Τρομάζει οικονομίες και καταναλωτές το ράλι των εμπορευμάτων

Ράλι περίπου 50% σημειώνει ο σύνθετος δείκτης των εμπορευμάτων το τελευταίο 12μηνο, με τις τιμές σε ορισμένες περιπτώσεις να κινούνται σε πολυετή υψηλά, απόρροια της υπερτροφοδοτούμενης από την πανδημία ζήτησης που ξεπέρασε την προσφορά, της μειωμένης παραγωγής, των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα, της εκτόξευσης των ναύλων (+188% εφέτος ο δείκτης Baltic Dry), των πληθωριστικών πιέσεων, της κλιματικής αλλαγής αλλά και της, παρά τις διακυμάνσεις, αδιάκοπης ζήτησης από την Κίνα.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, σχεδόν όλες οι τιμές των εμπορευμάτων είναι πλέον πάνω από τα επίπεδα πριν από την πανδημία, ενώ ορισμένοι ενθουσιασμένοι αναλυτές έσπευσαν να «ανακοινώσουν» έναν νέο «υπερκύκλο», μια παρατεταμένη περίοδο δηλαδή υψηλών τιμών, που θα αποτελέσει και τη νέα «κανονικότητα».

Αλλοι, πάλι, σημείωναν πως τα εμπορεύματα είναι μεν ένα «αγαπημένο παιχνίδι» σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, αλλά η αγορά – ιδιαίτερα για μέταλλα όπως ο χαλκός και ο χάλυβας – υφίσταται ασυνήθιστες διακυμάνσεις.

Οι επενδυτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ποντάρουν όχι μόνο στην προσφορά και στη ζήτηση, αλλά και στην κινεζική πολιτική για το κλίμα ή τα εμπόδια στο παγκόσμιο εμπόριο.

Ασφάλιστρο κινδύνου

Για τη Morgan Stanley, το ράλι των εμπορευμάτων έχει να κάνει και με το γεγονός πως σε ορισμένα εμπορεύματα η προσφορά δεν επαρκεί ώστε να καλύψει τη ζήτηση, με αποτέλεσμα οι αγορές να τιμολογούν πλέον ένα πρόσθετο ασφάλιστρο κινδύνου.

Την ίδια ώρα, οι κεντρικές τράπεζες δεν παρεμβαίνουν άμεσα στις αγορές εμπορευμάτων (όπως συμβαίνει αλλού), ενώ οι ροές των επενδυτικών κεφαλαίων είναι πιο προσεκτικές, επιτρέποντας και μια πιο «κανονική» δυναμική στη διαμόρφωση των τιμών, την ώρα που η τάση για μεγαλύτερης διάρκειας κύκλους στην εν λόγω αγορά είναι εμφανής.

Τα εμπορεύματα επίσης, στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, συνδέονται επενδυτικά με την «καυτή» τάση της εποχής, δηλαδή με παράγοντες περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG), δεδομένου ότι η μετάβαση προς μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα επιταχύνεται. Ενώ μάλιστα οι «μετοχές ESG» σημείωσαν έντονες διακυμάνσεις το 2021, οι τιμές των εμπορευμάτων έδωσαν ένα πολύ πιο συνεπές μήνυμα.

Οι προβλέψεις

Οι τιμές για τις εκπομπές άνθρακα στην ΕΕ, για παράδειγμα, έχουν αυξηθεί κατά 88% σε ετήσια βάση, ενώ αναλυτές της αμερικανικής τράπεζας θεωρούν πως (παρά τις όποιες βραχυπρόθεσμες διορθώσεις λόγω του ράλι) θα ανέβουν και άλλο, ώστε να συμβαδίσουν με τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα, προβλέποντας ότι ως το 2027 θα ξεπεράσουν τα €102/τόνο.

Στο ερώτημα αν οι αγορές είναι εστιασμένες στην κλιματική αλλαγή, γιατί ανεβαίνουν και οι τιμές του πετρελαίου, η Morgan Stanley απαντά πως σε αυτό το περιβάλλον και με την ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων προ των πυλών, οι παραγωγοί πετρελαίου μειώνουν τα επενδυτικά τους σχέδια περιορίζοντας την προσφορά, κάτι όμως που στηρίζει και τις τιμές του μαύρου χρυσού.

Τα δύο μεγάλα επενδυτικά θέματα του 2021 επίσης ήταν η ανάπτυξη και ο πληθωρισμός.

