Τα κλειδιά του αεροδρομίου της Καμπούλ θέλει ο Ερντογάν

Η Τουρκία προσπαθεί να αναλάβει τον έλεγχο του αεροδρομίου της Καμπούλ. Τη Δευτέρα ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία και το Κατάρ θα βοηθήσουν στην επαναλειτουργία του αεροδρομίου της Καμπούλ. Ο Ζαμπιχουλάχ Μουτζαχίντ δεν διευκρίνισε ποια από τις δύο χώρες, ή εάν ίσως και οι δύο μαζί, θα αναλάβει τη διοίκηση του διεθνούς αεροδρομίου του Αφγανιστάν, χωρίς να αποκλείσει κανένα ενδεχόμενο.

Για την κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν ο έλεγχος του αεροδρομίου, γράφει το πρακτορείο Bloomberg, είναι ουσιώδης προκειμένου να κερδίσει η Τουρκία ένα προβάδισμα στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν. Η Αγκυρα προσφέρθηκε να φρουρήσει την περίμετρο γύρω από τον διάδρομο απογείωσης την ώρα που η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε επισπεύσει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα. Οι Ταλιμπάν δεν χάρηκαν με την προσφορά. Τον Ιούλιο ο Μουτζαχίντ προειδοποίησε ότι η πρόταση της Τουρκίας αποτελούσε «παραβίαση της ανεξαρτησίας και της εδαφικής μας ακεραιότητας και αντιβαίνει τα εθνικά μας συμφέροντα».

Τούρκοι αξιωματούχοι παραδέχθηκαν την αποτυχία και την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανακοίνωσε ότι ιδιωτικές εταιρείες και όχι στρατιώτες θα παράσχουν ασφάλεια στο αεροδρόμιο. Το θέμα θα είναι από τα βασικά, εάν ο Ερντογάν καλέσει, όπως φημολογείται, την ηγεσία των Ταλιμπάν για συνομιλίες στην Τουρκία.

Είτε με στρατιωτικό ρουχισμό είτε με εταιρικές στολές, ο Ερντογάν επιθυμεί διακαώς να παίξει η χώρα του τον κύριο ρόλο στη διαχείριση του βασικού κόμβου αφίξεων και αναχωρήσεων στο περίκλειστο από ξηρά Αφγανιστάν. Θα είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να αποκτήσει επιρροή στην κυβέρνηση των Ταλιμπάν, κάτι που θα εξυπηρετήσει όχι μόνο τα συμφέροντα της Τουρκίας αλλά και τις φιλοδοξίες του ίδιου του Ερντογάν. Ενώ το Πακιστάν και το Κατάρ ανταγωνίζονται για να γίνουν το δεξί χέρι των Ταλιμπάν, η Τουρκία θα ήθελε να αποκτήσει πρόσβαση στη νέα κυβέρνηση της Καμπούλ. Η μεγαλύτερη ανησυχία της Αγκυρας είναι η προοπτική μιας νέας εξόδου Αφγανών που θα προσπαθούν να ξεφύγουν από την τυραννία των Ταλιμπάν και την πολιτική αστάθεια. Παρότι οι περισσότεροι θα κατευθυνθούν προς το Πακιστάν και το Ιράν, που έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό αφγανών προσφύγων από προηγούμενες συγκρούσεις. Ωστόσο αρκετοί θα οδεύσουν και προς την Τουρκία, ελπίζοντας ότι θα περάσουν στην Ευρώπη.

Αν και η Τουρκία παίρνει δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια από την Ευρώπη για τα 3,7 εκατομμύρια πρόσφυγες που φιλοξενεί – η πλειονότητα των οποίων προέρχεται από τη Συρία -, η παρουσία τους επηρεάζει πλέον το πολιτικό κλίμα, καθώς αντιδρούν όλο και περισσότεροι τούρκοι πολίτες. Πλέον είναι σίγουρο ότι οι Αφγανοί που θα φθάσουν σε τουρκικό έδαφος δεν θα τύχουν θερμής υποδοχής. Η δημοτικότητα του προέδρου Ερντογάν πέφτει εν μέσω οικονομικής ανησυχίας και το πολιτικό κόστος ενός νέου προσφυγικού κύματος από το Αφγανιστάν θα είναι μεγαλύτερο από οποιαδήποτε βοήθεια μπορεί να προσφέρουν τα χρήματα της ΕΕ. Γι’ αυτό και η Αγκυρα θέλει να πείσει τους Ταλιμπάν να ελέγξουν πιο αυστηρά τα σύνορα της χώρας τους.

Η επιρροή στην Καμπούλ θα δώσει επίσης στην Τουρκία πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο μέσα στο ΝΑΤΟ αλλά και με την κυβέρνηση Μπάιντεν. Ο Ερντογάν βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον κυρίως για τη φιλορωσική και αντιδυτική του στάση, αλλά και για την έλλειψη σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα. Εάν αναλάβει κάποιες από τις ευθύνες που εγκατέλειψαν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, ίσως περιοριστεί κάπως η αντιτουρκική στάση. Ακόμα περισσότερο, εάν η Τουρκία μπορέσει να παρέμβει και να πείσει τους Ταλιμπάν να είναι πιο μετριοπαθείς, για παράδειγμα, απέναντι στις γυναίκες, η Δύση θα το εκτιμήσει ιδιαίτερα.

Για τον ίδιο τον Ερντογάν, το Αφγανιστάν αποτελεί ευκαιρία να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της Τουρκίας και του δικού του ισχυρισμού πως είναι ο ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμου – και τα δύο εις βάρος της σαουδαραβικής βασιλικής οικογένειας. Μπορούν να υλοποιηθούν όλες αυτές οι φιλοδοξίες του Ερντογάν στο Αφγανιστάν; Πολλά θα εξαρτηθούν από συμμαχικές χώρες όπως το Κατάρ, το οποίο έχει καλλιεργήσει στενούς δεσμούς με την ηγεσία των Ταλιμπάν. Η Ντόχα μπορεί σίγουρα να ανοίξει πόρτες στην Καμπούλ, άρα μια κοινή διαχείριση του αεροδρομίου της Καμπούλ – εάν αυτό υπονοούσε ο Μουτζαχίντ – ίσως δεν είναι άσχημη προοπτική. Ωστόσο είναι νωρίς να διαπιστώσουμε εάν το Κατάρ είναι έτοιμο να μοιραστεί με την Τουρκία τον ρόλο της γέφυρας του Αφγανιστάν με τον υπόλοιπο κόσμο. Και αυτό, εάν εν τω μεταξύ το Πακιστάν δεν προλάβει να αναλάβει αυτόν τον ρόλο.