«Ηλεκτροσόκ» στην αγορά από το ράλι τιμών στο ρεύμα

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου οικονομίες και αγορές, ως συγκοινωνούντα δοχεία, μεταβάλλονται και μεταβάλλουν το επιχειρηματικό αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον, η «ταραχή» που καταγράφεται στην ευρωπαϊκή και στην ελληνική ενεργειακή αγορά, από τις αρχές του έτους, προοιωνίζεται ανατιμήσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες.

Ηδη τον Αύγουστο πολλές βιομηχανίες της χώρας μας που τροφοδοτούνται στη μέση τάση έσβησαν τα… φουγάρα τους – εκμεταλλευόμενες και τα «μπάνια» του προσωπικού τους – προκειμένου να ελέγξουν το ενεργειακό τους κόστος. Τις τελευταίες ημέρες μάλιστα προειδοποιητικές βολές έστειλε και η Ομοσπονδία  Αρτοποιών προαναγγέλλοντας αυξήσεις στην τιμή του ψωμιού, καθώς οι «φουσκωμένοι» λογαριασμοί ενέργειας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια συγκράτησης των τιμών.

Είχε προηγηθεί ανακοίνωση της ΓΣΕΒΕΕ (βάσει του εξαμηνιαίου δελτίου οικονομικού κλίματος μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων) στην οποία επισημαίνεται ότι το 26,3% των επιχειρήσεων εμφανίζει απλήρωτα τιμολόγια ρεύματος.

Η εκτίναξη της χονδρεμπορικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας σε Ελλάδα και Ευρώπη συνηγορεί σε ένα θερμό φθινόπωρο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Οι αυξήσεις-«φωτιά» στο ρεύμα συνδέονται με την κατακόρυφη άνοδο των τιμών αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών CO2 (διοξειδίου του άνθρακα), οι οποίες προ ημερών ξεπέρασαν, για πρώτη φορά στην ιστορία του Χρηματιστηρίου Ρύπων, τα 61 ευρώ ανά τόνο, μια τάση που δεν αναμένεται να αναστραφεί, καθώς η ευρωπαϊκή πολιτική για την κλιματική αλλαγή γίνεται ολοένα  αυστηρότερη. Συνδέονται ωστόσο και με τις ανοδικές τάσεις στις τιμές του φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τις αναλύσεις του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) μία σειρά από διάφορους λόγους έχει δημιουργήσει ανισορροπία στην ευρωπαϊκή αγορά αερίου και ωθεί προς τα πάνω τις τιμές του καυσίμου, επηρεάζοντας καθοριστικά και τις ενεργειακές τιμές.

Οι ποσότητες φυσικού αερίου

«Η επανεκκίνηση των οικονομιών μετά τη μερική άρση των lockdowns, σε συνδυασμό με την πολιτική που ακολουθεί η Ρωσία, ως ο βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρώπης, η οποία περιορίζει σημαντικά τις ροές φυσικού αερίου, δημιουργούν συνθήκες ενεργειακής κρίσης. Παράλληλα, οι τιμές επηρεάζονται καθοριστικά και από τις πολιτικές της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τον περιορισμό της χρήσης του πετρελαίου, του άνθρακα και του λιγνίτη, που έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της ζήτησης για αέριο.

Παράλληλα, καταγράφεται το τελευταίο διάστημα μειωμένη προσφορά LNG προς την Ευρώπη, καθώς οι ασιατικές χώρες εμφανίζονται πρόθυμες να καταβάλλουν υψηλότερο τίμημα» σημειώνουν οι αναλυτές του Ινστιτούτου.

Μάλιστα, την Τετάρτη, μετά την ανακοίνωση της Gazprom που ανέφερε ότι εφέτος η Ευρώπη δεν πρέπει να περιμένει σημαντικές ποσότητες μέσω του νέου αγωγού Nord Stream 2, η χονδρική τιμή του αερίου εκτοξεύθηκε πάνω από τα 52 ευρώ/μεγαβατώρα (από 25 ευρώ τον περασμένο Μάιο).

Ετσι δεν είναι τυχαίο ότι στις περισσότερες χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης οι τιμές διαμορφώνονται σταθερά το εφετινό καλοκαίρι πάνω από τα 100 ευρώ/μεγαβατώρα (MWh), με την Ελλάδα να βρίσκεται στην κορυφή με μέση μηνιαία τιμή  τον Αύγουστο στα 121.72 ευρώ/μεγαβατώρα, από τα 52,52 ευρώ/MWh τον Ιανουάριο, τα 50,36 ευρώ/MWh τον Φεβρουάριο, τα 57,64 ευρώ/MWh τον Μάρτιο, τα 64,17 ευρώ/MWh τον Απρίλιο, τα 63,17 ευρώ/MWh τον Μάιο, τα 83,47 ευρώ/MWh τον Ιούνιο και τα 101,86 ευρώ/MWh τον Ιούλιο.

Θα συνεχιστούν οι υψηλές τιμές

Ειδικά στη χώρα μας, οι τιμές χονδρεμπορικής επηρεάστηκαν από τους αλλεπάλληλους καύσωνες και τις πρόσφατες πυρκαγιές, αλλά και από την άπνοια που «πάγωσε» τις ανεμογεννήτριες, με συνέπεια τη φθηνή αιολική ενέργεια να αντικαταστήσουν στο ενεργειακό μείγμα της χώρας ακριβές μεγαβατώρες παραγόμενες από συμβατικούς λιγνιτικούς σταθμούς, μονάδες φυσικού αερίου και εισαγόμενο ρεύμα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι την εβδομάδα μετά τον Δεκαπενταύγουστο,  οπότε τα αυξημένα μελτέμια έβαλαν… μπρος τις ανεμογεννήτριες, αλλά παράλληλα έριξαν και τον υδράργυρο, οπότε περιορίστηκε και η ζήτηση, η Μέση Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς διαμορφώθηκε στα 105,60 ευρώ/MWh, μειωμένη κατά 27,36% σε σύγκριση με την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου. Πάντως, παράγοντες της αγοράς δεν αναμένουν σύντομα αποκλιμάκωση και διαβλέπουν ότι οι υψηλές τιμές θα συνεχιστούν το εφετινό φθινόπωρο αλλά και τον χειμώνα 2021-2022.

Το παγκόσμιο κύμα ανατιμήσεων

Ενας φαύλος κύκλος ανατιμήσεων βασικών προϊόντων και υπηρεσιών σε παγκόσμιο επίπεδο απειλεί την πορεία ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας από την οικονομική κρίση που έφερε η πανδημία.

Στον πυρήνα των ανατιμήσεων εντάσσεται ο… τετραπλασιασμός των τιμών του πετρελαίου από τα 18,38 δολάρια το βαρέλι κατά μέσον όρο τον Απρίλιο του 2020 (το Brent) στα 75,17 δολάρια το βαρέλι τον Ιούλιο του 2021.

Σε δεύτερο πλάνο εντάσσονται αυξήσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες που επέβαλαν πάμπολλοι επιχειρηματίες και επαγγελματίες, καθώς οι τιμές σε πρώτες ύλες και τρόφιμα όπως σιτηρά, γαλακτοκομικά, ζάχαρη, καφέ, αυξήθηκαν διεθνώς από 3,5% έως και 26,5%, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΒΕΑ.

Πώς λειτουργεί ο μηχανισμός «αυτόματων αυξήσεων»

Την επερχόμενη αύξηση των τιμολογίων παραδέχθηκε με δηλώσεις του και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστας Σκρέκας. Γι’ αυτό έχει ζητηθεί επιτήρηση της αγοράς από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), η οποία έχει ήδη θέσει σε διαβούλευση έως τις 14 Σεπτεμβρίου και τις προτάσεις της για τη διαφάνεια των τιμολογίων ρεύματος, ώστε να γίνει ξεκάθαρο για τον καταναλωτή το τι πληρώνει με την ενεργοποίηση της ρήτρας αναπροσαρμογής (βάσει του κόστους χονδρεμπορικής) που εφαρμόζουν πλέον όλοι οι προμηθευτές.

Σε κάθε περίπτωση, οι πάροχοι ρεύματος έχουν ενστάσεις με τις αλλαγές που προτείνει η ΡΑΕ, σε αντίθεση με την ΕΒΙΚΕΝ (βιομηχανικοί καταναλωτές ενέργειας) που συμφωνεί με τις περισσότερες προτάσεις της Αρχής.

Από την πλευρά του, και ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ κ. Γιώργος Αδαμίδης αναφερόμενος στην εκτίναξη του ενεργειακού κόστους επεσήμανε ότι αναγκαστικά οι τιμές θα αυξηθούν, εξηγώντας πως όταν ένας προμηθευτής αγοράζει από τη χονδρεμπορική αγορά ρεύμα με τιμή στα 185 ευρώ/μεγαβατώρα είναι αδύνατο να πουλάει 45 ευρώ/MW, υπογραμμίζοντας ότι οι αυξήσεις μπορεί να ξεπεράσουν και το 50%.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα τιμολόγια, ειδικά στη μέση τάση, έχουν αυξηθεί ήδη από τα τέλη του προηγούμενου έτους, άνω του 30%. Μάλιστα, στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων ρεύματος, όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς, δεν αποκλείεται μερίδα των καταναλωτών – ανάλογα με τον προμηθευτή ρεύματος και την κατανάλωση – να δει αυξήσεις άνω και του 100%.