Αναπαλαίωση διάσημου πίνακα έφερε στο φως ένα νέο έργο τέχνης

Μετά από σχεδόν τρεις αιώνες που πέρασε πίσω από ένα στρώμα χρώματος, ένας γυμνός Έρως εμφανίστηκε σε ένα από τα πιο αγαπημένα έργα τέχνης του κόσμου, αλλάζοντας δραστικά το φόντο μιας ήσυχης εσωτερικής σκηνής.

Η πρόσφατη αποκατάσταση του πίνακα του Vermeer «Κορίτσι που διαβάζει γράμμα μπροστά στο ανοιχτό παράθυρο» αποκάλυψε τον θεό Έρωτα στο βάθος της σκηνής. https://t.co/F2tenTMEe9

— Marios Zittis (@MariosZittis) September 5, 2021

Ο παχουλός, μικροσκοπικός θεός στον πίνακα «Κορίτσι διαβάζει ένα γράμμα σε ανοιχτό παράθυρο» του Γιόχαν Βέρμεερ, αποκαλύφθηκε σε ένα έργο αποκατάστασης που ο Stephan Koja, διευθυντής της Παλαιάς Πινακοθήκης στη Δρέσδη της Γερμανίας, περιέγραψε ως «μια αστυνομική ιστορία και μια περιπέτεια»!

Τι ακριβώς συνέβη

Ο πίνακας είναι το κεντρικό έκεθμα μιας έκθεσης στη γκαλερί, που άνοιξε την Πέμπτη η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε και διαρκεί έως τις 2 Ιανουαρίου.

Είναι ένα από τα μόλις 35 έργα που αποδόθηκαν οριστικά στον Βερμέερ: Η παράσταση της Δρέσδης, που ονομάζεται «Johannes Vermeer: ​​On Reflection», ενώνει 10 από αυτά μαζί με έργα σύγχρονων από τους οποίους έμαθε ο Vermeer, συμπεριλαμβανομένων των Pieter de Hooch και Gerard ter Borch.

Από τότε που έγινε μια ακτινογραφία στο «Κορίτσι που διαβάζει ένα γράμμα σε ανοιχτό παράθυρο» πριν από περισσότερα από 40 χρόνια, οι μελετητές γνώριζαν τον Έρωτα, ο οποίος κοιτάζει έναν πίνακα μέσα στον πίνακα.

Το τμήμα, στην επάνω δεξιά γωνία του καμβά, ήταν κρυμμένο κάτω από ένα χρώμα περασμένο σε ορθογώνια λογική πίσω από το κεφάλι του κοριτσιού.

Όμως πάντα πίστευαν ότι ο Βερμέερ ήταν που είχε σβήσει τον ίδιο τον θεό.

Έτσι, όταν οι επιμελητές στην Κρατική Συλλογή Τέχνης της Δρέσδης, η οποία επιβλέπει την Παλαιά Πινακοθήκη Old Masters, αποφάσισαν για πρώτη φορά να αποκαταστήσουν τον πίνακα το 2017, δεν υπήρχε κανένα σχέδιο έκθεσής του.

Αλλά το ορθογώνιο ανταποκρίθηκε διαφορετικά από τον υπόλοιπο πίνακα σε ένα διαλύτη που χρησιμοποιούσαν οι αποκαταστάτες για να αφαιρέσουν το βερνίκι!

Αυτό υποδηλώνει ότι το χρώμα περιείχε διαφορετικά συστατικά από αυτά του Vermeer, καθιστώντας πιο πιθανό να έχει εφαρμοστεί από άλλο χέρι.

Η πιο σκούρα απόχρωση υποδηλώνει επίσης ότι ένας μεταγενέστερος καλλιτέχνης μπορεί να προσπάθησε να ταιριάξει με το αρχικό χρώμα αφού είχε σκουρύνει με την ηλικία.

Το μουσείο όρισε μια συμβουλευτική ομάδα εμπειρογνωμόνων και επισκευαστών του πίνακα του Vermeer. Η ομάδα συμφώνησε ότι η αφαίρεση μικροσκοπικών δειγμάτων από τον πίνακα για δοκιμή ήταν δικαιολογημένη – μια απόφαση, είπε ο Koja, να μην ληφθεί επιπόλαια.