Σε περιβάλλον υψηλότερου πληθωρισμού οι τιμές των εμπορευμάτων ανεβαίνουν, ωστόσο η πρόσφατη σταθεροποίηση των τιμών υποδηλώνει πως ο πληθωρισμός θα είναι παροδικός και θα υποχωρήσει στις ΗΠΑ, όπως εκτιμά, στα μέσα του 2022.

Οσον αφορά την ανάπτυξη, οι οικονομολόγοι της αμερικανικής τράπεζες «βλέπουν» επιβράδυνση στο 3ο τρίμηνο στις ΗΠΑ και στην Κίνα (αλλά όχι στην Ευρώπη), ενώ οι τιμές του χαλκού δεικνύουν πως η επιβράδυνση αυτή θα είναι προσωρινή.

Ο πληθωρισμός

Για την Capital Εcomomics, πάντως, η οικονομική ανάπτυξη στις περισσότερες μεγάλες οικονομίες φαίνεται τώρα να ομαλοποιείται μετά την άνοδό της από τα χαμηλά επίπεδα που προκλήθηκαν από την πανδημία, αναμένοντας πλέον πως οι περισσότερες τιμές των εμπορευμάτων θα διορθώσουν στο υπόλοιπο του τρέχοντος έτους.

Οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν θετική συσχέτιση με τον πληθωρισμό και ιστορικά ο κλάδος της ενέργειας υπεραποδίδει όταν ο δείκτης καταναλωτή στις ΗΠΑ είναι πάνω από το 2% και ακολουθεί ανοδική πορεία όπως σήμερα, παρατηρεί η UBS.

Τα δεδομένα λοιπόν, σύμφωνα με την ελβετική τράπεζα, ευνοούν τα εμπορεύματα, προβλέποντας επιπλέον κέρδη περίπου 9% στους διάφορους δείκτες εμπορευμάτων για τους επόμενους 3-6 μήνες.

Το πετρέλαιο τύπου Brent αναμένεται να ξεπεράσει τα 75 δολάρια/βαρέλι καθώς αυξάνεται η ζήτηση και μειώνονται τα αποθέματα, ο χαλκός (σηματωρός για τους οικονομολόγους της ανάπτυξης) θα σημειώσει νέα υψηλά και ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν πως θα ξεπεράσει τα 12.000 δολ./τόνο.

Κίνδυνοι

Ο Δείκτης Αγροτικών Προϊόντων, που αποτελείται από μια ομάδα προϊόντων (μελλοντικά συμβόλαια σε σιτάρι, καλαμπόκι, σόγια, καφέ, ζάχαρη, κακάο, βαμβάκι κ.ά.), αυξήθηκε εξάλλου σχεδόν 60% το τελευταίο 12μηνο, αλλά οι τιμές αναμένεται τώρα να αποκλιμακωθούν κάπως το επόμενο 12μηνο, αν και οι (ανοδικοί) κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα είναι πάντα «πάνω στο τραπέζι».

Σε ιστορικά υψηλά κινούνται εφέτος στο χρηματιστήριο των ρύπων και οι τιμές των δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα.

Με το κόστος του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας να ανέρχεται όμως πλέον σε επίπεδα ρεκόρ και τους αναλυτές εμπορευμάτων της Citigroup να αναμένουν πως οι χονδρικές τιμές ρεύματος και αερίου στην Ευρώπη μπορεί να αυξηθούν μεσοσταθμικά 20% τον χειμώνα, οι κίνδυνοι για τα νοικοκυριά είναι αυξημένοι.

Η ενέργεια

Στην Ελλάδα τα τιμολόγια του ρεύματος έχουν αυξηθεί 30% τους τελευταίους μήνες, ενώ η τελική επιβάρυνση εκτιμάται πως θα φθάσει το 50%, την ώρα που ετήσια αύξηση 91% είχαν και τα τιμολόγια του φυσικού αερίου επηρεάζοντας και την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στους λογαριασμούς που θα έρθουν από εδώ και πέρα σε νοικοκυριά και  επιχειρήσεις.

To φυσικό αέριο και οι ρύποι, δύο παράγοντες που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις τιμές χονδρικής του ηλεκτρισμού, συνεχίζουν εξάλλου την ανοδική τους πορεία.

Οι τιμές του φυσικού αερίου εκτιμάται πως θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα, όσο τουλάχιστον η Ρωσία περιορίζει τις ροές προς την Ευρώπη, σε μια προσπάθεια να επιτύχει, όπως αναφέρεται, την απρόσκοπτη λειτουργία του αγωγού Nord Stream II, ενώ βοηθούν και οι πολιτικές για το κλίμα που περιορίζουν τη χρήση του πετρελαίου, του άνθρακα και του λιγνίτη για ηλεκτροπαραγωγή.

