Πόσο ανησυχητικό είναι το να μην ιδρώνετε επαρκώς όταν κάνει ζέστη

Πολλοί άνθρωποι περνούν τους καλοκαιρινούς μήνες μούσκεμα στον ιδρώτα, ενώ άλλοι δείχνουν σαν να μην αντιλαμβάνονται πόση ζέστη έχει, αφού ιδρώνουν ελάχιστα έως καθόλου.

Είναι αυτό φυσιολογικό ή μήπως κρύβει κινδύνους για την υγεία;

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε σχετικό δημοσίευμα του iatropedia.gr, η εφίδρωση είναι ένας από τους κύριους μηχανισμούς με τους οποίους ρυθμίζει το σώμα την εσωτερική θερμοκρασία του.

Όπως εξηγεί ο δερματολόγος – αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης από τον ΕΔΟΕΑΠ, ο ιδρώτας παράγεται από τα περίπου 4 εκατομμύρια ιδρωτοποιούς αδένες που υπάρχουν στο δέρμα.

«Ο ιδρώτας είναι ένα υγρό που αποτελείται κατά 99% από νερό. Το υπόλοιπο είναι ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο), λιπαρά οξέα, ουρία και γαλακτικό οξύ» λέει.

«Πολλές από αυτές τις ουσίες αναλύονται στο αίμα για να αξιολογηθεί η ενυδάτωση του οργανισμού, αλλά και να διαγνωστούν διάφορες ασθένειες. Ο ρόλος του ιδρώτα είναι να συμβάλλει στην αποβολή θερμότητας από το σώμα. Συμβάλλει επίσης στο περαιτέρω δρόσισμα του οργανισμού με την εξάτμισή του».

Πόσο νερό χάνουμε καθημερινά

Ένας ενήλικας που διάγει καθιστική ζωή χάνει καθημερινά σχεδόν 450 ml νερού μέσω της αφανούς εφίδρωσης (π.χ., μέσω της αναπνοής του). Ένας άνθρωπος που γυμνάζεται σε θερμό, ξηρό περιβάλλον μπορεί να παράγει μέχρι και 1,2 λίτρα ιδρώτα την ώρα.

Σε όσους κάνουν καθιστική ζωή, η συνολική απώλεια νερού από τον οργανισμό  μπορεί να φθάσει τα 2-3 λίτρα ημερησίως.

Η απώλεια αυτή αφορά τόσο την εμφανή και αφανή εφίδρωση όσο και άλλες λειτουργίες (π.χ., ούρηση). Η ποσότητα αυτή αυξάνεται σημαντικά όταν κάνει ζέστη και όταν κάποιος γυμνάζεται.

Οι ποσότητες αυτές πρέπει να αναπληρώνονται αμέσως. Το σώμα αποτελείται σε ποσοστό 75% από νερό και η απώλεια έστω και του 1% από αυτό οδηγεί στην αφυδάτωση. Η αφυδάτωση εμποδίζει τη διατήρηση σε φυσιολογικά επίπεδα της εσωτερικής θερμοκρασίας του.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως αρχίζουν να ιδρώνουν όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος αυξηθεί πάνω από τους φυσιολογικούς 37 βαθμούς Κελσίου» λέει ο κ. Μιχελάκης. «Την αντίδραση αυτή ρυθμίζει μια περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται υποθάλαμος, βάσει και των ερεθισμάτων που λαμβάνει από το δέρμα».

Η μειωμένη παραγωγή ιδρώτα (υποϊδρωσία) ή η πλήρης απουσία του (ανιδρωσία) μπορεί να είναι ανησυχητική.

«Αυτό ισχύει κυρίως όταν δεν περιορίζεται σε κάποιο σημείο του σώματος, αλλά είναι γενικευμένη. Πιο επικίνδυνη μπορεί να αποδειχθεί η γενικευμένη σοβαρή υποϊδρωσία και φυσικά η ανιδρωσία, η οποία είναι η πιο σπάνια και ακραία μορφή υποϊδρωσίας» διευκρινίζει.

Οι πιθανές αιτίες

Ανεξάρτητα από τη σοβαρότητά της, η υποϊδρωσία μπορεί να είναι:

Κληρονομική (ο ασθενής γεννιέται με αυτήν)
Επίκτητη (αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της ζωής)

Μερικές φορές, όμως, η υποϊδρωσία είναι αγνώστου αιτιολογίας, οπότε αποκαλείται ιδιοπαθής.

Στις πιθανές επίκτητες αιτίες της υποϊδρωσίας συμπεριλαμβάνονται:

Διαταραχές που προσβάλλουν απευθείας το δέρμα και τους ιδρωτοποιούς αδένες
Ασθένειες του συνδετικού ιστού
Λήψη ορισμένων φαρμάκων
Παθήσεις του κεντρικού ή του περιφερειακού νευρικού συστήματος που επηρεάζουν την επικοινωνία του εγκεφάλου με τους ιδρωτοποιούς αδένες

Ενδεικτικά, μερικές παθήσεις και διαταραχές που μπορεί να οδηγήσουν σε επίκτητη υποϊδρωσία όταν κάνει ζέστη είναι:

Τα εγκαύματα
Η ψωρίαση
Οι δερματικές βλάβες λόγω ακτινοβολίας
Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
Το σκληρόδερμα
Η πολλαπλή σκλήρυνση
Η νόσος Πάρκινσον
Το εγκεφαλικό επεισόδιο
Το σύνδρομο Guillain-Barre
Η διαβητική περιφερειακή νευροπάθεια

