Στις 27 Αυγούστου πέθανε το ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ Άκης Τζοχατζόπουλος.

Είχε προηγηθεί στις 31 Οκτωβρίου του 2017 η εξευτελιστική του καταδίκη από το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών σε 19 χρόνια κάθειρξη για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα , λόγω της υποθέσεως που αφορούσε την αγορά υποβρυχίων από τη γερμανική εταιρεία Φέροσταλ.

Όμως ας μη αυταπατώμεθα αφελώς! Ο Τζοχατζόπουλος μπορεί να πέθανε μέσα στη μοναξιά του, αλλά το «φαινόμενο Τζοχατζόπουλου» δεν είχε επωαστεί από μόνο του. Τι εννοώ;

Μαζί με τη βαριά καταδίκη του Τζοχατζόπουλου το 2017 για το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος είχαν «δικαστεί» συμβολικά (και είχαν περάσει από το καθαρτήριο του Δάντη) και πολλά άλλα μεγέθη της σύνθετης  μεταπολιτευτικής περιόδου (που ήταν και καλή και κακή) .

Και , καταρχήν, μαζί με τον Τζοχατζόπουλο είχε «δικαστεί» σε πρώτο επίπεδο και  το αυταρχικό μοντέλο διακυβέρνησης της χώρας (όπου ο πρωθυπουργός ήταν το κέντρο των πάντων) !

Τι σήμαινε αυτό; Σήμαινε απλά ότι ο εκάστοτε πρωθυπουργός  στην Ελλάδα μπορούσε να κυβερνά ουσιαστικά με μια ομάδα εμπίστων και «κολλητών»,  χωρίς να υπάρχουν τα περίφημα θεσμικά αντίβαρα ελέγχου  (δηλαδή τα γνωστά «checks and balances»).

Το κακό τούτο σύστημα διακυβέρνησης είχε  εγκαινιαστεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου και είχε συνεχιστεί από τον Κώστα Σημίτη  (ο οποίος μπορεί να ήταν προσωπικά ένας ακέραιος άνθρωπος και να είχε εντάξει τη χώρα μας στην Ευρωζώνη), ωστόσο είχε παραχωρήσει στον Άκη Τσοχατζόπουλο μια ανεξέλεγκτη εξουσία στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Και το μοντέλο τούτο διακυβέρνησης είχε συνεχιστεί ακάθεκτα με ένα από τους πιο αντιπαραγωγικούς πρωθυπουργούς της μεταπολεμικής Ελλάδας (τον Κώστα Καραμανλή το νεότερο) και είχε φθάσει στο απόγειο του με τον Αλέξη Τσίπρα.

Ο οποίος είχε επίσης κυβερνήσει  με μια ομάδα προσωπικών φίλων, κάποιοι εκ των οποίων είχαν και εξακολουθούν να έχουν ένα παρακμιακό (κατά την άποψη μου) δημόσιο λόγο, όπως είναι ο Παύλος Πολάκης.

Μόνο , με αυτή την ανάλυση μπορεί να ερμηνεύσει κανείς βαθύτερα, πώς ο Άκης Τσοχατζόπουλος είχε κατορθώσει κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης χρονικής περιόδου να αναπτύξει – σύμφωνα με το Εισαγγελικό κατηγορητήριο- κάποιες περίπλοκες σχέσεις  με τις  offshore εταιρείες , μέσω των οποίων ξεπλένονταν οι μαύρες μίζες από την αγορά των υποβρυχίων ( « ΤΟ ΒΗΜΑ», 18/4/2012).

Με άλλα λόγια ήταν το alter ego του Ανδρέα Παπανδρέου  και μπορούσε να κάνει ότι θέλει, αφού τον εμπιστευόταν τυφλά και το ίδιο συνέβαινε και αργότερα !

Επομένως , για την εκκόλαψη του φαινομένου Τζοχατζόπουλου ευθύνεται πρωταρχικά το απωθητικό «πρωθυπουργικο-κεντρικό» σύστημα διακυβέρνησης !

Δηλαδή, το ότι οι εκάστοτε πρωθυπουργοί στην Ελλάδα μπορούν να κυβερνούν με τους στενούς τους φίλους (και οι τελευταίοι να κάνουν ότι θέλουν στον τομέα τους)!

Και αν δεν το αλλάξουμε αυτό το σύστημα τότε δεν θα έχουμε επιτύχει απολύτως τίποτε!

Και αυτό σημαίνει συνεχή λογοδοσία των πρωθυπουργών , ενδεχόμενα σε ανεξάρτητες αρχές ή άλλα όργανα ελέγχου,  τρείς μόνο θητείες των βουλευτών και συμμετοχή των πολιτών στο δημόσιο γίγνεσθαι (μέσω των δημοψηφισμάτων ή μέσω άλλων τρόπων που θα διευρύνουν την αντιπροσωπευτικότητα της δημοκρατίας μας, « Ούλριχ Μπεκ, Η επινόηση του πολίτικού»).

Διαφορετικά, φαινόμενα Τζοχατζόπουλου είναι δυνατό να δούμε και στο μέλλον!

Και δεν ξέρω αν και ο σημερινός πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αφομοιώσει την παραπάνω ανάλυση, αφού και στον πρόσφατο ανασχηματισμό δεν πείραξε τους προσωπικούς του φίλους, όπως είναι ο Υπουργός της Δικαιοσύνης!

Ο οποίος μπορεί να είναι ένας «συνεννοήσιμος άνθρωπος», αλλά δεν έχει καμία σχέση με τη Δικαιοσύνη (:είναι μικροβιολόγος)!

Το συμπέρασμα; Το «φαινόμενο Τζοχατζόπουλου» μας θυμίζει, ότι πρέπει να αλλάξουμε εκ θεμελίων το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας μας, αν θέλουμε να αναγεννηθούμε από τις στάχτες ( μετά την οικονομική κρίση και την πανδημία)!

Γρηγόρης Καλφέλης – Καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ (kalfelis@law.auth.gr)

Headlines