Κρύβει εκπλήξεις η απλή αναλογική

«Η μόνη ιδεολογία του βουλευτή είναι η επανεκλογή του»: προτού ορμήσουν, ενδεχομένως, διάφοροι πατέρες του έθνους γι’ αυτή τη «βέβηλη» ρήση, ας έχουν υπόψη ότι δεν είναι του γράφοντος, αλλά του επί σειρά ετών πάλαι ποτέ Προέδρου της Βουλής Αθανάσιου Τσαλδάρη, ο οποίος υπηρέτησε το αξίωμα σε όλη τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πατέρα του σημερινού Πρωθυπουργού. Αλλωστε, ο Τσαλδάρης, που είχε γεννηθεί ακριβώς πριν από έναν αιώνα, το 1921, δεν ήταν μόνο αυτό: ως γιος του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Τσαλδάρη είχε όχι μόνο ιδιαίτερο ειδικό βάρος στην παράταξή του, αλλά γνώριζε και την πολιτική από τα γεννοφάσκια του. Ηταν δε και από τους πρώτους Αθηναίους που πέρασαν τον Ατλαντικό για σπουδές στη Νέα Υόρκη, στο Κολούμπια.

Σήμερα, η ρήση Τσαλδάρη αποκτά εξαιρετική επικαιρότητα και πολιτική σημασία ενόψει των επερχόμενων εκλογών που θα διεξαχθούν με την απλή αναλογική. Και συνιστά (ένα ακόμα) πολύ σοβαρό ανάχωμα στο κυρίαρχο σενάριο που θέλει την κυβέρνηση να πηγαίνει αμέσως σε δεύτερες εκλογές, με την ενισχυμένη, προκειμένου να αποκαταστήσει την κυβερνησιμότητα και, φυσικά, τη θέση της στην εξουσία. Που, νομοτελειακά, αμφότερες θα πληγούν έντονα στις επόμενες εκλογές. Νομοτελειακά όχι μόνο της δεδομένης φυσικής πολιτικής φθοράς, αλλά και, αν όχι κυρίως, της απλής αναλογικής. Ομως, το ακόμα κυρίαρχο αυτό σενάριο για τις άμεσες δεύτερες εκλογές δεν λαμβάνει υπόψη μια σειρά από ισχυρούς αντίρροπους παράγοντες που ίσως αποδειχθούν καθοριστικοί στις εξελίξεις.

Το πρώτο ζήτημα είναι το αν η κυβέρνηση, μετά τις εκλογές, θα διαθέτει με το νέο σύστημα τον απαραίτητο αριθμό εδρών ώστε η ΝΔ να αναγκάσει την προσφυγή σε νέες εκλογές. Με την απλή αναλογική, αυτό δεν θα είναι απλό. Το δεύτερο ζήτημα είναι το τι θα κάνουν τα υπόλοιπα κόμματα: όλα, ιδίως τα μικρότερα, θα γνωρίζουν καλά ότι η όποια κοινοβουλευτική δύναμη θα έχουν καταγράψει θα κινδυνεύει με εξαφάνιση σε δεύτερες εκλογές: αν μικρά κόμματα έχουν μπει στη Βουλή την πρώτη φορά, θα βγουν τη δεύτερη. Πολύ σοβαρό αντικίνητρο όμως έχουν και τα μεγάλα αντιπολιτευτικά κόμματα: σε μια Βουλή απλής αναλογικής, η ισχύς της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με μια Βουλή της ενισχυμένης. Τρίτον, το προαναφερθέν επιχείρημα Τσαλδάρη: αν υποτεθεί ότι εκλέγεται μια Βουλή με πρώτη, όπως είναι το αναμενόμενο, τη Νέα Δημοκρατία και η Βουλή αυτή διαλυθεί για νέες εκλογές, όλοι οι παραπάνω βουλευτές που θα εκλεγούν από το πρώτο κόμμα θα κόψουν προσωπικά θέσεις βουλευτών από όλα τα άλλα. Πολλές θέσεις… Το διά ταύτα όλων αυτών είναι σαφές: τα κίνητρα που θα έχουν τα αντιπολιτευτικά κόμματα προκειμένου να σχηματίσουν κυβερνητική συμμαχία, αν αυτό καθίσταται εφικτό από τους αριθμούς, θα είναι περισσότερα και ισχυρότερα από ποτέ. Και φυσικά θα βρεθούν και τα σχετικά «επιχειρήματα» για όποια πιθανή πολιτική «τερατογένεση»…

Υπάρχει πάντα φυσικά και το ενδεχόμενο συμμαχίας των δύο πρώτων κομμάτων, που θα «ενθαρρυνθεί» επιθετικά από το Βερολίνο. Πάντως, όσο πλησιάζουν οι εκλογές, πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η κατάσταση θα καθίσταται διαρκώς δυσμενέστερη για την κυβέρνηση. Το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες έχουν ήδη προαναγγείλει ότι το κόστος της πανδημίας θα πληρωθεί και απευθείας από τις ίδιες τις χώρες. Και είναι μεγάλο. Και η περίοδος της «χαλάρωσης» ήδη τελειώνει, ανεξάρτητα από το ποιος θα είναι ο επόμενος γερμανός καγκελάριος, όπως έχει ήδη δηλώσει και ο Σοσιαλδημοκράτης Σολτς. Η δημοσιονομική πίεση θα αυξηθεί σταδιακά. Πολύ. Και δεν θα είναι μόνο αυτό: το τραγικό παράδειγμα των πυρκαγιών δείχνει πως ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος της κυβέρνησης. Συνήθως, δε, καμίας κυβέρνησης…