Η ατομική θεωρία – Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος (Μέρος Ζ’)

Η ηθική του Δημόκριτου βασίζεται στην ανθρώπινη δυνατότητα κατανόησης διαμέσου της παιδείας. Οι ιδέες του, που συνιστούν ασφαλώς μια νέα αντίληψη σε σχέση με την παλαιότερη αριστοκρατική ηθική, συμπυκνώνονται στη φράση «πλέονες εξ ασκήσιος αγαθοί γίνονται ή από φύσιος»: οι περισσότεροι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι χάρη στην άσκηση και όχι χάρη στα φυσικά τους χαρίσματα.

Στην ηθική του δε χωρούν απειλές για τιμωρία στον άλλον κόσμο και φοβερές εικόνες, ούτε όμως και ένας θεμελιώδης νόμος από πλευράς των θεών. Μάλιστα, δε γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας εάν υπήρχαν θεοί στο ατομιστικό κοσμοείδωλο του Δημόκριτου και τι ρόλο διαδραμάτιζαν στα ανθρώπινα πράγματα.

Αυτό που ξέρουμε μετά βεβαιότητας είναι ότι ο Δημόκριτος αναγνώριζε αξίες που έχουν γενικό κύρος και οικοδομούσε την ηθική του πάνω σε αυτές. Ασφαλώς, ο μεγάλος στοχαστής θα είχε μεταφέρει και στην περιοχή της ηθικής το σκεπτικισμό του απέναντι στις ιδιότητες που διαπιστώνονται με τις αισθήσεις.

Παρά ταύτα, εναντιώθηκε στον Πρωταγόρα, που υποστήριζε ότι δεν υπάρχει πράγμα στο οποίο μια ιδιότητα να ταιριάζει καλύτερα από μιαν άλλη, και ισχυρίστηκε ότι το καλό και το σωστό είναι το ίδιο για όλους τους ανθρώπους, αλλά το ευχάριστο είναι άλλο για τον έναν και άλλο για τον άλλον.

Η ατομική θεωρία: Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος (Μέρος Α’)

Η ατομική θεωρία: Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος (Μέρος Β’)

Η ατομική θεωρία: Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος (Μέρος Γ’)

Η ατομική θεωρία: O Λεύκιππος και ο Δημόκριτος (Μέρος Δ’)

Η ατομική θεωρία – Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος (Μέρος Ε’)

Η ατομική θεωρία – Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος (Μέρος ΣΤ’)