Το χρονικό της μάχης με τη φωτιά στην Εύβοια

Μια βιβλική καταστροφή άνευ προηγουμένου: οι ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες, η κλιματική αλλαγή, αλλά και ο ελλιπής σχεδιασμός από τον κρατικό μηχανισμό είχαν σαν αποτέλεσμα να γίνει το βόρειο μέρος της Εύβοιας παρανάλωμα του πυρός.

Με την εφαρμογή του δόγματος «εκκενώστε για να μη θρηνήσουμε θύματα» πόλεις, χωριά και οικισμοί αφέθηκαν στην πύρινη λαίλαπα, ενώ χιλιάδες στρέμματα δάσους έγιναν στάχτη.

Με τη συντριπτική πλειονότητα των πυροσβεστικών δυνάμεων και των εναέριων μέσων πυρόσβεσης να έχουν διατεθεί για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών στη Βόρεια Αττική, η Εύβοια παραδόθηκε στις φλόγες και ό,τι σώθηκε, σώθηκε χάρη στις ηρωικές προσπάθειες των κατοίκων, οι οποίοι αγνοώντας τις εντολές εκκένωσης έδιναν μάχη με τα πύρινα μέτωπα πολλές φορές με μοναδικό τους όπλο κλαδιά από δέντρα.

Η αρχή του κακού στις 3 Αυγούστου

Η πρώτη φωτιά που έπιασε στην Εύβοια ήταν λίγο μετά τις 15.30 την Τρίτη 3 Αυγούστου στα Κριεζά, στον Δήμο Κύμης Αλιβερίου. Λίγο αργότερα και αφού η πυρκαγιά στα Κριεζά είχε τεθεί υπό έλεγχο η Πυροσβεστική έδωσε εντολή να εκκενωθούν ο οικισμός Ρετσινόλακκος που είναι κοντά στη Λίμνη Ευβοίας και ο οικισμός Κοκκίνη όπου υπήρχαν κατασκηνώσεις, αφού στην περιοχή είχε ξεσπάσει μεγάλη φωτιά πολύ κοντά στους δύο οικισμούς.

Να θυμίσουμε ότι την ημέρα εκείνη ο καύσωνας ήταν στην αποκορύφωσή του. Η φωτιά ξεκίνησε από τη Δάφνη του Δήμου Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Αννας, πέρασε από Μουρτιά, Ρετσινόλακκο, Κοκκίνη και συνέχισε την καταστροφική της πορεία προς τη Σπιάδα.

Στην προσπάθεια κατάσβεσης έπαιρνε μέρος αρχικά μόνο ένα πυροσβεστικό αεροσκάφος, καθώς τα περισσότερα είχαν ριχτεί στην αντιμετώπιση της φωτιάς στη Βαρυμπόμπη, γεγονός που επιδείνωσε τραγικά την κατάσταση.

Οδηγίες για νέες εκκενώσεις

Την επόμενη ημέρα εκκενώθηκαν προληπτικά τα χωριά Κουρκουλοί και Δρυμώνας με απόφαση του Συντονιστικού που συγκλήθηκε και συνεδρίασε στη Λίμνη Ευβοίας. Μέχρι το απόγευμα της Τετάρτης είχαν εκκενωθεί συνολικά 8 χωριά και οικισμοί. «Πρέπει να ενισχυθούν τα εναέρια μέσα. Δεν πρόκειται να σταματήσει η φωτιά με δύο αεροπλάνα και ένα ελικόπτερο» δήλωσε κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας κ. Φάνης Σπανός.

Μέχρι το βράδυ η φωτιά είχε αναπτύξει τέσσερα μεγάλα μέτωπα που κινούνταν προς διαφορετικές κατευθύνσεις Ολη τη νύχτα οι φλόγες ανέβαιναν προς το βουνό και με το ξημέρωμα βοηθούμενες από τους ανέμους επέστρεφαν και πάλι σε παραλιακές περιοχές.

