Ερμηνευτικές αυθαιρεσίες

Το Αφγανιστάν είναι ένα μέτωπο που οι περισσότεροι ελάχιστα το γνωρίζουμε. Κι αν δεν γνωρίζουμε, καλύτερα να σωπαίνουμε και να αναζητούμε τις γνώμες εκείνων που γνωρίζουν προκειμένου να αναζητούμε απαντήσεις. Αν αυτή την πολύ απλή παραδοχή μπορούσαμε σε γενικές γραμμές να την κάνουμε, δεν θα κατακλυζόμασταν από τόσο θόρυβο, που κυριαρχεί κυρίως στα κοινωνικά δίκτυα – αλλά και σε έναν βαθμό και στον Τύπο που λειτουργεί συμπληρωματικά προς τα κοινωνικά δίκτυα.

Το κακό είναι ότι διάφοροι «σταρ» των κοινωνικών δικτύων, πρόσωπα δηλαδή με κάποια δημοτικότητα που τους έχει εξασφαλίσει αρκετούς ακολούθους, πρέπει να δείχνουν πάντα ότι υπάρχουν και έχουν γνώμη για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο. Το ακόμα χειρότερο είναι ότι μερικά από τα πρόσωπα αυτά κινούνται όχι από τη γνώση των δεδομένων αλλά από τον τυφλό φανατισμό που τροφοδοτεί η ιδεολογική τους στάση στα πράγματα. Με βάση λοιπόν τη διαθέσιμη πληροφορία και την αδυναμία για ουσιαστική εμβάθυνση σε αυτή, φτιάχνουν ένα αφήγημα των γεγονότων που φαντάζονται ότι θα ικανοποιήσει όσους συμμερίζονται τον φανατισμό τους. Κάπως έτσι, γεμίζει το Διαδίκτυο επιδερμικές αναγνώσεις που δεν τις υποκινεί η ανάγκη για ερμηνεία των γεγονότων αλλά η ανάγκη επιβεβαίωσης προειλημμένων απόψεων για τον κόσμο, στερεότυπων ετοιμασμένων στην επικράτεια της τυφλής ιδεολογίας. Κι από κει, αρχίζουν οι ερμηνευτικές αυθαιρεσίες – που συχνότατα συμπλέουν με το κοινωνικό μίσος με το οποίο γίνεται συχνά η αντιπαράθεση.

Οι ερμηνευτικές αυτές αυθαιρεσίες, χρησιμοποιώντας λογικά άλματα και μισές αλήθειες, μετά την έκβαση της αμερικανικής παρουσίας στο Αφγανιστάν, ενοχοποιούν ελαφρά τη καρδία τη Δύση, τις αξίες της, την ηθική τους διάσταση. Οργανώνουν τον κόσμο ως μια ηθική δυστοπία υπεύθυνες για την οποία είναι πρωτίστως οι ΗΠΑ και στη συνέχεια η Ευρώπη. Κι όταν φτάνουν στο κομμάτι της Ευρώπης που καταλαβαίνουν καλύτερα, στην Ελλάδα, έχουν έτοιμη τη γενίκευση: μήπως η δική μας χώρα δεν είναι κάτι ανάλογο με το Αφγανιστάν; Μήπως δεν είναι εγχώριοι Ταλιμπάν όσοι ζουν και πολιτεύονται στο όνομα του χριστιανισμού και της ορθοδοξίας, που ως κυριαρχούσα θρησκείας βρίσκεται σε στενό εναγκαλισμό με το κράτος;

Οι ανοησίες υπό κανονικές συνθήκες δεν έχει νόημα να καταρρίπτονται. Αλλά στους καιρούς μας, που η σύγχυση των κοινωνικών δικτύων διαμορφώνει συλλογικές συνειδήσεις έχει νόημα η κατάρριψη της μπούρδας – γιατί αλλιώς την ενστερνίζονται διάφοροι ως βεβαιότητα.

Η σχέση της ελληνικής ταυτότητας με τη φονταμενταλιστική εκδοχή της ορθοδοξίας, πάντως, στην Ελλάδα αποσυνδέθηκε οριστικά μετά την ήττα του μακαριστού Χριστόδουλου, παρά τις πολυπληθείς λαοσυνάξεις του. Ο Κώστας Σημίτης συνέβαλε καθοριστικά στην εδραίωση του κοσμικού κράτους, την οριστική αποδέσμευσή του από τη θρησκεία, το οποίο προφανώς είναι αδύνατο να μην υπολογίσει τη θρησκευτική συνείδηση της πλειονότητας των πολιτών του. Προσέξτε: ο Σημίτης. Αντίθετα, προσωπικότητες όπως ο Νίκος Φίλης που συνθηματολογούσαν για τον διαχωρισμό Εκκλησίας – Κράτους, έπεσαν θύματα της εκκλησιαστικής συνιστώσας στην κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.

Διάβασα, επίσης, ότι η γυναίκα στο σιιτικό Ισλάμ των Ταλιμπάν ισοδυναμεί με τη γυναίκα στον χριστιανισμό. Δεν θα χρειαστώ να ανατρέξω στη χριστιανική θεολογία, στα πολιτισμικά ίχνη της (όλων των αβρααμικών θρησκειών) στα σύγχρονα δυτικά κράτη δικαίου. Θα παραθέσω απλώς τρεις στίχους του Παλαμά, από το ποίημα «Μυστική παράκληση»:

«Δέσποινα, / κανένα φόρεμα τη γύμνια μου / δε φτάνει να σκεπάσει».

ΥΓ: Θυμήθηκα τον Παλαμά επειδή δεν μπορεί να είναι (προσαρμοσμένο) ιδεολογικό εργαλείο αποκλειστικά του Κουφοντίνα και των φίλων του.