Η ανεπάρκεια στην παροχή φυσικού αερίου αυξάνει πάντως το κόστος παραγωγής ενέργειας, ενώ το ράλι τιμών εκτυλίσσεται παρά το γεγονός ότι είναι ακόμα καλοκαίρι.

Οι αυξημένες τιμές τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και απειλούν την ανάκαμψη την ώρα που το κόστος των αγαθών, από τα τρόφιμα έως τις μεταφορές, έχει εκτιναχθεί.

Η αύξηση των τιμών των πρώτων υλών αλλά και η αύξηση του κόστους ενέργειας, παράλληλα με το πρόβλημα στην εφοδιαστική αλυσίδα, επηρεάζουν αρνητικά και τη λειτουργική κερδοφορία και των εταιρειών, ενώ οι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με νέες αυξήσεις τιμών σε μια πλειάδα προϊόντων «πρώτης γραμμής».

Εμφανείς οι αυξήσεις

Σε κλοιό ανατιμήσεων έχει εισέλθει πλέον το σύνολο της οικονομίας, καθώς, μετά την πίεση στα κόστη κατασκευών και μεταποίησης, πλέον άρχισαν να γίνονται περισσότερο εμφανείς και οι αυξήσεις στο λεγόμενο καλάθι της νοικοκυράς.

Αύξηση καταγράφεται σε όλους τους επιμέρους δείκτες τιμών (δημητριακά, γαλακτοκομικά, ζάχαρη, κρέατα, φυτικά λίπη), κάτι που σημαίνει ντόμινο ανατιμήσεων σε όλη τη βιομηχανία τροφίμων.

«Σήμα» για αυξήσεις στις τιμές πολλών προϊόντων έδωσαν και οι πολυεθνικές, ενώ ήδη αρκετές επιχειρήσεις στον ευρύτερο χώρο των τροφίμων προχώρησαν σε αναθεώρηση των τιμοκαταλόγων τους.

Μεταφορές

Οι τιμές αρκετών αγαθών θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, λένε οι αναλυτές, σημειώνοντας παράλληλα πως επηρεάζονται ανοδικά και από τις ιδιαίτερα αυξημένες τιμές ναύλων.

Το κόστος των θαλάσσιων μεταφορών έχει αυξηθεί δραματικά λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας και των ελλείψεων που παρατηρούνται σε προσωπικό και φορτηγά πλοία. Ενδεικτικά το κόστος για τη μεταφορά ενός κοντέινερ 67 κυβικών μέτρων (40 foot) από τη Σανγκάη στο Λος Αντζελες πλέον διαμορφώνεται στα 11.509 δολάρια, ενώ την αντίστοιχη περίοδο το 2020 ήταν στα 3.870 δολάρια (ετήσια αύξηση 197%).

Αυξήσεις-«φωτιά» σε βασικά προϊόντα

«Φωτιά» πήραν για ακόμα έναν μήνα οι τιμές σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο πληθωρισμός αυξήθηκε τον Αύγουστο κατά 1,9%, με μια σειρά από προϊόντα, που συνθέτουν το λεγόμενο «καλάθι της νοικοκυράς», να παρουσιάζουν σημαντικές αυξήσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία το φυσικό αέριο καταγράφει, σε ετήσια βάση, αύξηση κατά 91%, η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης 28,9% και τα καύσιμα και τα λιπαντικά (όπου περιλαμβάνονται η αμόλυβδη και το πετρέλαιο κίνησης) 17,4%.

Μεγάλες αυξήσεις καταγράφονται στα τρόφιμα

Τα νωπά λαχανικά αυξήθηκαν κατά 21,5%, τα έλαια πλην ελαιολάδου 17,6%, το αρνίσιο και κατσικίσιο κρέας 12,2%, τα νωπά ψάρια 8% το ελαιόλαδο 8%, τα πουλερικά 4,5%, τα νωπά φρούτα 4,2%, τα τυριά 3,4%.

Παρά το μουδιασμένο ξεκίνημα του τουρισμού τον Μάιο, η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει αύξηση κατά 11,4% και στις τιμές των καταλυμάτων και των ξενοδοχείων. Αύξηση κατά 9% καταγράφεται και στα αεροπορικά εισιτήρια.

Αντίθετα, στις τιμές του μοσχαρίσιου κρέατος καταγράφεται μικρή μείωση κατά 1% και στην τιμή του χοιρινού 2%, ενώ η τιμή στο γιαούρτι έπεσε κατά 2,4%.