Τι συνέβη και έπεσαν τόσο έξω οι προβλέψεις για το Αφγανιστάν;

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, αμερικανός στρατηγός προέβλεπε ότι οι Ταλιμπάν σε τρεις μήνες θα καταλάβουν την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, Καμπούλ. Κάτι που συνέβη τελικά, μόλις λίγες ημέρες αργότερα.

Τι συνέβη και έπεσαν τόσο έξω οι προβλέψεις; Πώς διαλύθηκε τόσο γρήγορα ο αφγανικός στρατός τον οποίο επί χρόνια εκπαίδευαν οι Αμερικανοί και οι άλλοι δυτικοί σύμμαχοι της χώρας;

1.Γιατί απέτυχε η διεθνής αποστολή στο Αφγανιστάν;

Η διάσταση της ήττας στο Αφγανιστάν δείχνει ακόμα πιο σοβαρή εάν λάβουμε υπόψη μας την δέσμευση τόσων μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων αλλά και κεφαλαίων από τον διεθνή συνασπισμό με επικεφαλής τις ΗΠΑ.

Η ανάμειξη όλων των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ διήρκεσε συνεχώς επί 20 χρόνια: σαν να μιλάμε για τη διάρκεια τεσσάρων παγκοσμίων πολέμων. Πριν από 10 χρόνια στο Αφγανιστάν βρίσκονταν περισσότεροι από 130.000 ξένοι στρατιώτες από 51 χώρες.

Επίσης βρίσκονταν εκατοντάδες μη κυβερνητικές οργανώσεις οι οποίες βοηθούσαν την κοινωνία των πολιτών σε κάθε τομέα. Αρα η αποτυχία οφείλεται στον διεθνή συνασπισμό σε όλους τους τομείς.

2.Ποια ήταν τα στρατιωτικά λάθη;

Το πρώτο ήταν η απόφαση για επίθεση στο Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν τον Μάρτιο του 2003. Ετσι, λιγότερο από δύο χρόνια από την εκδίωξη των Ταλιμπάν από την εξουσία στο Αφγανιστάν, το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας και των ΗΠΑ στράφηκε στο Ιράκ.

Το Αφγανιστάν, ακόμα αδύναμο και έχοντας μεγάλη ανάγκη για βοήθεια, ξεχάστηκε, γεγονός που έδωσε στους Ταλιμπάν τον χρόνο και τον χώρο για να αναδιοργανωθούν, χάρη βέβαια και στη συμβολή του Πακιστάν.

3.Πώς λειτούργησε η διεθνής συμμαχία;

Ασχημα, από την αρχή. Οι Αμερικανοί, μαζί με τους Βρετανούς, επέμειναν στη διάσταση των «μαχών», ενώ οι Ευρωπαίοι, κυρίως οι Ιταλοί και οι Γερμανοί, προτιμούσαν την «ειρηνευτική» παρουσία. Το αποτέλεσμα ήταν ένας μηχανισμός με πολύ κακή οργάνωση.

Στο γερμανικό περιοδικό «Spiegel» φιλοξενήθηκε πρόσφατα ένα άρθρο το οποίο περιέγραφε πως σχεδόν όλες οι αποστολές, εκτός των Βρετανών, διαρκώς κατέφευγαν στους Αμερικανούς (κυρίως την αμερικανική αεροπορία) για να προστατευθούν από τις επιθέσεις των Ταλιμπάν.

Η ασάφεια της περιγραφής της «ειρηνευτικής» αποστολής που χρησιμοποιούσαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προκειμένου να εξηγήσουν στην κοινή γνώμη των χωρών τους την επιλογή της αποστολής στρατιωτών στο Αφγανιστάν εμπόδιζε τις αποτελεσματικές και έγκαιρες δράσεις σε ένα θέατρο επιχειρήσεων που ήταν κυρίως πολεμικό.