Εκτός ελέγχου η κατάσταση

Πολύ σύντομα η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο με συνεχείς αναζωπυρώσεις σε όλα τα μέτωπα και με τις πυροσβεστικές δυνάμεις να δίνουν τιτάνιες μάχες τις φλόγες. Δυστυχώς δεν ήταν επαρκείς για να αντιμετωπίσουν την πύρινη λαίλαπα που κατάκαιγε ένα από τα ωραιότερα δάση της Ελλάδας καθώς και χωριά και οικισμούς.

Την προσπάθειά τους δυσκόλευε ακόμα περισσότερο το γεγονός ότι πολλές από τις διαβάσεις που οδηγούσαν προς τα μέτωπα της φωτιάς είχαν αποκλειστεί, καθώς είχαν πέσει καμένες κολόνες της ΔΕΗ, καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος και καμένα δέντρα που δεν επέτρεπαν στα οχήματα της Πυροσβεστικής να προσεγγίσουν τις φλόγες.

Την Πέμπτη 5 Αυγούστου τα πύρινα μέτωπα είχαν ενωθεί δημιουργώντας ένα εφιαλτικό σκηνικό που εκτεινόταν από τον Ευβοϊκό Κόλπο μέχρι το Αιγαίο. Τις επόμενες ημέρες οι κάτοικοι του νησιού αλλά και ολόκληρη η Ελλάδα παρακολουθούσαν με τρόμο καθώς οι φλόγες έζωναν πόλεις και χωριά, με αποτέλεσμα χιλιάδες κάτοικοι να χρειαστεί να εκκενώσουν την περιοχή με πλωτά μέσα.

Απομακρύνσεις και διά θαλάσσης

Στην Αγία Αννα και στα υπόλοιπα χωριά οι κάτοικοι πήραν μήνυμα να εκκενώσουν την περιοχή. Οι περισσότεροι βρίσκονται σε αναμονή περιμένοντας να δουν ποια θα είναι η πορεία του ανέμου, ενώ η φωτιά βρίσκεται λίγες εκατοντάδες μέτρα μακριά από το χωριό τους.

Κατά τη διάρκεια της νύχτας της Πέμπτης προς την Παρασκευή σκάφη του Λιμενικού και ιδιωτών συνέχιζαν τις προσπάθειες απομάκρυνσης πολιτών από τις παραλίες του νησιού. Εν τω μεταξύ η φωτιά απειλούσε πλέον τη Στροφυλιά και το Μαντούδι. Οι συνεχείς αναζωπυρώσεις έκαναν τη φωτιά να φουντώνει και να επιστρέφει σε περιοχές όπου φαινόταν να έχει τεθεί υπό έλεγχο.

Οταν η φωτιά κύκλωσε τη Λίμνη, η μόνη διέξοδος ήταν η θάλασσα, καθώς οι γύρω δρόμοι είχαν παραδοθεί στις φλόγες. Το ένα μετά το άλλο χωριά εκκενώνονταν, αλλά πολλοί κάτοικοι παρέμεναν στα σπίτια τους ελπίζοντας να περισώσουν όσα δεν μπορούσαν να σώσουν οι πυροσβεστικές δυνάμεις. Στη Μυρτιά σπίτια παραδόθηκαν στις φλόγες.

Εφιάλτης χωρίς τέλος

Το Σάββατο έγινε εμφανές ότι ο εφιάλτης δεν είχε τέλος. Η Φαράκλα, η Λίμνη, η Μουρτιά, οι Κεχριές, η Δάφνη και οι Ροβιές είδαν τις φλόγες να επιστρέφουν. Οι κάτοικοι εκλιπαρούσαν για ενίσχυση των ιπτάμενων μέσων πυρόσβεσης, ενώ υπήρχαν πολλές καταγγελίες για ολιγωρία των πυροσβεστικών δυνάμεων, οι οποίες έλεγαν ότι δεν είχαν εντολή να επιχειρήσουν παρά μόνο να βοηθήσουν στην εκκένωση.

