Αφγανιστάν – Πέντε μύθοι για τους Ταλιμπάν

Δύο δεκαετίες μετά την εκδίωξή τους από την εξουσία λόγω της αμερικανικής επέμβασης, η οποία προκλήθηκε από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οι Ταλιμπάν έχουν και πάλι την εξουσία.

Η επιστροφή τους έδωσε και πάλι αφορμή για να κυκλοφορήσουν πέντε μύθοι σχετικά με αυτούς:

Το Πακιστάν ελέγχει τους Ταλιμπάν

Οι Ταλιμπάν έχουν θεωρηθεί συχνά ως εκπρόσωποι του Πακιστάν. Ο πρώην πρόεδρος του Αφγανιστάν Ασράφ Γάνι κατηγορούσε επί μακρόν το Πακιστάν για την αναβίωση των Ταλιμπάν, όπως και πολλοί δυτικοί αναλυτές. Η αλήθεια είναι ότι οι Ταλιμπάν δεν θα μπορούσαν να ξανασταθούν στα πόδια τους μετά το 2011 χωρίς υποστήριξη, καταφύγιο, χρηματοδότηση και προστασία από τις μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν και άλλους παράγοντες του Πακιστάν.

Ομως πρόκειται για μια περίπλοκη σχέση, σημειώνει η Ασλεϊ Τζάκσον στη «Washington Post». Oι Ταλιμπάν αντιδρούν στις προσπάθειες του Πακιστάν να τους ελέγξει. Για παράδειγμα, τον Φεβρουάριο του 2010 οι Πακιστανοί συνέλαβαν τον Αμπντούλ Γκάνι Μπαραντάρ, τότε υπαρχηγό των Ταλιμπάν, μετά τις ειρηνευτικές συνομιλίες που είχε με τον τότε πρόεδρο του Αφγανιστάν Χαμίντ Καρζάι χωρίς την άδεια του Πακιστάν.

Μεταξύ των Ταλιμπάν πολλοί ρίχνουν την ευθύνη για τον θάνατο του δεύτερου εμίρη της οργάνωσης Αχτάρ Μανσούρ από επίθεση drone σε πακιστανική περιοχή. Αλλωστε πρόσφατα οι Ταλιμπάν προσπάθησαν να διευρύνουν τις διπλωματικές τους σχέσεις, με στελέχη τους να βρίσκονται σε επαφή με την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδονησία, ακόμα και το Ιράν, εν μέρει για να μειώσουν την ισχύ του Πακιστάν.

Οι Ταλιμπάν διαλύονται εύκολα

Αυτό το κυκλοφορεί κυρίως ο αμερικανικός στρατός. Ηταν μια ιδέα που επικρατούσε επί Ομπάμα και αρκετά χρόνια μετά. Οτι δηλαδή οι Ταλιμπάν μπορούσαν εύκολα να διχαστούν και με τη σωστή προσέγγιση να στηρίξουν την κυβέρνηση της Καμπούλ.

Φυσικά, η ισλαμιστική οργάνωση δεν είναι ομοιογενής και στο εσωτερικό της υπάρχουν διαφωνίες. Ούτε θα είναι εύκολη η μετάβαση από μια ένοπλη ομάδα στη διακυβέρνηση της χώρας – κάτι που μπορεί να ενισχύσει τις υφέρπουσες εντάσεις. Ομως έχουν δείξει ότι είναι μια συνεκτική και πειθαρχημένη οργάνωση. Παρά την τεράστια στρατιωτική πίεση που δέχτηκε, διατήρησε μια καθαρή διοικητική ιεραρχία και απέφυγε σημαντικές εσωτερικές συγκρούσεις.

Και το πιο σημαντικό: μετά την κρίση διαδοχής που ακολούθησε τον θάνατο του Μοχάμαντ Ομάρ το 2013, εκδίωξαν το Ισλαμικό Κράτος από τα προπύργιά τους στο Ανατολικό Αφγανιστάν, διέταξαν τις δυνάμεις τους να τηρήσουν προσωρινή κατάπαυση του πυρός και από τον Μάιο συντόνισαν μια εντυπωσιακή στρατιωτική εκστρατεία για την κατάληψη της χώρας.

