Κλιματική αλλαγή – Μεγαλύτερη απειλή για τις εφοδιαστικές αλυσίδες από την πανδημία

Οι πρωτόγνωρες συνθήκες περιορισμού στις μετακινήσεις ανθρώπων και τις μεταφορές εμπορευμάτων από χώρα σε χώρα που επέβαλε η πανδημία προκάλεσαν μιαν άνευ προηγουμένου αναστάτωση στις εφοδιαστικές αλυσίδες παγκοσμίως. Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο εξαιτίας των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν τις Δυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ και τη Νότια Ευρώπη, των πλημμυρών που έπληξαν την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη και της ξηρασίας που έπληξε τη Νότια Αμερική.

Και οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι σημερινές ελλείψεις είναι μια… πρόγευση μόνο από αυτά που θα ζήσουμε στο εγγύς μέλλον. Διότι οι ανατροπές και οι δυσλειτουργίες στο διεθνές εμπόριο που θα προκαλέσει η κλιματική αλλαγή – οι ειδικοί μιλούν πλέον για κλιματική κρίση – θα είναι απείρως περισσότερες και σοβαρότερες από αυτές που προκάλεσε η πανδημία.

«Δεν υπάρχει τομέας της οικονομίας και του εμπορίου που θα μείνει ανεπηρέαστος από την κλιματική αλλαγή. Από τον αγροτικό τομέα και τον κλάδο εκμετάλλευσης των δασών μέχρι τον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, οι ελλείψεις αγαθών θα γίνουν αισθητές στους καταναλωτές», δήλωσε στο CNBC η Κρίστι Σλέι, διευθύντρια επιστημονικών και ερευνητικών εφαρμογών του Sustainability Consortium, μιας μη-κυβερνητικής οργάνωσης για τη βιωσιμότητα των καταναλωτικών αγαθών.

Χαρακτηριστικό για τους Αμερικανούς είναι το παράδειγμα της ξυλείας. Περίπου το ένα τέταρτο της ξυλείας που καταναλώνεται στην αγορά των ΗΠΑ προέρχεται από τον Καναδά, που όμως επλήγη το τελευταίο διάστημα από μεγάλες ξηρασίες και καταστροφικές πυρκαγιές. «Αναγκαζόμαστε εκ των συνθηκών να εφαρμόσουμε πολιτικές βραχυπρόθεσμου σχεδιασμού σε ό,τι αφορά την παραγωγή και τις εξαγωγές μας», ανακοίνωσε τον Ιούλιο ο μεγάλος καναδικός όμιλος ξυλείας Canfor Corp. δημιουργώντας πρόσθετα προβλήματα προμήθειας πρώτων υλών στους κατασκευαστές οικιών στις ΗΠΑ, που ήδη από το 2020 πάσχιζαν να ανταποκριθούν στη ζήτηση – στις ΗΠΑ ως γνωστόν το βασικό οικοδομικό υλικό για την ανέγερση κατοικιών στα προάστια των πόλεων είναι το ξύλο.

Έρχεται τσουνάμι ανατιμήσεων

Επόμενο είναι, βάσει του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης, οι τιμές της ξυλείας (στις ΗΠΑ και παγκοσμίως) να εκτιναχθούν. Ανάλογες ανατιμήσεις έχουν γίνει αισθητές στους καταναλωτές (ή έρχονται οσονούπω…) σε πάμπολλα αγαθά, φέρνοντας μαζί τους, όπως εύλογα υποθέτει κανείς, και τις ανάλογες σκοτούρες για τους πολιτικούς και τους κεντρικούς τραπεζίτες που οφείλουν να φροντίζουν για την σταθερότητα των τιμών και την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων.

«Η Βραζιλία βιώνει τις χειρότερες ξηρασίες των τελευταίων 100 και πλέον ετών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και την εκτίναξη των τιμών του καφέ τον Ιούλιο στις προθεσμιακές αγορές σε επίπεδα διπλάσια από αυτά που βρίσκονταν το 2020. Ο διπλασιασμός των τιμών των προθεσμιακών συμβολαίων δεν πέρασαν ακόμα στην κατανάλωση, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν αυτό δεν θα αργήσει να συμβεί. Ανάλογες είναι οι προβλέψεις και με την τιμή του ρυζιού, ενός αγροτικού προϊόντος που για να παραχθεί και να αναπτυχθεί απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού – οι πρωτοφανείς ξηρασίες και οι πυρκαγιές στην Καλιφόρνια έχουν πλήξει καίρια την αμερικανική παραγωγή», σημειώνει η ρεπόρτερ του CNBC Νταϊάνα Όλικ.

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες πλήττουν όμως τις εφοδιαστικές αλυσίδες και με έναν ακόμα τρόπο: εμποδίζοντας τους εργαζόμενους να μεταβούν στις εργασίες τους. Μόνο εξ αυτής της αιτίας οι απώλειες στην παραγωγικότητα υπολογίζεται ότι θα φθάσουν τα 2 τρισ. δολάρια έως το έτος 2030, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών.

Πρόληψη και προνοητικότητα

Για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του μέλλοντος οι επιχειρήσεις πρέπει να επιδείξουν αρετές ευελιξίας και κυρίως να «βλέπουν μακριά». Η έννοια της καινοτομίας στο άμεσο μέλλον αποκτά ευθεία σύνδεση με την έννοια της προνοητικότητας και της λήψης προληπτικών μέτρων για τις ανατρεπτικές αλλαγές που αναπόδραστα θα φέρει ο χρόνος. «Κάθε επιχείρηση, ανεξάρτητα από τον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται, φρόνιμο είναι να καταστρώσει μακροπρόθεσμες στρατηγικές προσαρμογής στις νέες συνθήκες που θα φέρει η κλιματική αλλαγή», σημειώνει η Κρίστι Σλέι του Sustainability Consortium.