Μέχρι και ο περιφερειάρχης κ. Σπανός έκανε έκκληση για ενίσχυση των εναέριων μέσων. Με ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα σημείωσε: «Η φωτιά προχωράει ασταμάτητη, καταστρέφει δάσος, σπίτια, απειλείς ζωές. Θέλουμε επιτέλους ΣΟΒΑΡΟ αριθμό εναερίων μέσων, που ζητάμε από την πρώτη μέρα! Και περισσότερα πυροσβεστικά οχήματα! Η φωτιά ΔΕΝ σβήνει μόνο με τις μπουλντόζες και αν την αφήσουμε μπορεί να φτάσει πραγματικά ΠΑΝΤΟΥ!». Δυστυχώς οι εκκλήσεις του παρέμειναν χωρίς ανταπόκριση.

Την Κυριακή ο αντιδήμαρχος Μαντουδίου έκανε λόγο για 1.000 καμένα σπίτια ενώ συμπλήρωσε ότι έχουν καεί 450.000 στρέμματα από τα 550.000 στα οποία εκτείνεται ο δήμος. Επισήμανε ότι από την πρώτη στιγμή ζητούσαν περισσότερα εναέρια μέσα πυρόσβεσης αλλά δεν εισακούονταν, καθώς ήταν «φωνή βοώντος εν τη ερήμω».

Ποιοι επιχειρούν στην Εύβοια

Η μάχη με τις φλόγες συνεχιζόταν μέχρι και την περασμένη Πέμπτη. Μπορεί η εικόνα να ήταν λίγο καλύτερη, αλλά ο εφιάλτης δεν είχε τελειώσει. Στη δασική πυρκαγιά της Βόρειας Εύβοιας συνεχίζουν να επιχειρούν 858 πυροσβέστες με 46 ομάδες πεζοπόρων τμημάτων και 230 οχήματα, συμπεριλαμβανομένων των δυνάμεων που έχουν διατεθεί μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας.

Συγκεκριμένα, από την Ουκρανία 100 πυροσβέστες, από τη Σερβία 39 πυροσβέστες με 14 οχήματα και ένα ασθενοφόρο, από τη Ρουμανία 108 πυροσβέστες με 21 οχήματα, από τη Σλοβακία 75 πυροσβέστες με 30 οχήματα, από την Πολωνία 143 πυροσβέστες με 46 οχήματα, από τη Μολδαβία 25 πυροσβέστες με 4 οχήματα και το Κινητό Επιχειρησιακό Κέντρο Ολυμπος. Επίσης, για την αεροπυρόσβεση έχουν κινητοποιηθεί 4 ελικόπτερα και 3 αεροσκάφη (2 Ilyushin Il-76 και το Beriev-200).

Συνδρομή παρέχουν το Λιμενικό Σώμα, οι Ενοπλες Δυνάμεις με πεζοπόρα τμήματα, εθελοντές πυροσβέστες και η Τοπική Αυτοδιοίκηση με υδροφόρες και μηχανήματα έργου.

Οι νέοι στο μέτωπο της φωτιάς και η απόγνωση για το μέλλον

Ηρωικό παρών έδωσαν στις προσπάθειες κατάσβεσης της πυρκαγιάς πολλοί νέοι, που σε αντίθεση με τα στερεότυπα της εποχής έκαναν πραγματικά τιτάνιες μάχες για να βοηθήσουν να σωθούν περιουσίες, αλλά και να απομακρυνθούν κάτοικοι που αντιμετώπιζαν προβλήματα.

