Εργασία – Μήπως να σκεφτούμε σοβαρά την εβδομάδα των τεσσάρων ημερών

Η ιδέα της εργάσιμης εβδομάδας των 32 ωρών δεν είναι καινούργια, κυκλοφορεί εδώ και καιρό, αλλά δεν την έπαιρναν πολύ σοβαρά. Ομως η πανδημία, η αναδιαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο εργαζόμαστε και κάποια πειράματα που φαίνεται να στέφθηκαν με επιτυχία δείχνουν να της δίνουν νέα δυναμική.

Ακόμα και εάν είστε εργασιομανής, φανταστείτε μια εργάσιμη εβδομάδα 4 ημερών, σήμερα, τέλη Αυγούστου που οι διακοπές για τους περισσότερους έχουν τελειώσει. Και δεν είναι μόνο οι εργαζόμενοι που τη σκέφτονται, παρατηρεί η γαλλική εφημερίδα Liberation, που αφιέρωσε στο θέμα αυτό το πρωτοσέλιδό της πριν από λίγες ημέρες. Ομως πια δεν το σκέφτονται σοβαρά μόνο οι εργαζόμενοι αλλά και οι επιχειρηματίες καθώς όπου έγιναν δοκιμές αποδείχθηκε ότι βελτιώθηκε σημαντικά η παραγωγικότητα.

Ενα από τα βασικότερα επιχειρήματα των υποστηρικτών της ιδέας αυτής είναι οι υπολογισμοί ότι μια εβδομάδα 32 εργάσιμων ωρών θα δημιουργήσει αρκετά εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Ομως ακόμα πιο βασικό επιχείρημα είναι τα επιτυχημένα πειράματα. Οπως αυτό της Ισλανδίας. Επί 4 χρόνια, από το 2015 μέχρι το 2019, το 1% των εργαζομένων δούλευε τέσσερις ημέρες την εβδομάδα μειώνοντας τις ώρες εργασίας από 40 σε 35, χωρίς να υπάρξει αντίστοιχη μείωση αποδοχών.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παραγωγικότητα όπως και οι παρεχόμενες υπηρεσίες δεν υπέστησαν ουδεμία απώλεια και οι υπάλληλοι αισθάνονταν λιγότερη πίεση. Βέβαια υπήρξαν κάποιες αλλαγές στον τρόπο εργασίας – αντίο στις πολύωρες συσκέψεις ή στα μεγάλα διαλλείματα – κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε όμως καθώς όλοι διαπίστωσαν σημαντική βελτίωση όσον αφορά την ισορροπία μεταξύ εργασίας και ζωής. Υστερα από συζητήσεις συνδικάτων – εργοδοτών το 86% των εργαζομένων στην Ισλανδία θα μπορεί πλέον να επωφεληθεί από τις λιγότερες ώρες εργασίας.

Τηλεργασία

Με την τηλεργασία να έχει θέσει νέες νόρμες και να έχει διερευνήσει καινούργιες δυνατότητες, αντίστοιχες πρωτοβουλίες ξεκινούν τον Σεπτέμβριο και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Στην Ισπανία υπάρχει συμφωνία για εβδομάδα 32 ωρών σε βάθος τριετίας ώστε να βγουν σαφή συμπεράσματα. Το πείραμα ξεκινά το φθινόπωρο, με πρωτοβουλία του αριστερού κόμματος Más País. Σ’ αυτό θα συμμετέχουν 200 επιχειρήσεις και μεταξύ 3.000 και 6.000 εργαζόμενοι θα εργάζονται τέσσερις ημέρες χωρίς μείωση στον μισθό τους. «Με την εβδομάδα των τεσσάρων ημερών, εισερχόμαστε στην πραγματική συζήτηση του καιρού μας. Πιστεύω πραγματικά ότι το να δουλεύουμε περισσότερες ώρες δεν σημαίνει ότι εργαζόμαστε καλύτερα» δήλωσε ο βουλευτής Ινίγκο Ερεχόν.

Στην Νέα Ζηλανδία η ολλανδο-βρετανική πολυεθνική Unilever αποφάσισε τον Δεκέμβριο να δοκιμάσει την εργάσιμη εβδομάδα των τεσσάρων ημερών. Αυτή τη στιγμή αφορά περίπου 100 εργαζομένους, αλλά εάν αποδειχθεί επιτυχημένο ο όμιλος θα το επεκτείνει σε γραφεία του σε όλο τον κόσμο. «Ελπίζουμε ότι αυτή η δοκιμή θα κάνει την Unilever την πρώτη διεθνή εταιρία που θα υιοθετήσει τρόπους εργασίας οι οποίοι προσφέρουν απτά οφέλη σε ανθρώπους και επιχειρήσεις» δήλωσε ο Νικ Μπανγκς, στέλεχος της εταιρείας στη Νέα Ζηλανδία.

