά τους και αυτή τη φορά θα κινηθούν πιο προσεκτικά για να αποφύγουν να βρεθούν στο στόχαστρο.

Όμως, η ουσία παραμένει. Είκοσι χρονιά στο Αφγανιστάν επιστρέφουν στην εξουσία, διαμορφώνοντας όρους μεγάλης ιστορικής αποτυχίας των ΗΠΑ.

Ιστορική αποτυχία που τώρα απλώς ολοκληρώνεται αλλά άρχισε να διαμορφώνεται όταν φάνηκε ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους απλώς δεν μπορούσαν να κερδίσουν αυτόν τον πόλεμο.

Για να αποδειχθεί πόσο μεγάλο μπορεί να είναι το τίμημα της αλαζονείας.

Ιδίως της αυτοκρατορικής.