Η ανάλυση των μικροσκοπικών θραυσμάτων έδωσε την τελική απόδειξη ότι ο Έρως ήταν βαμμένος χρόνια – ακόμη και δεκαετίες – αφού ο Βέρμεερ ολοκλήρωσε το έργο στα τέλη της δεκαετίας του 1650.

Αφού η ομάδα εμπειρογνωμόνων έδωσε το πράσινο φως, οι επισκευαστές εξέθεσαν μια λωρίδα κάτω από το ζωγραφισμένο ορθογώνιο, πλάτους περίπου μισής ίντσας.

Το κομμάτι κάτω από την επιπλέον μπογιά βρισκόταν σε άριστη κατάσταση.

Μια απαιτητική δουλειά που συμβαίνει κυριολεκτικά στο μικροσκόπιο

«Τα αποτελέσματα των δοκιμών ήταν τόσο ξεκάθαρα που ήταν σαφές τι έπρεπε να κάνουμε», είπε.

Η επιτροπή συμφώνησε ότι ο Christoph Schölzel, αποκαταστάτης ζωγραφικής στο μουσείο της Δρέσδης, θα πρέπει να εκθέσει πλήρως τον Έρωτα.

Ο Schölzel χρειάστηκε ενάμιση χρόνο, δουλεύοντας ίντσα με ίντσα με νυστέρι και σταθερό χέρι κάτω από το μικροσκόπιο.

Εμφανώς, ο πίνακας μοιάζει να κέρδισε κάτι σε αισθητικό επίπεδο, όχι μόνο ως προς τη σύνθεση και την ισορροπία χρωμάτων, αλλά και ως προς το περιεχόμενό του.

Ενώ το ρουζ στα μάγουλα του κοριτσιού καθιστούσε προηγουμένως σαφές ότι διάβαζε ένα ερωτικό γράμμα, ο θεός της επιθυμίας στον τοίχο προσθέτει ένα μήνυμα για το είδος της αγάπης που μπορεί να σήμαινε ο Βερμέερ. Ο Έρως του εμφανίζεται να πατάει μια μάσκα, σύμβολο εξαπάτησης, για να δείξει ότι η αγάπη κατακτά την απάτη και την ανεντιμότητα.

Η εικόνα μέσα σε μια εικόνα συνδέει επίσης το έργο με τις μεταγενέστερες εσωτερικές σκηνές του Βερμέερ, πολλές από τις οποίες απεικονίζουν φιγούρες από παράθυρα, πλημμυρισμένες στο φως. Αυτά συχνά αποτυπώνουν μια στιγμή κατά την οποία το θέμα χάνεται στη σκέψη, μόνο του, μερικές φορές εν μέσω οικιακής εργασίας. Πίνακες ή χάρτες στους τοίχους πίσω τους προσθέτουν στην αντίληψη του θεατή για την εσωτερική ζωή των χαρακτήρων.

Μερικά μυστήρια παραμένουν.

Δεν είναι σαφές ποιος ζωγράφισε πάνω στον θεό – ούτε γιατί, ούτε πότε – αν και γνωρίζουμε ότι άλλοι πίνακες του Vermeer τροποποιήθηκαν από μεταγενέστερες γενιές για να ανταποκριθούν στα σύγχρονα γούστα.

Η αναπαλαίωση οδήγησε επίσης σε εικασίες για ένα άλλο έργο του, «Γυναίκα με μαργαριταρένιο κολιέ», το οποίο βρίσκεται στη συλλογή των κρατικών μουσείων του Βερολίνου.

Η γυναίκα σε αυτόν τον πίνακα, ντυμένη στα κίτρινα διακοσμημένη με ερμίνα, στέκεται μπροστά σε έναν καθρέφτη, με τα δάχτυλά της στις κορδέλες σε κάθε άκρο του κολιέ, σε μια στιγμή ήσυχης ενδοσκόπησης.

Πίσω της είναι ένας έντονος λευκός τοίχος. Η ανάλυση έδειξε ότι ένας χάρτης που κρεμόταν στον τοίχο ήταν ζωγραφισμένος – αλλά από ποιον;

Μένει να διαλευκανθεί με σιγουριά από την ομάδα των αναπαλαιωτών και συντηρητών.

*Με πληροφορίες και φωτογραφίες από τους New York Times