Συγκλονιστικές ήταν οι δηλώσεις ενός 19χρονου από το Αγριοβότανο που είχε πάει στο Πευκί να βοηθήσει στην κατάσβεση: «Πώς να αισθάνομαι; Καίγονται οι περιουσίες μας, είμαστε… Τι να σας πω; Θέλουμε να ζήσουμε εδώ στο χωριό, έχουμε μεγαλώσει εδώ από μικρά παιδιά, αλλά δεν μας δίνεται η ευκαιρία. Πώς θα ζήσουμε εδώ; Εμείς ασχολούμαστε με τα ξύλα, με αγροτικές δουλειές, πώς θα ζήσουμε; Δεν βλέπετε; Αυτά τα πράγματα θα γίνουν μετά από 30-40 χρόνια. Θα είμαι 60 ετών εγώ» είπε μιλώντας στην κάμερα του Open.

Βέλη για τις εκκενώσεις και τα απόντα εναέρια μέσα

Ο δήμαρχος Ιστιαίας κ. Γιάννης Κοντζιάς χαρακτήρισε τις εντολές καθολικής εκκένωσης καταστροφικές και κάλεσε τους πολίτες να παραμείνουν για να κρατήσουν όρθιο ό,τι μπορούν προκειμένου να χτίσουν την επόμενη μέρα. «Τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά. Τα λίγα εναέρια επιχειρούν στο βόρειο μέτωπο. Τα υπόλοιπα μέτωπα τα αντιμετωπίζουμε με τα χέρια μας. Γίνεται ηρωικός αγώνας από τους κατοίκους. Θα παραμείνουμε παρόντες, γιατί πρέπει να κρατήσουμε τον τόπο μας όρθιο» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Μιλώντας στην εκπομπή «Κοινωνία Ωρα Mega» ο πρόεδρος της Κοινότητας Αγίας Αννας κ. Στάμος Ηλιοδρομίτης τόνισε ότι η καταστροφή θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν στην περιοχή είχαν μεταβεί εγκαίρως εναέρια μέσα. «Ζούσαμε στον επίγειο παράδεισο και από το ένα λεπτό στο άλλο πλέον ζούμε μια κόλαση. Δεν έχουμε όνειρα, δεν έχουμε τίποτα. Φίλοι μας δεν έχουν σπίτια, δεν ξέρουν πού θα πάνε αύριο για δουλειά. Η μεγάλη μας πίκρα, αυτό που δεν χωράει το μυαλό μας, είναι ότι όλο αυτό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν την Πέμπτη το απόγευμα, όταν υπήρχε μια μικρή εστία δίπλα μας, είχαν στείλει δύο εναέρια μέσα για να σωθεί όλη η Εύβοια» σημείωσε και πρόσθεσε: «Περιμένω κάποιος να πει “κάναμε λάθος” και να φύγει από τη θέση του. Δεν ξέρω γιατί δεν ήρθαν τα εναέρια. Μπορεί να ήταν σκόπιμο, μπορεί να ήταν κακός χειρισμός, δεν είμαι μάντης. Εγώ κοιτάζω το αποτέλεσμα. Αν είχαν έρθει, η Εύβοια δεν θα καιγόταν και τώρα θα κάναμε μπάνιο στις παραλίες. Είναι αμαρτία από τον Θεό αυτό που έγινε. Κρίμα. Δεν υπάρχουν λόγια».

«Χωρίς σχέδιο»

«Δεν έχουν σχέδιο επιχειρησιακό. Εχουν μόνο σχέδιο εκκένωσης. Το ξενοδοχείο μου κάηκε ολοσχερώς. Καταστράφηκε. Είναι για κατεδάφιση» δήλωσε χαρακτηριστικά στον ραδιοσταθμό Στο Κόκκινο ο κ. Γ. Μπλουκίδης, ιδιοκτήτης του Ξενώνα Βατερή στη Λίμνη.

