Η πολιτική σε ποπ μονοπάτια

Την αρχή έκαναν τα πασοκικά παπούτσια – και έπειτα ήρθε η Τζούλια Νόβα, με το μπλουζάκι της ΕΣΣΔ. Μέσα σε μια εβδομάδα, παράλληλα με τον αποχαιρετισμό μιας άλλης εποχής μέσα από τον Μίκη Θεοδωράκη, αναδείχθηκε μια πλευρά της πολιτικής που απασχολούσε πάντα, αλλά με διαφορετικό τρόπο: αυτή της διαχείρισης των συμβόλων. Χωράνε τα σφυροδρέπανα σε μπλουζάκια και οι ήλιοι στα σνίκερς; Μπορεί αυτός που τα φοράει να είναι κάτι άλλο από ταγμένος οπαδός; Και κυρίως γίνεται, το σωτήριο έτος 2021, τριάντα δύο ολόκληρα χρόνια μετά τη διάλυσή της, ένα μπλουζάκι να ξεκινάει πολιτική σύγκρουση για τη Σοβιετική Ενωση, επιθέσεις και προσεγγίσεις φιλίας προς το πρόσωπο που το φόρεσε;

Τις ίδιες απορίες μπορεί να είχαν πριν από μερικά χρόνια όσοι, στα φεστιβάλ της ΚΝΕ και της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, έβλεπαν να πωλούνται μπλουζάκια με τύπωμα το πρόσωπο του Τσε Γκεβάρα, σε τιμές με τις οποίες σίγουρα δεν θα συμφωνούσε ο ίδιος ο εικονιζόμενος. Εχει όμως σημασία;  Η πολιτική όπως την ξέρουμε σήμερα δεν θα υπήρχε αν δεν ήταν ποπ: έχει χρώματα, ανάλαφρη και ανέξοδη φιοριτούρα, συμβολισμούς και χιουμοριστικά κλεισίματα του ματιού ανάλογα της κάθε εποχής. Εκείνοι που κατάλαβαν νωρίς αυτή της τη φύση, κατάφεραν να τη χρησιμοποιήσουν υπέρ τους. Οσοι έμειναν στη σοβαροφάνεια, ακόμα και τις φορές που επικράτησαν σε μια εκλογική μάχη, τελικά ξεχάστηκαν, έγιναν παρένθεση. Κλασική απόδειξη η περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που η φήμη του περνάει από τις γενιές που το είδαν κυβέρνηση σε αυτές που το γνωρίζουν με μονοψήφια ποσοστά γιατί έγινε meme στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί έγινε λαμπάδα, παπούτσι, κοκτέιλ και μπέργκερ. Ακόμα και η σκοροφαγωμένη ΕΣΣΔ, ουσιαστικά άγνωστη σε όσους γεννήθηκαν μετά τη διάλυσή της, αναδύεται από τα βιβλία της ιστορίας του 20ου αιώνα με αφορμή τις ενδυματολογικές επιλογές ενός μοντέλου από την Ουκρανία – κι ας είναι η εκδοχή που προσφέρει για το παρελθόν μόνο η μισή αλήθεια απ’ όσα πράγματα συνέβησαν.

Και το ποπ, όμως, θέλει τον τρόπο του: ένα μπλουζάκι με το σφυροδρέπανο μπορεί να πληροί τις προϋποθέσεις για ιντερνετικό χιούμορ, σίγουρα όμως δεν είναι πολιτικό statement. Η στιγμή που αρχίζουν οι ίδιοι οι πολιτικοί, όπως ο Δημήτρης Παπαδημούλης και ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος, να του συμπεριφέρονται ως παρέμβαση άξια σχολιασμού είναι η στιγμή που κανείς αντιλαμβάνεται πως κάτι πάει λάθος. Εκεί έφτασε, πλέον, η πολιτική αντιπαράθεση, στην κόντρα για ένα μπλουζάκι με κόκκινη στάμπα; Εχει αυτό μεγαλύτερη αξία να συζητηθεί από τα άλλα, τα σοβαρά και βαρετά, από αυτά που δεν θα κερδίσουν viral αναγνωρισιμότητα; Δεν ευτελίζεται η ίδια η έννοια της κόντρας, της ιδεολογικής διαφωνίας, όταν από πίσω δεν κρύβεται τίποτα άλλο από ένα κοντομάνικο; Δικαίως, επομένως, και τα πράσινα σνίκερς ενόχλησαν τη Χαριλάου Τρικούπη, και όχι μόνο για λόγους πνευματικής ιδιοκτησίας: χωρίς την απαραίτητη ισορροπία το ποπ πια ορίζει το πολιτικό και όχι το αντίστροφο. Και εκείνοι γνωρίζουν πως, εντελώς ξαφνικά, μπορεί να καταλήξουν όπως ο Τσε. Ή σε κάποιο παλιατζίδικο, όπως αυτά στο Βερολίνο, που πουλούν μεμοραμπίλια της Ανατολικής Γερμανίας σε νοσταλγούς και συλλέκτες.

Οπως υπάρχουν πράγματα που δεν σηκώνουν πλάκα, υπάρχουν κι αυτά που δεν σηκώνουν σοβαρότητα. Αν πια δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε ποια είναι τα πρώτα και ποια είναι τα δεύτερα, τότε το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο απ’ όσο φαίνεται.