Απροσδόκητα στη χορεία των εργασιακών πειραμάτων προσχώρησε η Ιαπωνία – η χώρα όπου σημειώνονται οι περισσότεροι θάνατοι από υπερβολική κούραση, το γνωστό «καρόσι». Το καλοκαίρι του 2009, 2.300 εργαζόμενοι της Microsoft στη χώρα δοκίμασαν την εργασία των τεσσάρων ημερών, ενώ όλες οι συσκέψεις περιορίστηκαν στα πέντε άτομα και σε διάρκεια τριάντα λεπτών. Στόχος της εταιρείας ήταν να υπολογίσει πώς θα επηρεαστεί η παραγωγικότητα σε περίπτωση μείωσης του αριθμού των εργάσιμων ωρών. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: αύξηση της παραγωγικότητας κατά 40%, με το 92% των εργαζομένων που συμμετείχαν στο πείραμα να περιγράφουν την «αίσθηση της ευεξίας στην δουλειά».

Η ιαπωνική κυβέρνηση μελέτησε τα αποτελέσματα της έρευνας και ανακοίνωσε ότι επιθυμεί να προωθήσει το μέτρο, το οποίο εντάχθηκε στην επίσημη ετήσια έκθεση οικονομικών συστάσεων που δημοσιεύεται κάθε χρόνο στα τέλη Ιουνίου. Ετσι οι υπάλληλοι θα μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους, να φροντίσουν τους ηλικιωμένους συγγενείς και να περάσουν περισσότερο χρόνο με την οικογένειά τους. Οι ειδικοί πιστεύουν επίσης ότι θα συμβάλει στην αύξηση των γάμων, γεγονός απαραίτητο καθώς ο ρυθμός γεννήσεων στην Ιαπωνία μειώνεται ανησυχητικά. Η χώρα του «καρόσι» φαίνεται να προχωρά σε μια μικρή επανάσταση όσον αφορά τις εργασιακές συνήθειες.

Πρόταση βουλευτών

Το θέμα έχει απασχολήσει έντονα τις κυβερνήσεις της Βρετανίας και των ΗΠΑ. Τον Μάιο, περίπου 40 βρετανοί βουλευτές κατέθεσαν πρόταση που καλεί την κυβέρνηση να εξετάσει την εβδομάδα τεσσάρων ημερών. Στην Καλιφόρνια, ο Δημοκρατικός βουλευτής Μαρκ Τακάνο παρουσίασε, στα τέλη Ιουλίου, νομοσχέδιο για τη μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας από 40 ώρες σε 32. Οπως λέει, αυτό θα ήταν «ιδιαίτερα επωφελές τόσο για τους εργοδότες όσο και για τους εργαζομένους. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι άνθρωποι εργάζονται όλο και περισσότερο ενώ οι μισθοί τους παραμένουν στάσιμοι. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να το αποδεχόμαστε αυτό».

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα, που ανάγονται στο 2019, ο εργαζόμενος πληθυσμός στην ΕΕ κατά μέσο όρο δουλεύει 36,2 ώρες σε εβδομαδιαία βάση. Η Ρουμανία είναι στο ανώτατο άκρο με 40,5 ώρες την εβδομάδα και η Ολλανδία στο κατώτατο με μόλις 29,3 ώρες.

Στο όλο θέμα προστίθεται και μια άλλη πολύ σημαντική διάσταση, η οικολογική. Με τίτλο «Σταματήστε το ρολόι» βρετανική περιβαλλοντική πλατφόρμα δημοσίευσε στα τέλη Μαΐου μελέτη που δείχνει ότι εάν η χώρα υιοθετήσει την εργάσιμη εβδομάδα 4 ημερών θα περιορίσει τους ρύπους που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 21,3% – μείωση 127 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως (που ισούται με τους ρύπους όλων των ιδιωτικών αυτοκινήτων στην χώρα).

Δεν είναι η μόνη έρευνα που δείχνει ότι η μείωση των εργάσιμων ωρών συνδέεται με την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος ή τη μόλυνση που προκαλείται από τις διαδρομές μεταξύ σπιτιού και εργασίας. «Η μείωση των εργάσιμων ωρών θα κάνει εφικτή την αλλαγή των συνηθειών κατανάλωσης προς πρακτικές που εκλύουν λιγότερο άνθρακα» εξηγεί η Λόρι Μονπελά, συγγραφέας της μελέτης.

Αν κοιτάξουμε πίσω θα δούμε τις αντιπαραθέσεις λίγο πριν από το 2000 για την εβδομάδα των 35 ωρών όπως και στις αρχές του 20ού αιώνα όταν ίσχυσε η εβδομάδα των 70 εργάσιμων ωρών. Καμία αλλαγή στην εργασία δεν έρχεται εύκολα. Οπως παρατηρεί ο κοινωνιολόγος Ντομινίκ Μεντά «Λιγότερες ώρες εργασίας με υψηλή παραγωγικότητα σημαίνει ότι οι γυναίκες θα βρουν περισσότερες δουλειές και οι άνδρες ίσως αναλάβουν κάποια οικιακά καθήκοντα και οικογενειακές δραστηριότητες από τις οποίες απουσιάζουν τώρα».