«Το επιτελείο που έχει έρθει εδώ ήρθε με αποστολή να κάψει το νησί και τα έχει καταφέρει μια χαρά. Αυτοί δεν μπορούν να διοικήσουν ούτε αγέλη με Λυκόπουλα. Πρέπει να καθαιρεθούν άμεσα. Είναι επικίνδυνοι. Δεν άκουσαν καν τον περιφερειάρχη που ζήτησε να προφυλαχθεί η είσοδος της ρεματιάς για να μη φτάσει η φωτιά στη Λίμνη. Παραμερίστηκε ο δήμαρχος, παραμερίστηκε ο περιφερειάρχης, παραμερίστηκαν όλοι και ανέλαβαν κάποιοι οι οποίοι γυρνούν με κάτι μπλε φωτάκια γύρω γύρω. Το μόνο που κάνουν είναι να εκκενώνουν, αλλά ό,τι εκκένωσαν κάηκε.

Απέκλεισαν τους ρετσινάδες και τους μελισσοκόμους που γνωρίζουν τον τόπο και γνωρίζουν από πού θα μπορούσε να αναχαιτιστεί η φωτιά. Ηρθαν πυροσβεστικά από αλλού και οι πυροσβέστες δεν είχαν καν πληροφορίες από τους ασυρμάτους για το πού βρίσκονται οι κρουνοί. Τους παίρναμε εμείς με τα μηχανάκια και τους πηγαίναμε στους κρουνούς να γεμίσουν τα πυροσβεστικά τους. Εφτασαν σε σημείο οι άνθρωποι των χωριών να κατεβάζουν με το ζόρι τους οδηγούς των πυροσβεστικών για να αναλάβουν οι ίδιοι την πυρόσβεση».

Η εικόνα της απόγνωσης και ένα θύμα ηλικίας 2.500 ετών

Η φωτογραφία της κυρίας Παναγιώτας Νουμίδη αποτελεί ίσως την πιο χαρακτηριστική εικόνα από την καταστροφή στην Εύβοια. Μια μαυροφορεμένη ηλικιωμένη γυναίκα στέκεται με απόγνωση εμπρός στο φλεγόμενο τοπίο στις Γούβες. «Θόλωσε το μυαλό μου. Δεν ήξερα τι να κάνω, γι’ αυτό φώναζα για να με ακούσουν. Εκείνη την ώρα ήμουν εκτός εαυτού. Επεσα κάτω και με πήρε η Αστυνομία και με πήγε στο Κέντρο Υγείας» δήλωσε η κυρία Νουμίδη. Η φωτογραφία της, τραβηγμένη από τον Κ. Τσακαλίδη, έκανε τον γύρο του κόσμου, ενώ δημοσιεύθηκε στα πρωτοσέλιδα πολλών διεθνών ΜΜΕ.

Ενδεικτικό της οικολογικής καταστροφής είναι και το γεγονός ότι μια ελιά περίπου 2.500 ετών έγινε στάχτη στις Ροβιές. Ηταν μέρος του αρχαίου ελαιώνα των Ροβιών και την υπέροχη ελιά που την αποκαλούσαν «Νύμφη» είχε περιγράψει στην αρχαιότητα ο Στράβωνας, ενώ ήταν παραγωγική μέχρι τη στιγμή που παραδόθηκε στις φλόγες. Ο ελαιώνας των Ροβιών αποτελούσε Μνημείο της Φύσης, με τα περισσότερα δέντρα του να ξεπερνούν την ηλικία των 2.000 ετών.

Περισσότερα από 500.000 στρέμματα δάσους έγιναν επίσης παρανάλωμα κάνοντας τους ειδικούς να ομιλούν για μια ανυπολόγιστη καταστροφή και να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για επερχόμενα πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο καθηγητής κ. Ευθύμιος Λέκκας, «είναι νομοτέλεια να εκτυλίσσονται αμέσως μετά τις πυρκαγιές», ενώ διευκρίνισε ότι ο κίνδυνος πλημμύρας αυξάνεται κατά επτά φορές ύστερα από πυρκαγιά.

«Να είμαστε προετοιμασμένοι. Οι πυρκαγιές αφήνουν ένα βαρύ κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα αναφορικά με τις επιπτώσεις που θα υπάρχουν στον αέρα, στην ατμόσφαιρα και στη βιόσφαιρα» συμπλήρωσε.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