Στην αρχή μπορεί κανείς να παρακολουθήσει το βίντεο ή να παρατηρήσει τις φωτογραφίες σαν καρτ ποστάλ που κουβαλούν τη νοσταλγία αλλοτινών εποχών.

Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Σταύρος Ξαρχάκος μαζί στην ίδια σκηνή.

Η ημερομηνία είναι 3 Νοεμβρίου 1989 και ο τόπος το Ολυμπιακό Στάδιο. Στην αρχή του βίντεο (αποθησαυρισμένο στο YouTube, από κόπια της δημοτικής τηλεόρασης TV 100, και στο αρχείο του Θανάση Γιώγλου) ο νεότερος συνθέτης διευθύνει τον Μίκη Θεοδωράκη όσο τραγουδάει την «Αθήνα» των Χατζιδάκι – Γκάτσου, μαζί με την αείμνηστη Μαρία Δημητριάδη.

Κι ύστερα, στην παύση του διαλείμματος, ο συνθέτης του κομματιού ανεβαίνει στη σκηνή, χαιρετάει τον Ξαρχάκο, ασπάζεται τον έτερο Διόσκουρο και παίρνει τη θέση του στο πιάνο.

Οι πρώτες νότες αρκούν για να προδιαθέσουν τις κερκίδες: «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι», λοιπόν, αλλά αυτή τη φορά με ερμηνευτή τον Θεοδωράκη.

Οι τρεις τους συναντιούνται μουσικά ύστερα από δύο δεκαετίες. Σαν να δραπέτευσαν από τη φωτογραφία του 1966, όπου φαίνονται μέσα στο Σιτροέν – βάτραχο του Μίκη.

Τότε που Ξαρχάκος και Χατζιδάκις είχαν απαγορεύσει στην ΕΙΡ να παίζει τη μουσική τους, όταν εκείνη πρώτη είχε απαγορεύσει τα «θεοδωρακικά».

Θα αρκούσαν και γυμνά τα στιγμιότυπα του Ολυμπιακού Σταδίου. Αλλά δεν είναι. Καταφτάνουν στη συλλογική μνήμη φορτισμένα από το πολιτικό κλίμα της περιόδου, την προσωπική διαδρομή των τριών μουσικών και την οριακή στιγμή που ζούσε η ελληνική δημοκρατία.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1989 ο Παύλος Μπακογιάννης είχε δολοφονηθεί από τους Δημήτρη Κουφοντίνα και Ηρακλή Κωστάρη, καταδικασθέντες αμετάκλητα.

Στις 5 Νοεμβρίου η Ελλάδα θα ζούσε την περιπέτεια των επαναληπτικών εκλογών, με τη Νέα Δημοκρατία πρώτο κόμμα (46,19%), αλλά χωρίς αυτοδυναμία. Στις 23 εκείνου του μήνα θα προέκυπτε η οικουμενική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα και στήριξη από τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τον Συνασπισμό, στον οποίο μετείχε τότε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.

Ηταν η Ελλάδα της πόλωσης και του σκανδάλου Κοσκωτά. Με τα πράσινα και μπλε καφενεία στο αποκορύφωμα της τοξικότητας. Με τον χάρτη να χρωματίζεται αντιστοίχως από εκλογή σε εκλογή αναδεικνύοντας το αδιέξοδο του εκλογικού συστήματος.

Με τις μεγαλύτερες εφημερίδες να καταγράφουν κυκλοφορίες – ρεκόρ, τροφοδοτημένες από τη λογική του διχασμού. Σ’ αυτή τη συγκυρία οι τρεις κορυφαίοι δημιουργοί δίνουν το «παρών» στην προεκλογική συναυλία της Νέας Δημοκρατίας, με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη παρόντα στις πρώτες κερκίδες.

Αντί για κεντρική μαζική ομιλία είχε επιλέξει τη συγκεκριμένη εκδήλωση, στη μνήμη του Παύλου Μπακογιάννη.