Φοιτητές του ΜΙΤ εκπόνησαν πρόσφατα μια έρευνα για τις επιπτώσεις που θα έχει η κλιματική αλλαγή στη μέντα που χρησιμοποιεί για τα προϊόντα της η Colgate Palmolive. Και συνέστησαν στην εταιρεία να αυξήσει από τα 5 χρόνια, που είναι σήμερα, στα 20 χρόνια τον ορίζοντα στρατηγικού σχεδιασμού της για το μέλλον. «Είναι προφανές ότι οι μεγάλες και ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, οι ξηρασίες, οι όλο και πιο ισχυροί ανεμοστρόβιλοι, η λειψυδρία, τα ακραία καιρικά φαινόμενα εν γένει αλλά και οι πολιτικές αναταράξεις και η κυβερνητική αστάθεια σε διάφορες χώρες που ξεσηκώνουν μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, θα δημιουργήσουν τεράστια πίεση σε πολλές εφοδιαστικές αλυσίδες εταιρειών. Όχι μόνο σε επιχειρήσεις που παράγουν φυσικά προϊόντα, αλλά και σε εταιρείες του τριτογενούς τομέα, σε εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών για παράδειγμα», σημειώνει ο Τζον Στέρμαν, καθηγητής στη διάσημη Sloan School of Management του αμερικανικού πανεπιστημίου ΜΙΤ.

«Γέφυρες» και «καβάτζες»

Μεταξύ των κορυφαίων στρατηγικών μετριασμού των απειλών που θα κληθούν αναπόφευκτα να αντιμετωπίσουν οι εφοδιαστικές αλυσίδες των επιχειρήσεων, περιλαμβάνονται η φροντίδα για την οικοδόμηση γεφυρών (bridging) και τη δημιουργία αποθεματικών (buffering).

Όπως εξηγεί ο αμερικανός καθηγητής, bridging σημαίνει να προσπαθήσει η εταιρεία να γεφυρώσει το χάσμα με τους προμηθευτές της κατά τρόπον ώστε να διασφαλίσει ότι η επικοινωνία και εν γένει η επαφή μ’ αυτούς θα παραμείνει στενή και ισχυρή σε περιόδους εξάρσεων της κλιματικής κρίσης. Buffering σημαίνει να φροντίσει η επιχείρηση να διαθέτει αποθηκευμένα κάποια προϊόντα ή πρώτες ύλες ως παρακαταθήκη ή πρόβλεψη για έκτακτες καταστάσεις. Και επίσης να φροντίσει να αποκτήσει εναλλακτικούς προμηθευτές σε περίπτωση που διακοπεί ξαφνικά η επαφή με τους βασικούς.

Ωστόσο, ο καθηγητής Στέρμαν τονίζει ότι ο καλύτερος τρόπος για να αυτοπροστατευθεί μια επιχείρηση και για να θωρακίσει την εφοδιαστική της αλυσίδα είναι να φροντίσει ώστε οι δραστηριότητές της να μην επιτείνουν το φαύλο κύκλο της περιβαλλοντικής έκπτωσης: να μειώσει δηλαδή το δικό της αποτύπωμα σε άνθρακα. «Εκείνο που πρέπει να επιζητεί μια εταιρεία είναι να βρει τρόπους ώστε να περιορίσει τις εκπομπές ρύπων και να βελτιώσει τη βιωσιμότητα των λειτουργιών της. Έτσι οι κίνδυνοι που θα αντιμετωπίσει στο μέλλον θα είναι πιο μικροί, ενώ αντίθετα θα είναι πολύ μεγαλύτερη η δυνατότητα προσαρμογής της στις αυστηρότερες νομοθεσίες που νομοτελειακά θα φέρει η κλιματική κρίση», εξήγησε ο Στέρμαν.

Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα

Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα εταιρειών που έχουν υιοθετήσει αυτόν το τρόπο σκέψης για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που έρχονται. Ο καθηγητής Στέρμαν επικαλείται την εδρεύουσα στο Τέξας εταιρεία παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών Credit Human, που φρόντισε να στεγάσει τα κεντρικά της γραφεία στο Σαν Αντόνιο σε ένα κτίριο μεγάλης ενεργειακής αποτελεσματικότητας με γεωθερμικές αντλίες και τεράστια φωτοβολταϊκά στην ταράτσα. Κατά τις μεγάλες παγωνιές του περασμένου Φεβρουαρίου, ενώ πολλές ανταγωνίστριές της αναγκάστηκαν να κατεβάσουν προσωρινά τα ρολλά, η συγκεκριμένη τράπεζα λειτούργησε δίχως κανένα πρόβλημα.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η Apple, η οποία έχει βάλει ως στόχο να μειώσει στο μηδέν τις εκπομπές ρύπων στην εφοδιαστική της αλυσίδα έως το έτος 2030. «Αυτό σημαίνει ότι τόσο η Apple όσο και οι προμηθευτές της θα έχουν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο να διατρέξουν σε περίπτωση που διαταραχθούν σοβαρά ή διακοπούν τα κεντρικά συστήματα παροχής ενέργειας στο μέλλον», είπε ο Στέρμαν που προειδοποιεί ότι… δεν έχουμε πλέον χρόνο για χάσιμο: «Με τον ρυθμό που εξελίσσεται η κλιματική αλλαγή, αν δεν δραστηριοποιηθούμε τώρα, σύντομα δεν θα έχουμε πού να κρυφτούμε για να προστατεύσουμε τις ζωές μας και να σώσουμε τις επιχειρήσεις μας».