«Να μην επαναληφθεί το 2015» – Αλλά πώς;

Το δημοσίευμα των «ΝΕΩΝ» (Σάββατο 4/9) σύμφωνα με το οποίο έως και 2.000.000 Αφγανοί μπορεί να βρεθούν στα ελληνικά σύνορα αναδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος. Οθεν και η έμφαση ότι δεν πρέπει «να επαναληφθεί το 2015 – η μεγάλη μεταναστευτική κρίση δηλαδή». Αλλά «ο πλήρης αποκλεισμός αφγανών προσφύγων από την Ευρώπη αντίκειται προς τις αξίες που θέλει να υπηρετήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση» τονίζει ο ιταλός πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρόλα. Η Ευρώπη έχει νομική, ηθική, πολιτική υποχρέωση να δεχθεί αριθμό προσφύγων αλλά με τρόπο οργανωμένο στη βάση μιας κοινής μεταναστευτικής πολιτικής, προσέθεσε, ώστε κάποιες μεμονωμένες χώρες-μέλη (όπως λ.χ. η Ελλάδα) να μη φέρουν δυσανάλογο βάρος όπως συνέβη στη μεγάλη μεταναστευτική κρίση του 2015.

Παρεμφερείς δηλώσεις έκανε και ο αρχαιότερος υπουργός Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο λουξεμβουργιανός Ζαν Ασελμπορν, ο οποίος πρότεινε η Ενωση να δεχθεί έναν συγκεκριμένο αριθμό αφγανών προσφύγων (40.000-50.000 περίπου), όπως έκανε και η Βρετανία, η οποία αποφάσισε να επιτρέψει την είσοδο 20.000 Αφγανών για την επόμενη πενταετία. Αλλά, όπως είπε ο κ. Ασελμπορν, η Ευρωπαϊκή Ενωση έξι χρόνια μετά τη μεγάλη μεταναστευτική κρίση βρίσκεται ακόμη στο (θλιβερό) σημείο μηδέν σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση γνήσιας κοινής μεταναστευτικής πολιτικής.

Το Συμβούλιο Υπουργών την περασμένη εβδομάδα πιστοποίησε ακριβώς αυτό. Σε μια Δήλωση για το Αφγανιστάν που υιοθέτησε – και στην οποία χρησιμοποιείται κατά κόρον η αναφορά για «παράνομη μετανάστευση» (illegal migration) – το βάρος για την αντιμετώπιση του ζητήματος των αφγανών προσφύγων μεταφέρεται ουσιαστικά στις γειτονικές χώρες, Πακιστάν, Ιράν, Τουρκία ίσως, κ.λπ., στις οποίες η Ενωση θα παράσχει για τον σκοπό αυτόν οικονομική ενίσχυση (όπως θα παράσχει και στο Αφγανιστάν προκειμένου να αποφευχθεί μια ανθρωπιστική καταστροφή). Ενώ παράλληλα «η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της παραμένουν αποφασισμένα, με την υποστήριξη της Frontex, να προστατεύσουν αποτελεσματικά τα εξωτερικά σύνορα και να εμποδίσουν τις παράνομες εισόδους». Για καθορισμό αριθμού Αφγανών που θα μπορούσαν νομίμως να μεταφερθούν στην Ευρώπη και να ζητήσουν άσυλο δεν γίνεται καν λόγος, καθώς χώρες όπως Γερμανία, Αυστρία κ.ά. αντέδρασαν έντονα στην ιδέα θεωρώντας ότι θα αποτελέσει παράγοντα προσέλευσης περισσότερων προσφύγων (pull factor). Ετσι η Ενωση ακολουθεί λίγο-πολύ την προσέγγιση που εφαρμόζει εδώ και κάποια χρόνια – αυστηροποίηση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων και εκχώρηση της διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος σε τρίτη, όμορη χώρα (π.χ. Τουρκία – 2016 Δήλωση).

Η οξεία μεταναστευτική κρίση του 2015 οπωσδήποτε δεν θα πρέπει να επαναληφθεί, πολύ περισσότερο η εμπειρία που έζησε η Ελλάδα. Αλλά «δεν πρέπει να επαναληφθεί» όχι απλώς και μόνο με το ερμητικό σφράγισμα των συνόρων και τη μετάθεση της ευθύνης σε τρίτες χώρες. Δεν πρέπει να επαναληφθεί με τη θέσπιση της κοινής μεταναστευτικής πολιτικής. Ωστόσο και η νέα προσπάθεια – Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου – που πρότεινε η Επιτροπή πριν από έναν χρόνο έχει κολλήσει στο Συμβούλιο. Η Ενωση εμφανίζεται έτσι ανίκανη εδώ και χρόνια να συμφωνήσει μια αναγκαία κοινή πολιτική. Αν όχι τίποτα άλλο, το αδιέξοδο εγείρει ορισμένα ερωτήματα για τον τρόπο διαμόρφωσης της ενωσιακής πολιτικής που θα πρέπει να απαντηθούν.

«Να μην επαναληφθεί το 2015» αλλά να μη διαιωνίζονται και τα αδιέξοδα. Ούτε τα άλλοθι…

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής των FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ. Από τις εκδόσεις Θεμέλιο κυκλοφορεί το νέο του βιβλίο Επιτεύγματα και στρατηγικά λάθη της εξωτερικής πολιτικής της Μεταπολίτευσης