Ο Ξαρχάκος παθιάζεται την ώρα που ακούγεται το «Κάντε υπομονή/ κι ο ουρανός θα γίνει πιο γαλανός», με τον Σταμάτη Κόκοτα και τη Βίκυ Μοσχολιού να δίνουν το πρόσταγμα.

Ο Μίκης Θεοδωράκης θέτει την προσωπική του διαδρομή στην υπηρεσία ενός νέου εθνικού προστάγματος, όπως το περιγράφει, όπου η ενότητα και η συμφιλίωση πρέπει να καθοδηγούν τις εξελίξεις, με βασικά αιτήματα την κάθαρση και την πάταξη της τρομοκρατίας.

«Είμαι έτοιμος να εφαρμόσω ως προς τη Νέα Δημοκρατία την πολιτική τής «συμπολιτευόμενης αντιπολίτευσης» ή της «αντιπολιτευόμενης συμπολίτευσης»» θα αναφέρει (Παύλου Πετρίδη, «Ο πολιτικός Θεοδωράκης 1940-1996», εκδ. Προσκήνιο, 1997).

Τελικά, στην κυβέρνηση που σχημάτισε τον Απρίλιο του 1990 ο Κ. Μητσοτάκης, ο εκλιπών συνθέτης θα αναλάβει αρχικά υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου και αργότερα (μετά τον ανασχηματισμό της 8ης Αυγούστου 1991) υπουργός Επικρατείας, αξίωμα από το οποίο παραιτήθηκε την 1η Απριλίου 1992.

«Δεν πρόδωσε τους αγώνες του»

Οταν παίρνει τη θέση του μπροστά στο μικρόφωνο ο Μάνος Χατζιδάκις δείχνει πιο έτοιμος από κάθε άλλη φορά για να συμπυκνώσει το κοινωνικό, πολιτιστικό και αισθητικό αίτημα μιας εποχής μεταιχμιακής.

Οταν σταματήσουν τα τραγούδια, θα πάρει τον λόγο – «εγώ δεν είμαι πολιτικός, γι’ αυτό μ’ αρέσει να μιλάω» – και, εκτός άλλων, θα υπερασπιστεί τον συνοδοιπόρο της Μουσικής Ανοιξης.

Τα δικά του λόγια αρκούν εδώ για να θυμίσουν ότι πέρα από τις ετικέτες και τις προκατασκευασμένες προβολές που όλοι επιφυλάσσουμε στους μύθους, οι ίδιοι ορισμένες φορές επιλέγουν την ιδιότητα που μοιάζει χαμένη μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου: εκείνη του πολίτη, όταν το επιβάλλει η στιγμή:

«Θέλω να επισημάνω μια σημαντική, αλλά και ασήμαντη λεπτομέρεια: ακούω πολλές φορές πολλούς να λένε επιπόλαια ότι ο Θεοδωράκης έγινε «δεξιός». Δεν αντιλαμβάνονται όσοι το λένε πως ο Θεοδωράκης έγινε δεξιός όσο το ΠΑΣΟΚ υπήρξε ποτέ εστία προοδευτικότητος και αλλαγής… »

» [Ο Θεοδωράκης] Ούτε πρόδωσε τους μακρόχρονους αγώνες του ούτε ενετάχθη στη Νέα Δημοκρατία για να τραγουδήσει μαζί μου το «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι»… Επιβάλλεται η κάθαρση και αυτή αποτελεί το βασικό αίτημα των εκλογών της 5ης Νοεμβρίου – ή τουλάχιστον ένα από τα βασικά.»

» Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Νέα Δημοκρατία ανέβηκε κατακόρυφα στη συνείδηση του ελληνικού λαού επειδή επωμίστηκε την κάθαρση και την ανεύρεση υπευθύνων για τα σκάνδαλα. Οποιος συμβιβασμός και όποια ολιγωρία θα αποτελέσει μια μορφή προδοσίας στις προσδοκίες των ελλήνων ψηφοφόρων. Να μια βασική αιτία που βρισκόμαστε απόψε εδώ…».

Η άλλη ήταν, όπως προαναφέρθηκε, η τρομοκρατία.

Headlines