Καραγκιόζης – Όταν οι παραστάσεις του ήταν κοινωνικό γεγονός

Το λαϊκό θέατρο σκιών ήρθε στην Ελλάδα από τα βάθη της Ασίας επί Τουρκοκρατίας, δεν γνωρίζουμε όμως πότε ακριβώς.

Έτσι, ο Καραγκιόζης, ο ακλόνητος πρωταγωνιστής του ελληνικού λαϊκού θεάτρου σκιών γενέθλια δεν έχει.

Ωστόσο κάθε χρόνο τέτοια ημέρα, 18η Αυγούστου, συνηθίζουμε να αναφερόμαστε ιδιαίτερα σε αυτόν καθώς η πρώτη γραπτή αναφορικά σε εκείνον, στον ελληνικό χώρο, εντοπίζεται στις 18 Αυγούστου 1841 και την εφημερίδα «Ταχύπτερο Φήμη».

Με την αφορμή αυτή ξεχωρίσαμε μία από τις πρώτες αναφορές των «ΑΘΗΝΑΪΚΩΝ ΝΕΩΝ» στον Καραγκιόζη.

Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 1932 η εφημερίδα αφιερώνει το πρωτοσέλιδό της στην παράσταση του καραγκιοζοπαίχτη – θεμελιωτή της σύγχρονης τέχνης του ελληνικού θεάτρου σκιών, Αντώνη Παπούλια ή Μόλλα.

«ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 9.9.1932, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Σωστή διαδήλωσις χθες στον καραγκιόζη του Μόλλα, παρά τους στύλους του Ολυμπίου Διός. Νέον έργον “Βουλευτικές εκλογές”. Υποψήφιοι, όπως κυβερνήσουν την χώραν είνε ο μπαρμπα – Γιώργος και ο σορ Διονύσιος.

»Το έργον αρχίζει με μια σκηνή μεταξύ πασά και Χατζηαβάτη.

Ο πασάς λέγει: “Εγώ ως στρατιωτικός δεν αναμιγνύομαι, αλλά πρέπει να σου πω ότι κανείς από τους υποψηφίους δεν με ικανοποιεί. Ο μπάρμπα – Γιώργος είνε τίμιος και καλόψυχος αλλά τού λείπει η εξωτερική πολιτική.  Ο σορ Διονύσιος πάλι είνε αρχοντοξεπεσμένος και μόλις έλθη στην αρχή θ’ αρχίση τα μακροβούτια και θα κυττάξη να γίνη πλούσιος εις βάρος του λαού”. Tην ίδια γνώμη έχει και ο Βεζύρης. Και τότε ο Χατζηαβάτης υποβάλλει την πρότασιν:

“Σήμερα φθάνει από την Αμερικήν, με το εξπρές, ένας ευφυέστατος απέραντος νους, που έχει κάμει εις όλες της μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού. Αυτός είνε για μας”.

Σκίτσο του Φωκίωνα Δημητριάδη, «ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 9.9.1932,

»Ο σωτήρ της χώρας είνε ο Καραγκιόζης. Ο Βεζύρης το μαθαίνει και ανακουφίζεται. Το σεράι θα υποστηρίξη τον Καραγκιόζη. (…)

»Ο Καραγκιόζης θριαμβεύει. Σ’ ένα τμήμα επί 3.800 που εψήφισαν παίρνει στο «ναι»  4.000. (…) Επί τέλους εκλέγεται. Ευχαριστεί τον λαόν διά των εξής: “Δεν εκλέξατε, αξιότιμοι κύριοι, τον Καραγκιόζη σήμερον, αλλά τον λαόν, διότι, ο λαός είνε Καραγκιόζης. (…)

Σκίτσο του Φωκίωνα Δημητριάδη, «ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 9.9.1932,

»Ο κόσμος παρηκολούθησε την παράστασι με αδιάπτωτη ευθυμία. Ήταν γέλιο αναβρυτό, γέλιο από την καρδιά. Το λαϊκό πνεύμα, γνήσιο και αληθινό σπιθοβολούσε σε κάθε στιγμή.

»Τα σκηνικά μέσα του κ. Μόλλα ήσαν ωραιότατα. Τα αυτοκίνητα, το αεροπλάνο του οποίου επιβαίνων ο Καραγκιόζης πετά πάνω από τη διαδήλωσι των αντιπάλων του και ρίχνει προκηρύξεις (…), οι κωμικοί στίχοι με τους οποίους ο κόσμος υποδέχεται τον Καραγκιόζη, τα πυροτεχνήματα που όλως αιφνιδίως άρχισαν ν’ ανάβουν στη στέγη του θεάτρου μόλις ο Καραγκιόζης ενίκησε, ο τρόπος της στιγμιαίας αλλαγής της σκηνής, κατά την οποίαν κατεβαίνει ο μπερντές και ανεβαίνει ταυτοχρόνως άλλος, τα τραγουδάκια όλα ήσαν χαριτωμένα, έξυπνα, δροσερά.

Σκίτσο του Φωκίωνα Δημητριάδη, «ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 9.9.1932

»Και τη δροσιά ηύξανε το αβίαστο γέλιο του πλήθους, η ατμόσφαιρα της ευχαριστήσεως, του κεφιού που επεκράτει από την αρχή ως το τέλος.

»Αν υπάρχουν θεάματα των οποίων η επιτυχία είνε περίεργη, ανεξήγητη, στον Καραγικόζη καταλαβαίνει κανείς γιατί ο κόσμος ευχαριστείται.

»Του δίνει κάτι από τη ζωήν του και το δίνε με τρόπο καθαρό, έξυπνο. Ούτε επιδείξεις σαρκών, ούτε βαναυσότητες, ούτε βωμολοχίες, αλλά μόνο πνεύμα. Δηλαδή τέχνη».