Παραδείγματα κληρονομικών παθήσεων που προκαλούν υποϊδρωσία στη ζέστη είναι:

Η νόσος Fabry (είναι μία ασθένεια που επηρεάζει τους ιδρωτοποιούς αδένες και το μεταβολισμό)
Η εκ γενετής έλλειψη ιδρωτοποιών αδένων

Στα φάρμακα που μπορεί να οδηγήσουν σε επίκτητη, δευτεροπαθή υποϊδρωσία συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ πολλών άλλων, τα εξής:

Αντιχολινεργικά
Αντικαταθλιπτικά
Αντιεπιληπτικά
Μυοχαλαρωτικά

Υπάρχουν βέβαια και άλλες αιτίες, που δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες (όπως μερικές μορφές καρκίνου του πνεύμονα), αλλά επίσης διαταράσσουν την παραγωγή του ιδρώτα.

Οι κίνδυνοι

Η ακριβής συχνότητα της υποϊδρωσίας και της ανιδρωσίας δεν είναι γνωστή. Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στο ότι όσοι έχουν ήπια υποϊδρωσία συχνά:

Δε γνωρίζουν ότι πάσχουν από αυτήν ή
Δεν την θεωρούν πρόβλημα ώστε να την αναφέρουν στο γιατρό τους

Ωστόσο, η μειωμένη παραγωγή ιδρώτα ανοίγει το δρόμο σε σοβαρές επιπλοκές, όπως η θερμική εξάντληση (ή εξάντληση από τη ζέστη) και η θερμοπληξία.

Στους ανθρώπους που παθαίνουν τέτοιου είδους επιπλοκές, η συχνότητα της υποϊδρωσίας είναι σημαντική. Το 2016, λ.χ., δημοσιεύτηκε μελέτη σε στρατιώτες της Σιγκαπούρης που έδειξε πως το 31% όσων εκδήλωσαν επιπλοκές στη ζέστη έπασχαν από υποϊδρωσία.

Στην πραγματικότητα, οι επιπλοκές της ζέστης είναι συχνά αυτές που οδηγούν στη διάγνωση της υποϊδρωσίας. Γι’ αυτό και όσοι γενικά δεν ιδρώνουν πολύ, πρέπει να έχουν το νου τους για ορισμένα ύποπτα συμπτώματα.

Τα ύποπτα συμπτώματα

Όταν ένας άνθρωπος αρχίσει να καταβάλλεται από τη ζέστη, λέει ο κ. Μιχελάκης, μπορεί να εκδηλώσει συμπτώματα όπως:

Αίσθημα θερμότητας ή υπερθέρμανσης
Δυσανεξία στη ζέστη
Ζάλη
Κοκκίνισμα στο πρόσωπο
Αδυναμία
Ναυτία
«Φτερουγίσματα» της καρδιάς (αίσθημα παλμών)
Πόνο σαν βελονιές στα άκρα

Μπορεί επίσης να παρουσιάσει μυϊκές κράμπες (στα χέρια, τα πόδια, την κοιλιά, την πλάτη) που μπορεί να διαρκούν για σημαντικά χρονικά διαστήματα. Ένα άλλο ύποπτο σύμπτωμα είναι δερματικά εξανθήματα που μοιάζουν με σπυράκια. Τα εξανθήματα αυτά παρατηρούνται κυρίως στις πτυχές του δέρματος (στον αυχένα, τους αγκώνες, τη βουβωνική χώρα).

Η εξάντληση και η θερμοπληξία

«Οι κράμπες και τα εξανθήματα μπορεί να είναι οι πρώτες ενδείξεις ότι έχουν αρχίσει οι επιπλοκές από την αδυναμία ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας» προειδοποιεί ο κ. Μιχελάκης.

«Εάν δε δροσιστεί γρήγορα ο ασθενής σε αυτό το στάδιο, μπορεί να εκδηλώσει εξάντληση από τη ζέστη. Κατ’ αυτήν, το δέρμα είναι κρύο στο άγγιγμα, ωχρό και «κολλώδες». Ο πάσχων μπορεί να έχει ταυτοχρόνως μυϊκές κράμπες, να ζαλίζεται και να νιώθει ναυτία».

Αν ούτε σε αυτό το στάδιο δροσιστεί ο ασθενής, υπάρχει κίνδυνος θερμοπληξίας. Η θερμοπληξία είναι επείγον περιστατικό. Χαρακτηρίζεται από πυρετό (πάνω από 39 βαθμούς Κελσίου), καυτό και κόκκινο δέρμα, ταχυπαλμία και πονοκέφαλο. Υπάρχει κίνδυνος ο ασθενής να χάσει τις αισθήσεις του και να πέσει σε κώμα.

«Η αντιμετώπιση της υποϊδρωσίας συνίσταται στη μείωση του κινδύνου για επιπλοκές και στην αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας της, όταν αυτό είναι εφικτό. Πολύ σημαντικό είναι όμως να ενημερώνονται οι πάσχοντες για τα συμπτώματα που είναι ύποπτα για θερμική εξάντληση ή θερμοπληξία, ώστε να μετακινούνται εγκαίρως σε δροσερό χώρο και να λαμβάνουν μέτρα για να δροσίσουν το σώμα τους» καταλήγει ο κ. Μιχελάκης.