4.Πώς και διαλύθηκαν οι αφγανικές δυνάμεις τόσο γρήγορα από τους Ταλιμπάν;

Αυτές τις ημέρες επαναλαμβάνεται στην Καμπούλ η αποτυχία στο Ιράκ με τους τζιχαντιστές να μπαίνουν νικητές στη Μοσούλη το 2014. Η εκπαίδευση των Αφγανών συνεχίσθηκε παρότι όλοι ήξεραν πολύ καλά ότι οι λιποταξίες αυξάνονταν ραγδαία και οι διοικητές συνήθως τσέπωναν τους μισθούς των στρατιωτών.

Στα χαρτιά αναφέρονταν 350.000 μάχιμοι, στην πραγματικότητα όμως δεν ξεπερνούσαν τους 100.000. Η αφγανική αεροπορία εξαρτάται από δυτικούς εργολάβους για εξοπλισμό και συντήρηση. Τώρα που εκείνοι αποχωρούν, τα αεροπλάνα δεν θα μπορούν να πετάξουν.

5.Τι ευθύνες έχουν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις;

Κάποιες έκαναν σημαντικό έργο και πολύ χρήσιμο. Ομως αρκετές έφθασαν στη χώρα χωρίς ξεκάθαρο πρόγραμμα, χωρίς συντονισμό με τις υπόλοιπες και κυρίως με μη ειδικευμένο προσωπικό το οποίο κλήθηκε να διαχειρισθεί πολύ μεγάλα ποσά, στο πλαίσιο φιλόδοξων προγραμμάτων. Στην καλύτερη περίπτωση μιλάμε για σπατάλη δισεκατομμυρίων δολαρίων, στη χειρότερη διόγκωση της διαφθοράς.

Υπήρξε μια μορφή «πολιτισμικού αποικιοκρατισμού», αξίες που επιβλήθηκαν εκ των άνω. Η χειραφέτηση των γυναικών έχει προκαλέσει εχθρότητα σε μια κοινωνία βαθιά συντηρητική και παραδοσιακή, ιδιαίτερα επειδή δεν προήλθε από εκείνους αλλά εισήχθη από τους νεοφερμένους.

Πολλοί Αφγανοί, ακόμα και στην Καμπούλ, έχουν αρχίσει να επικρίνουν το άνοιγμα των μπαρ και των εστιατορίων όπου καταναλώνεται αλκοόλ. Η κυβέρνηση Καρζάι χρειάστηκε να παρέμβει για να απελάσει κινέζες πόρνες.

Ενα άλλο θέμα κριτικής ήταν η αύξηση των τιμών των σπιτιών στις κεντρικές περιοχές της Καμπούλ. Τα νοίκια που πλήρωναν οι ξένοι έσπρωξαν τις τιμές προς τα επάνω, ουσιαστικά αποξενώνοντας την αφγανική μεσαία τάξη.

6.Ενα παράδειγμα κακής διαχείρισης;

Η μεταρρύθμιση του αφγανικού δικαστικού συστήματος. Η οργάνωση του προγράμματος ανατέθηκε στην Ιταλία από το 2002. Ολα αυτά τα χρόνια οι ειδικοί δοκίμαζαν προσεγγίσεις. Τίποτα δεν λειτούργησε.

Οπως περιγράφει στην εφημερίδα «Corriere della Sera» ιταλός δικαστικός που ενεπλάκη στην προσπάθεια «οι ειδικοί πηγαινοέρχονταν για λίγο καιρό και μετά, μόλις είχαν αρχίσει να κατανοούν τη χώρα και τα έθιμά της, αντικαθίσταντο από άλλους, οι οποίοι έπρεπε να μελετήσουν τους φακέλους από την αρχή. Φυσικά καμία από τις προτάσεις που έγιναν δεν εφαρμόστηκε».

Τώρα με τους Ταλιμπάν στην εξουσία η ελάχιστη πρόοδος που είχε σημειωθεί θα χαθεί.