Τα απόνερα του καλοκαιριού

Τώρα που σιγά σιγά αδειάζουν τρένα, αυτοκίνητα, αεροπλάνα και βαπόρια και χιλιάδες άνθρωποι επιστρέφουν στην περιλάλητη κανονικότητα, έστω και με τις ειδικές συνθήκες που επιβάλλει η ύπαρξη του κορωνοϊού, αξίζει να αναρωτηθούμε για το τι θα αντιπροσωπεύει στο μέλλον, όχι τόσο για τον καθένα ξεχωριστά όσο για όλους μαζί, το καλοκαίρι αυτό ώστε να μην προστεθεί απλά ως ένα ακόμη καλοκαίρι στον «κατάλογο» των καλοκαιριών που έχουν προηγηθεί. Να μην είναι δηλαδή ένα καλοκαίρι που θα μπορεί να ξαναζήσει μόνο ως ανάμνηση, αλλά η συνείδηση ενός βιώματος που το μοιραστήκαμε όλοι μαζί θα το κάνει να επανέρχεται ως κάτι ξεχωριστό.

Θα έλεγε κανείς πως θα ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία τόσο η ύπαρξη του κορωνοϊού, οι πυρκαγιές στη μισή σχεδόν Ελλάδα όσο και τα δραματικά γεγονότα στο Αφγανιστάν (για παράδειγμα) να έχουν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε η έννοια της κοινότητας να γνωρίσει μια τόσο έντονη ανασύσταση που θα ήταν αδύνατον για τον καθένα ακόμη και να σκεφτεί ως εκδοχή το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Εγινε, χωρίς να είναι κάτι που δεν θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί, το ακριβώς αντίθετο. Και όσο και αν ύστερα από τρία ή τέσσερα χρόνια θα φαίνεται ως κάτι άκρως φυσιολογικό δυο άνθρωποι που θα συζητάνε και θα θυμούνται το καλοκαίρι του 2021, ο ένας να λέει πως με μια μάνικα στο χέρι προσπαθούσε να σώσει το σπίτι του που είχε πιάσει φωτιά, ενώ ο δεύτερος θα περιγράφει πως την ίδια στιγμή απολάμβανε τη θάλασσα σε μια απάτητη παραλία της Μήλου, ασύνειδα και οι δύο θα σκιαγραφούν την απεχθέστερη συνθήκη του κόσμου μας.

Ολοι μας θα αισθανόμασταν να ανατριχιάζουμε ακούγοντας τη μαντάμ Βερτιρέν στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Μαρσέλ Προυστ να λέει πως απολάμβανε πολύ καλύτερα το πρωινό της ενώ άκουγε να σκοτώνονται εκεί μακριά στην Κίνα, ποια όμως διαφορά υπάρχει ανάμεσα στην ομώνυμη ηρωίδα και σε πολλούς σε σχέση με όσους «συναντήθηκε» κανείς μαζί τους το καλοκαίρι στη διάρκεια ενός γεύματος ή ενός δείπνου σε ένα οποιοδήποτε παραθαλάσσιο παραθεριστικό κέντρο; Οταν τρως με έναν τρόπο που δείχνει πως αυξάνει την απόλαυσή σου το γεγονός ότι ξέρεις πως κάποιοι άλλοι, κοντά σου ή μακριά σου, αδιάφορο, στερούνται το φαγητό ή δοκιμάζονται σκληρά, δεν κάνεις τίποτε άλλο παρά να συντρέχεις ώστε να διαιωνίζεται, και μάλιστα στον αιώνα τον άπαντα, το υφιστάμενο καθεστώς. Σχεδόν σαν να φοβάσαι πως αν το καθεστώς αυτό γινόταν να εξομαλυνθεί, θα κινδύνευες να περιέλθεις στην κατάσταση των ανθρώπων που δεν τους αναγνωρίζεις άλλο προορισμό, όσο και αν δεν το ομολογείς, παρά να υποφέρουν και να στερούνται.

Ομως, όσο άτρωτος και αν αισθάνεσαι μέσα σε μια συνθήκη που τη φαντάζεσαι ως προσωπική σου κατάκτηση, ενώ συνήθως είναι κατά παραχώρηση μιας ανοικτίρμονης πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, έχεις ήδη τιμωρηθεί και μάλιστα με την πιο σκληρή τιμωρία. Εχοντας εξαιρεθεί της κοινότητας που προϋπόθεσή της δεν είναι μόνον η ευτυχία αλλά και η δυστυχία, η ζωή έχει μεταβληθεί σε κάτι αποσπασματικό, ικανό να προκαλεί μόνο σύγχυση και φόβο.