Απολιγνιτοποίηση – Καθυστερεί η αποκατάσταση των ορυχείων στην Ελλάδα

Μακρύς είναι ακόμη ο δρόμος για την αποκατάσταση και αξιοποίηση των εδαφών σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη, τα οποία «απελευθερώνονται» ελέω απολιγνιτοποίησης.  Πρόκειται για τα  2/3 των 247.000 στρεμμάτων σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη, τα οποία σήμερα ανήκουν στη ΔΕΗ και θα περάσουν σε εταιρεία ειδικού σκοπού (Special Purpose Vehicle – SPV) που θα συστήσει το Δημόσιο. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό πρέπει καταρχάς να προωθηθεί προς ψήφιση στη Βουλή ειδική ρύθμιση η οποία θα καθορίζει, μεταξύ άλλων, το καταστατικό της SPV, δηλαδή θα περιγράφει τον σκοπό της, την οργάνωσή της, τον τρόπο λειτουργίας της κ.ά.

Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι, από το σύνολο των εκτάσεων που διατηρεί σήμερα η ΔΕΗ στις δύο υπό απολιγνιτοποίηση περιοχές της χώρας, στις οποίες εδώ και δεκαετίες λειτουργούν τα ορυχεία και οι λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της επιχείρησης,   τα 164.000 στρέμματα θα αποσχιστούν από την περιουσιακή βάση της και θα αποδοθούν στην SPV, ουσιαστικά με μηδενικό αντάλλαγμα, κάνοντας συμψηφισμό της αξίας των συγκεκριμένων εδαφών με το κόστος αποκατάστασης. Εντούτοις ακόμη, ούτε η απόσχιση κλάδου έχει γίνει από τη ΔΕΗ, ούτε έχει προσδιοριστεί με ποιον μηχανισμό θα γίνει η  μεταβίβαση.

Να σημειωθεί ότι η SPV – για τη διαχείριση και την εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας που θα της αποδοθεί – θα προχωρήσει σε σύμπραξη με ιδιώτη, ο οποίος θα επιλεγεί μέσα από διαγωνιστικές διαδικασίες και θα αναλάβει την υλοποίηση των έργων υποδομής, τη λειτουργία τους, ενώ θα έχει και την ευθύνη της επιλογής των επιχειρήσεων που θα φιλοξενηθούν στα λιγνιτικά εδάφη.

Πέρα από τη σύσταση της SPV,  για να προχωρήσει ο σχεδιασμός των έργων που θα εγκατασταθούν στα λιγνιτικά εδάφη θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί  και τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) τα οποία θα καθορίσουν το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης, αλλά και τα βασικά μεγέθη που αφορούν στα όρια των πολεοδομικών ενοτήτων, στις χρήσεις γης, στους όρους και περιορισμούς δόμησης και σε άλλες πολεοδομικές παρεμβάσεις. Όμως για να προκηρύξει η ΔΕΗ τον διαγωνισμό για τις μελέτες των ΕΠΣ, ο οποίος αναμένεται εδώ και μήνες,  έπρεπε να έχει προηγηθεί η έκδοση μιας Κοινής Υπουργικής Απόφασης που θα έθετε  τις σχετικές προδιαγραφές, η οποία τελικά υπεγράφη πριν από λίγες ημέρες από τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Νίκο Ταγαρά και πλέον βρίσκεται στον δρόμο για το Εθνικό Τυπογραφείο.

Παράλληλα, προσφάτως πέρασε από το ΔΣ της ΔΕΗ και η προγραμματική σύμβαση που θα συναφθεί με το Δημόσιο για τη διενέργεια των διαγωνισμών για τα ΕΠΣ.  Αφού υλοποιηθούν οι μελέτες _ για την ολοκλήρωσή τους απαιτείται περίπου μία διετία _ θα συνταχθούν τα Προεδρικά Διατάγματα (ΠΔ) των πολεοδομικών σχεδίων και αφού περάσουν από την κρίση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και γίνουν, εάν απαιτηθεί, οι διορθώσεις θα υπογραφούν, ώστε να προχωρήσει και η εγκατάσταση των επιχειρήσεων και δράσεων.

Αλλά ακόμη κι αν οι μελέτες «τρέξουν» με διαδικασίες fast track _ όπως έγινε με το ΕΠΣ για το Μάτι Αττικής που ολοκληρώθηκε σε περίπου 10 μήνες _, στην καλύτερη περίπτωση τα ΠΔ δεν θα έχουν υπογραφεί πριν το ερχόμενο φθινόπωρο. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως, ότι παράλληλα με τις μελέτες για τα ΕΠΣ θα συντάσσεται και η Στρατηγική  Περιβαλλοντική Εκτίμηση, που είναι απαραίτητη, βάσει των σχετικών προβλέψεων του νόμου. Σε κάθε περίπτωση για να ολοκληρωθεί το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης των δύο ενεργειακών περιοχών της χώρας σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα πρέπει να έχει προηγηθεί η αποκατάσταση των εδαφών.

Όσον αφορά στο 1/3 των εδαφών που θα παραμείνουν στην κυριότητα της ΔΕΗ, αφού αποκατασταθούν,  θα εγκατασταθούν οι επενδύσεις έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) της επιχείρησης, τα οποία έχουν ήδη δρομολογεί ενώ για τις υπόλοιπες εκτάσεις των περίπου 83.000 στρεμμάτων θα αξιοποιηθούν πόροι από τα 242 εκατ. ευρώ που έχουν δεσμευθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης.