Εβδομάδα Υπερηφάνειας – Τι είναι οι θεραπείες μεταστροφής και γιατί δεν έχουν καταργηθεί στη χώρα μας;

Το ερχόμενο Σάββατο θα πραγματοποιηθεί το Athens Pride, σε μία περίοδο περιστολής των δικαιωμάτων. Ίσως το πιο πολιτικό φεστιβάλ Υπερηφάνειας των τελευταίων ετών, έρχεται να πάρει τη μορφή διαμαρτυρίας για την περιθωριοποίηση, την έμφυλη βία, την αστυνομική βία, την κακοποίηση που δέχονται τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Η χώρα μας -από τις τελευταίες στην ΕΕ- έχει κατοχυρώσει νομικά και το Σύμφωνο Συμβίωσης και την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, αλλά ο δρόμος είναι ακόμη μακρής. Η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα διεκδικεί δικαιώματα που θεωρούνται για όλους δεδομένα: Το δικαίωμα στον γάμο, στην τεκνοθεσία, στην εργασία.

Η Ελλάδα είναι μία χώρα που όχι μόνο δεν έχει αποφύγει τον στιγματισμό, αλλά κάνει ακόμη θεραπείες μεταστροφής, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως βασανιστήρια από τον ΟΗΕ.

Τι είναι η θεραπεία μεταστροφής

Ως θεραπεία μεταστροφής (ή επανόρθωσης) ορίζεται οποιαδήποτε παρέμβαση (ψυχοθεραπευτική, ψυχολογική, ιατρική, φαρμακευτική, συμπεριφορική ή πνευματική) που αποσκοπεί στην αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου. Ως υπεύθυνο άτομο πιθανόν να προσδιορίζεται ο πνευματικός ή θρησκευτικός καθοδηγητής (π.χ. ιερέας, εξομολόγος, κατηχητής), ο επαγγελματίας υγείας (γενικός ιατρός, παιδίατρος, ενδοκρινολόγος κ.α.), ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας (ψυχίατρος, ψυχαναλυτής-τρια, ψυχοθεραπευτής-τρια, ψυχολόγος, σύμβουλος ψυχικής υγείας κ.α.), ακόμα και ο εναλλακτικός θεραπευτής-τρια (ομοιοπαθητικός, ενεργειακός θεραπευτής κ.α.).

Οι θεραπείες μεταστροφής έχουν χαρακτηριστεί ως βασανιστήρια από τον ΟΗΕ, ενώ διεθνείς φορείς ψυχικής υγείας τις συνδέουν με απόπειρες αυτοκτονίας από το 30% των ατόμων που τις βιώνουν. Αυτή είναι η «light» εκδοχή τους. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως σε αυτήν την Τσετσενίας, οι θεραπείες μεταστροφής λαμβάνουν το χαρακτήρα σύγχρονου απαρτχάιντ, με τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα να στέλνονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και συχνά να βασανίζονται (μεταξύ των οποίων βασανιστηρίων είναι και τα σεξουαλικά) μέχρι θανάτου.

Από το 2018 το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε πρόταση κατάργησης της θεραπείας μεταστροφής προς τα κράτη-μέλη. Η πρόταση υπερψηφίστηκε από τους ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΙΝΑΛ και του Ποταμιού, καταψηφίστηκε από εκείνους της Χρυσής Αυγής και το Νότη Μαριά από τους ΑΝΕΛ, ενώ απείχαν ΝΔ και ΚΚΕ. Τα στοιχεία αφορούν τους παρόντες κατά της ψήφιση ευρωβουλευτές.

Ανήλικοι και νεαροί ενήλικες τα θύματα

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την κατατοπιστική έρευνα της ομάδας Orlando LGBT+, καταγράφονται ως θύματα των θεραπειών μεταστροφής ανήλικα άτομα εφηβικής ηλικίας ή πρώιμοι ενήλικες. Οι νέοι στέλνονται για θεραπεία από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι θεραπείες είναι είτε ψυχιατρικής φύσης (προσπαθώντας να δημιουργήσουν στα θύματα αποστροφή για την σεξουαλική τους ταυτότητα), είτε ορμονολογικές, είτε θρησκευτικές, ποντάροντας στην ενοχή και το αίσθημα της εγκληματικής αμαρτίας.

Μαρτυρίες θυμάτων αναφέρουν και σεξουαλική κακοποίηση, κυρίως από ιερείς, Στην περίπτωση των τρανς ατόμων, αναλάβουν οι ενδοκρινολόγοι. Μαρτυρία αναφέρει πως σε τρανς γυναίκα επιτέθηκε ο γιατρός λέγοντας ότι οι άντρες αντιμετωπίζουν τις τρανς γυναίκες ως εργαλεία σεξουαλικής ευχαρίστησης και αυτό όταν πρόκειται για διαστροφή. Τακτικά το θύμα αναγκαζόταν να υποβληθεί σε ενδοκρινολογικές εξετάσεις για να «διαπιστώσει» τα επίπεδα τεστοστερόνης της…

Άλλα θύματα έχουν υποβληθεί ακόμη και σε «εξορκισμούς», έχουν κακοποιηθεί ψυχικά και σεξουαλικά, έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από το βασανιστήριο με ψυχοκοινωνικές βλάβες, όπως κατάθλιψη, σωματικές βλάβες, πληγές για μια ζωή. Άλλοι, αυτοκτόνησαν.

Για τον ρόλο της εκκλησίας, όπως συμβαίνει και με τα εκκλησιαστικά ιδρύματα, δεν έχουμε σαφή στοιχεία, πέρα από τις μαρτυρίες των θυμάτων. Τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες αυτού του μεσαιωνικού κόσμου, ίσως να μη μάθουμε παρά σε πολλά, πολλά χρόνια.

Οι θεραπείες μεταστροφής έχουν απαγορευτεί στη Γερμανία, τη Μάλτα, την Αλβανία και περιοχές της Ισπανίας. Προετοιμάζεται να ακολουθήσει η Γαλλία. Στην Ελλάδα οι «θεραπείες’ δεν έχουν καταργηθεί, δεν έχει καν ανοίξει η συζήτηση σε πολιτικό επίπεδο, την ώρα που επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως έχει αποδεχτεί ότι ΛΟΑΤΚΙ άτομο γεννιέσαι, δεν επιλέγεις να γίνεις. Είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. . Ωστόσο, συλλογικότητες όπως η OrlandoLGBT+ επιμένουν να προσπαθούν, δίνοντας φωνή στα θύματα κακοποίησης.