Αφγανιστάν – Η προσφυγοπούλα που καθήλωσε όλον τον κόσμο με το βλέμμα της

Η Σαρμπάτ Γκούλα, 12χρονη πρόσφυγας από το Αφγανιστάν, βρέθηκε στο πρωτοσέλιδο του National Geographic το 1985, καθηλώνοντας όλον το πλανήτη με το βλέμμα της. Ο φωτογράφος Στιβ Μακάρι την είχε εντοπίσει σε έναν καταυλισμό στο Πακιστάν έναν χρόνο νωρίτερα και η φωτογραφία του χάρισε στο περιοδικό ένα από τα πιο εμβληματικά του εξώφυλλα.

Το καταπράσινο βλέμμα της έφηβης προσφυγοπούλας διαπερνούσε τον αναγνώστη με την αποφασιστικότητα και την απορία του. Η Σαρμπάτ που πέρασε με τα πόδια στο Πακιστάν μαζί με τη γιαγιά της, μετά την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν, δεν είχε ιδέα ότι το πρόσωπό της έγινε διάσημο ανά τον κόσμο και αποτέλεσε σύμβολο για τα δεινά της πατρίδας της.

Το περιοδικό δεν περιείχε καμία δήλωσή της, ούτε κάποια πληροφορία. Η έκφρασή της όμως ήταν εύγλωττη και χαράχτηκε στην μνήμη όλων.

Επί χρόνια ο Μακάρι την αναζητούσε χωρίς να έχει καμία τύχη. Το 2002, όταν το Αφγανιστάν επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την εισβολή των ΗΠΑ, το περιοδικό οργάνωσε επίσημη αποστολή προκειμένου να την εντοπίσει. Όντως η Σαρμπάτ, 30 χρονών πλέον, ζούσε μέσα στην απόλυτη φτώχεια όπως η πλειοψηφία των συμπατριωτών της, και μεγάλωνε μόνη της τις 3 κόρες της.

Ο άνδρας της που τον είχε παντρευτεί σε ηλικία 13 χρονών είχε πεθάνει από ηπατίτιδα όπως και το τέταρτο παιδί της. Είχε γυρίσει στην πατρίδα της και το χωριό της, τη δεκαετία του 1990, αλλά η ζωή της συνέχισε να είναι πολύ δύσκολη. Εξακρίβωσαν την ταυτότητά της μέσω αναγνώρισης της ίριδας της σε σύγκριση με την φωτογραφία. Η ίδια δεν είχε δει ποτέ τη φωτογραφία της, θυμόταν ωστόσο τη συνάντησή της με τον Μακάρι, καθώς ήταν η πρώτη και μοναδική φορά που στάθηκε μπροστά σε φωτογραφικό φακό.

Το γεγονός ότι ωστόσο την εντόπισαν, δεν σήμανε καλυτέρευση των συνθηκών ζωής της.

Η Σαρμπάτ, ακολουθώντας τη μοίρα των συμπατριωτών της αναγκάστηκε να πάρει για άλλη μια φορά τον δρόμο της προσφυγιάς το 2016. Πέρασε πάλι στο Πακιστάν, όπου συνελήφθη από τις αρχές για κατοχή πλαστής ταυτότητας και έμεινε 15 μέρες φυλακής πριν την απελάσουν. Το θέμα πήρε διαστάσεις εξαιτίας του ότι ήταν το κορίτσι του National Geographic, και έτσι  όταν γύρισε πίσω την υποδέχτηκε ο τότε πρόεδρος της χώρας, Ασράφ Γκανί, και ένα χρόνο αργότερα το κράτος της δώρισε ένα σπίτι.

Σήμερα δεν ξέρουμε που βρίσκεται η 48χρονη Σαρμπάτ. Το κορίτσι – σύμβολο του Αφγανιστάν που έζησε δύο πολέμους, εναλλαγή θεοκρατικών καθεστώτων, όπως η Ταλιμπάν, και ανταγωνισμών τοπικών φυλάρχων, που πήρε τον δρόμο της προσφυγιάς δύο φορές, αντιπροσωπεύει τα βάσανα που βιώνει για σχεδόν 40 χρόνια ο λαός του Αφγανιστάν. Το κορίτσι – σύμβολο μπορεί να γίνει ξανά πρόσφυγας σήμερα μαζί με άλλα παιδιά, γυναίκες και άνδρες, αναζητώντας αυτήν τη φορά μία καλύτερη τύχη.