Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου – Τα χρονικά όρια της ινδοευρωπαϊκής διασποράς

Ενδεχόμενη μετατόπιση προς τα εμπρός του χρονικού πλαισίου με το οποίο γράφτηκε ο επίλογος του τελευταίου άρθρου μας, δηλαδή της περιόδου από το 4500 έως το 2500 π.Χ., είναι μάλλον αδύνατη. Και τούτο, διότι η απόπειρα τοποθέτησης της έναρξης της ινδοευρωπαϊκής διασποράς στο χρονικό διάστημα μετά το 2500 π.Χ., δηλαδή στις παραμονές των παλαιότερων ιστορικά μαρτυρημένων γλωσσών της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας (κλάδος της Ανατολίας, ινδοϊρανικός κλάδος, μυκηναϊκή γλώσσα), εξαλείφει τα χρονικά περιθώρια για τη διαφοροποίησή τους.

Από την άλλη, είναι δυσχερής ο καθορισμός της παλαιότερης χρονολογίας, μολονότι υφίστανται σαφείς χρονικοί περιορισμοί. Παραδείγματος χάριν, στην ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια είναι εφικτή η αποκατάσταση μιας κοινής λέξης για το «άλογο», κι αυτό ανεξαρτήτως τού εάν αναφερόμαστε στο άγριο ή στο εξημερωμένο άλογο.

Εάν εξετάσουμε επί παραδείγματι το γεωγραφικό χώρο της ελληνικής επικράτειας, απουσιάζουν οι ασφαλείς ενδείξεις για την παρουσία του αλόγου πριν από τη Μέση Εποχή του Χαλκού, που ξεκινά περί το 2000 π.Χ. Τούτου δοθέντος, προκειμένου να εξηγήσουμε την παρουσία της ινδοευρωπαϊκής λέξης για το «άλογο» στη μυκηναϊκή ή την ελληνική γλώσσα, είναι εύλογο να εικάσουμε ότι οι γλωσσικοί πρόγονοι των Ελλήνων είτε εισήλθαν στον ελλαδικό χώρο διαθέτοντας οι ίδιοι το άλογο είτε εισήλθαν μετά την εισαγωγή του αλόγου και έδωσαν σε αυτό το όνομα που γνώριζαν εκ παραδόσεως.

Αντίθετα, πολύ δύσκολα θα μπορούσαμε να δεχτούμε ότι οι Ινδοευρωπαίοι εισήλθαν στον ελλαδικό χώρο αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν από το άλογο. Για να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ένας τέτοιος ισχυρισμός, θα έπρεπε να υιοθετήσουμε την άποψη ότι οι προαναφερθέντες όχι μόνο παρέμειναν στον εν λόγω γεωγραφικό χώρο ολόκληρες χιλιετίες χωρίς να επέλθει καμία γλωσσική μεταβολή, αλλά και ότι πήραν τη λέξη για το άλογο, όταν αυτό έκανε την εμφάνισή του, από μιαν άλλη πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ομάδα.

Επιπροσθέτως, θα έπρεπε να αποδεχτούμε τη θεωρία ότι η ομάδα αυτή διαμόρφωσε την υπό εξέταση λέξη κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορούμε να τη θεωρήσουμε κληρονομημένη και όχι δάνεια από κάποια άλλη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα.