Αφγανιστάν – Το οπλοστάσιο που άφησαν οι ΗΠΑ στα χέρια των Ταλιμπάν

Κομβική πλευρά της αποτυχημένης όπως αποδείχτηκε επιδίωξης των Ηνωμένων Πολιτειών να ανασυγκροτήσουν κρατικούς θεσμούς στο Αφγανιστάν, ήταν και η πολυετής προσπάθεια να διαμορφώσουν, εκπαιδεύσουν και εξοπλίσουν ένοπλές δυνάμεις στο Αφγανιστάν.

Ο λόγος ήταν προφανής. Για να διαμορφωθεί μια κυβέρνηση ικανή να έχει υπό την εξουσία της όλη τη χώρα, την ώρα μάλιστα που ήταν σε εξέλιξη η ένοπλη αντίσταση των Ταλιμπάν και άλλων οργανώσεων, αλλά και για αποφευχθεί ένας νέος εμφύλιος πόλεμος, όπως αυτός που έφερε τους Ταλιμπάν στην εξουσία στη δεκαετία του 1990, χρειαζόταν το Αφγανιστάν να αποκτήσει αξιόπιστες (και αξιόμαχες) ένοπλες δυνάμεις.

Η αναγκαιότητα αυτή γινόταν πιο έντονη όσο περνούσαν τα χρόνια. Αυτό είχε να κάνει με την προοπτική της αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων και την ανάγκη να μείνουν ένοπλες δυνάμεις που να μπορούν να υπερασπίσουν την κυβέρνηση στην Καμπούλ, να μπορούν να ανακόψουν την προέλαση και σταδιακή κατάληψη περιοχών και να εξασφαλίσουν ότι θα μπορούσε να υπάρχει κάποιου είδους διαπραγμάτευση και όχι κατάληψη της πρωτεύουσας από τους Ταλιμπάν.

Όμως, τα πράγματα δεν εξελίχτηκαν έτσι. Η συγκρότηση των ένοπλων δυνάμεων και των αστυνομικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν δεν κατάφερε να πετύχει αυτόν τον στόχο. Σε αυτό συνετέλεσε και η εκτεταμένη διαφθορά που έφτανε μέχρι του σημείου όσοι υπηρετούσαν σε αυτές να μην παίρνουν καν ολόκληρο το μισθό τους, ο οποίος «χανόταν» κάπου στη διαδρομή.

Αυτό σήμαινε ότι πραγματική διάθεση σύγκρουσης με τους Ταλιμπάν δεν υπήρχε. Επιπλέον, οι τελευταίοι υιοθέτησαν μια συγκεκριμένη τακτική απέναντι στις μονάδες των αφγανικών ενόπλων δυνάμεων που συναντούσαν: τους έδιναν το δυνατότητα να φύγουν χωρίς αντίποινα. Μέσα από μια πλειάδα τέτοιων διαπραγματεύσεων σε τοπικό επίπεδο, οι Ταλιμπάν κατάφεραν να φτάσουν στην ίδια την Καμπούλ. Όταν έφτασαν εκεί, η κυβέρνηση κατέρρευσε, ο πρόεδρος της χώρας διέφυγε στο εξωτερικό και οι Ταλιμπάν βρέθηκαν στη θέση να κυβερνούν τη χώρα χωρίς κάποια αντίσταση από τον αφγανικό στρατό ή την αφγανική αστυνομία. Μόνο 500-600 Αφγανοί κομάντο και στρατιωτικοί πήγαν στο αεροδρόμιο της Καμπούλ για να βοηθήσουν τις αμερικανικές δυνάμεις εκεί και περιλαμβάνονται σε αυτούς οι ΗΠΑ θα μεταφέρουν εκτός Αφγανιστάν στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης επιχείρησης εκκένωσης.

Τεράστιος εξοπλισμός στα χέρια των Ταλιμπάν

Όμως, η κατάρρευση της κυβέρνηση της Καμπούλ και η παράλληλη κατάρρευση της όποιας ιεραρχίας είχαν οι στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις του Αφγανιστάν σήμαιναν ότι στα χέρια των Ταλιμπάν πέρασε ένας μεγάλος όγκος του οπλισμού και εξοπλισμού.

Και το ζήτημα είναι ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια είχαν προσφέρει μεγάλο όγκο οπλισμού στις αφγανικές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι οι συνολικές αμερικανικές δαπάνες για τον εκπαίδευση, ενίσχυση και εξοπλισμό των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας έφτασαν συνολικά τα 82,9 δισεκατομμύρια δολάρια και αφορούσαν δαπάνες προσωπικού, πυρομαχικών, καυσίμων, εκπαίδευσης, μεταφορών και συντήρησης.

