To άγνωστο αρθρόποδο που δίνει το αίμα του στη μάχη κατά της πανδημίας

Είναι μια από τις πιο αλλόκοτες πτυχές της σύγχρονης ιατρικής: το μπλε αίμα ενός αρθρόποδου που θεωρείται ζωντανό απολίθωμα παίζει κρίσιμο ρόλο στους ελέγχους με τους οποίους διασφαλίζεται ότι τα ενέσιμα σκευάσματα, όπως τα εμβόλια κατά του κοροναϊού, δεν είναι μολυσμένα με βακτήρια.

Το πολύτιμο μπλε αίμα απομονώνεται από ξιφόσουρα, θαλάσσια αρθρόποδα που συχνά αποκαλούνται «καβούρια» αλλά στην πραγματικότητα συγγενεύουν περισσότερο με τις αράχνες και τους σκορπιούς.

Εμφανίστηκαν πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια, πριν από την εποχή των δεινοσαύρων, και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να ζουν σε θάλασσες και υφάλμυρα νερά.

Το αίμα των ξιφόσουρων είναι μπλε επειδή περιέχει αιμοκυανίνη, ένα μόριο που περιέχει χαλκό, αντί για σίδηρο όπως η αιμοσφαιρίνη των θηλαστικών. Μέσα στο αίμα κυκλοφορούν «αμοιβαδοκύτταρα», αμυντικά κύτταρα που προκαλούν πήξη του αίματος όταν έρθουν σε επαφή με τοξίνες βακτηρίων.

Η πήξη του αίματος είναι το τρικ που χρησιμοποιούν τα ζώα για να καταπνίξουν βακτηριακές λοιμώξεις. Όμως τα ίδια κύτταρα αξιοποιούνται στο εργαστηριακό τεστ LAL, τη βασική μέθοδο που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση τυχόν βακτηρίων σε αποστειρωμένα υλικά.

Εκατοντάδες χιλιάδες ξιφόσουρα υποβάλλονται κάθε χρόνο σε αφαίμαξη (SRCC)

Στις ΗΠΑ, αίμα απομονώνεται από το ξιφόσουρο Limulus polyphemus, είδος που ζει στον Ατλαντικό και βγαίνει κάθε χρόνο στις ακτές των ΗΠΑ για να ζευγαρώσει και να γεννήσει τα αβγά του.

Εκεί, επαγγελματίες αλιείς συλλέγουν τα αρθρόποδα κατά χιλιάδες και τα μεταφέρουν σε εξειδικευμένα εργαστήρια για αιμοληψία, πριν τα μεταφέρουν πίσω στο φυσικό τους περιβάλλον –μια πρακτική που έχει δεχθεί επικρίσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις επειδή το 10 με 15 τοις εκατό των ζώων δεν επιζεί από τη διαδικασία, σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA).

Στη διάρκεια του 2018, συνολικά 464.482 ξιφόσουρα συλλέχθηκαν για αφαίμαξη, σύμφωνα με την Επιτροπή Θαλάσσιων Αλιευμάτων Ατλαντικών Πολιτειών. Εκατοντάδες χιλιάδες ξιφόσουρα διαφορετικών ειδών συλλέγονται στην Ασία.

Όπως αναφέρει το Associated Press, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τεστ LAL σε όλο τον κόσμο είναι η εταιρεία Charles River, με έδρα τη Νότια Καρολίνα, η οποία ελέγχει το 55% των ενέσιμων σκευασμάτων και ιατρικών συσκευών σε όλο τον κόσμο –από φιάλες για ορούς μέχρι διαλύματα αιμοκάθαρσης, ακόμα και χειρουργικές γάζες.

«Αν κάτι αγγίζει το αίμα σας, έχει ελεγχθεί LAL. Και το πιθανότερο είναι ότι έχει ελεγχθεί από εμάς» δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Charles River Φόστερ Τζόρνταν.

Κάθε χρόνο η εταιρεία συλλέγει αίμα από 100 με 150 χιλιάδες ξιφόσουρα, και πάλι όμως η ζήτηση είναι δύσκολο να καλυφθεί, είπαν στο AP εκπρόσωποι της εταιρείας.

Ωστόσο οι ανάγκες της υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να ζυγιστούν σε σχέση με την ανησυχία για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μαζικής συλλογής αρθροπόδων –ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς πως το αμερικανικό ξιφόσουρο θεωρείται «ευάλωτο είδος» από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης, τον οργανισμό που εκδίδει την επίσημη Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών.

Συνθετικά υποκατάστατα του μπλε αίματος υπάρχουν και ήδη χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη, μέχρι στιγμής όμως δεν έχουν εγκριθεί στις ΗΠΑ σε ομοσπονδιακό επίπεδο.

Στο μέλλον, όμως, εναλλακτικές λύσεις πιθανότατα θα καταργήσουν την ανάγκη για μαζική αφαίμαξη αυτών των ζωντανών απολιθωμάτων.