Οι Ταλιμπάν έχουν σχέδιο για τη διακυβέρνηση του Αφγανιστάν

Η γοργή στρατιωτική τους νίκη οδήγησε πολλούς να συμπεράνουν ότι οι Ταλιμπάν δεν ήταν ειλικρινείς στις ειρηνευτικές συνομιλίες και σκόπευαν να καταλάβουν την εξουσία με τη βία ούτως ή άλλως. Ομως δεν φαίνεται να έχουν κανένα σχέδιο για το τι θα κάνουν τώρα. Οι ανακοινώσεις τους δείχνουν πως ούτε οι ίδιοι δεν περίμεναν να πέσει η κυβέρνηση της Καμπούλ τόσο γρήγορα και έτσι είναι απροετοίμαστοι.

Οι ηγέτες των Ταλιμπάν κάνουν πολύ γενικές δηλώσεις για το τι κράτος σκοπεύουν να οικοδομήσουν. Παρότι πολλοί εξ αυτών ονειρεύονται μια επιστροφή στο εμιράτο του παρελθόντος, δεν γνωρίζουμε τι πραγματικά επιθυμεί η ηγεσία τους – γι’ αυτό άλλωστε και αργούν τόσο πολύ να σχηματίσουν κυβέρνηση.

Πάντως προσπαθούν να ηρεμήσουν τη διεθνή κοινότητα και να κερδίσουν χρόνο λέγοντας ότι «συνομιλούν με άλλα μέρη για μια περιεκτική κυβέρνηση».

Οι Ταλιμπάν θα φέρουν πίσω την Αλ Κάιντα

Η άρνησή τους να πάρουν απόσταση από την Αλ Κάιντα μετά την 11η Σεπτεμβρίου ήταν η βασική αιτιολόγηση για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Τώρα υπάρχουν φόβοι ότι η τρομοκρατική ομάδα «θα αποκτήσει και πάλι ένα ασφαλές καταφύγιο» στη χώρα αυτή – κάτι που οι Ταλιμπάν έπρεπε να εγγυηθούν ότι δεν θα συμβεί για να ολοκληρωθεί η συμφωνία για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων.

Αυτό είναι πιθανό να γίνει επειδή η παρουσία της Αλ Κάιντα είναι πολύ μικρή πια – με το ζόρι μερικές εκατοντάδες μαχητές. Οι Ταλιμπάν, που ποτέ δεν είχαν ενδιαφέρον για διεθνή τζιχάντ, δεν έχουν λόγους να επιτρέψουν στην Αλ Κάιντα να ανασυγκροτηθεί, με δεδομένες τις βαριές συνέπειες θα έχει κάτι τέτοιο για εκείνους από τη διεθνή κοινότητα.

Οι Ταλιμπάν δεν εκπροσωπούν την πολυπλοκότητα του Αφγανιστάν

Η άνοδος των Ταλιμπάν, σύμφωνα με τα δυτικά ΜΜΕ, αφορά κυρίως τη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στο Αφγανιστάν, τους Παστούν. Αυτό μπορεί να ίσχυε τη δεκαετία του 1990, όμως η πρόσφατη νίκη των Ταλιμπάν οφείλεται εν μέρει στις πολλές συμφωνίες που μπόρεσαν να κλείσουν με άλλες φυλές πέραν των Παστούν.

Η ηγεσία τους βέβαια ανήκει ακόμα στους Παστούν, όμως τα μεσαία στελέχη και διοικητές προέρχονται από άλλες κοινότητες. Η αδιαφορία και η διαφθορά της κυβέρνησης μετά το 2001 απογοήτευσε τους πληθυσμούς των Τατζίκων, των Τουρκμένων και των Ουζμπέκων – οι οποίοι συνέρρευσαν στους Ταλιμπάν εμπλουτίζοντας εθνοτικά τις τάξεις τους.

Πρόσφατα οι Ταλιμπάν διόρισαν τοπικούς αξιωματούχους από τις φυλές των Τατζίκων και των Χαζάρα και προσπαθούν να διαβεβαιώσουν τους σιίτες ότι μπορούν να συνυπάρξουν. Κάτι για το οποίο, βέβαια, οι σιίτες δεν έχουν πειστεί ακόμα.