Αυτό σημαίνει ότι στα χέρια των Ταλιμπάν έχουν περιέλθει εκατοντάδες χιλιάδες τυφέκια εφόδου Μ16, αραβίδες Μ4, πιστόλια, οπλοπολυβόλα, βομβιδοβόλα. Αρκετές χιλιάδες ημιφορτηγά Ford Ranger, οχήματα Humvee, αλλά και σημαντικός αριθμός από MRAP, τα ειδικά οχήματα μεταφοράς προσωπικού που είναι σχεδιασμένα για να αντέχουν νάρκες και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Σε όλα αυτά προστίθενται εξοπλισμός επικοινωνίας αλλά και εξοπλισμός για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση βομβών, όπως και μεγάλος αριθμός συσκευών νυκτερινής όρασης και συστήματα παρακολούθησης, ακόμη και βιομετρικές συσκευές (με ανοιχτό ερώτημα για τα ίδια τα βιομετρικά δεδομένα).

Και βέβαια σε όλα αυτά προστίθενται και εναέρια μέσα που είχαν χορηγήσει οι ΗΠΑ στις ένοπλες δυνάμεις του Αφγανιστάν. Αυτά περιλαμβάνουν και αμερικανικά ελικόπτερα UH-60 Black Hawk, ρωσικά ελικόπτερα Mi-17 (αγορασμένα από με δαπάνες των ΗΠΑ γιατί ήταν φτηνότερα και ευκολότερα στη χρήση από τους Αφγανούς) και βραζιλιάνικα ελικοφόρα αεροπλάνα A-29 Supera Tucano. Ένα μέρος από τα ελικόπτερα και αεροσκάφη δεν έπεσαν στα χέρια των Ταλιμπάν, γιατί τουλάχιστον 46 από αυτά (με 585 επιβαίνοντες) πέρασαν τα  σύνορα προς το Ουζμπεκιστάν, ενώ μερικά ακόμη πήγαν στο Τατζικιστάν. Όμως, αρκετά έμειναν στα χέρια των Ταλιμπάν. Και παρότι τα Black Hawk είναι πιο δύσκολα στη χρήση και ακριβότερα στη συντήρηση και άρα μάλλον θα πωληθούν, εντούτοις τα ρωσικά ελικόπτερα φαίνεται ως ένα βαθμό να χρησιμοποιούνται.

Μάλιστα, το γεγονός ότι οι Ταλιμπάν μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον εξοπλισμό φάνηκε στην είσοδό τους στην Καμπούλ όπου αρκετοί παρατήρησαν ότι διέθεταν πλέον αμερικανικό εξοπλισμό.

Πέραν του εξοπλισμού

Το ζήτημα με τον αμερικανικό εξοπλισμό στα χέρια των Ταλιμπάν είναι απλώς μια ακόμη πτυχή μιας αποτυχημένης πολιτικής, που παρά το τεράστιο κόστος για τις ΗΠΑ, κατέληξε στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή την κατάληψη της εξουσίας από αυτούς που υποτίθεται ότι ήταν οι μεγάλοι αντίπαλοι των ΗΠΑ.

Γιατί αυτό είναι το βασικό και αυτό εξηγεί γιατί πλέον έχουν στα χέρια τους και πολύτιμο εξοπλισμό, που ένα μέρος του θα χρησιμοποιήσουν και ένα μέρος πιθανώς να πουλήσουν (με ενδεχόμενο να φτάσει σε ένοπλες οργανώσεις). Εξοπλισμό που μαζί με το γεγονός ότι θα έχουν καθοριστική παρουσία στη νέα υπό διαμόρφωση κυβέρνηση στο Αφγανιστάν, σημαίνει ότι θα ελέγχουν και τον κρατικό μηχανισμό και τις ένοπλες δυνάμεις.

Ο εξοπλισμός που άφησαν οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν σίγουρα ενισχύει τους Ταλιμπάν. Όμως το βασικό είναι ότι μπόρεσαν να φτάσουν στην εξουσία και δη γνωρίζοντας ότι δεν πρόκειται να δεχτούν στο άμεσο μέλλον κάποια εξωτερική επιβολή. Και βέβαια ο συσχετισμός στο εσωτερικό της χώρας απέναντι σε όσους θελήσουν να τους αμφισβητήσουν επίσης έχει τροποποιηθεί, κάτι που εάν συνδυαστεί με ευόδωση των διαπραγματεύσεων για τη νέα κυβέρνηση τους δίνει και σχετική σταθερότητα στην άσκηση της εξουσία για το επόμενο διάστημα.