Όλα δείχνουν ότι η ανακοίνωση της σύνθεσης της προσωρινής κυβέρνησης του Αφγανιστάν την περασμένη εβδομάδα αποτελούσε μόνο την αρχή μιας πολιτικής διαδικασίας για τη μορφή που θα πάρει τελικά η διακυβέρνηση στη χώρα.

Η πρώτη φάση όπως φάνηκε αφορούσε δύο βασικές παραμέτρους:  από τη μια, το να αποκτήσει το Αφγανιστάν κάποιου είδους κυβέρνηση, άρα να μπορεί να υπάρχει μια μορφή κρατικής διοίκησης, ένας μηχανισμός λήψης αποφάσεων και ένας συνομιλητής με τη διεθνή κοινότητα όταν αποφασίσει να συνομιλήσει με τους Ταλιμπάν. Από την άλλη, να διατηρηθεί η ενότητα των ίδιων των Ταλιμπάν μέσα από μια προσπάθεια για ισορροπία ανάμεσα στο «Δίκτυο Χακάνι», τη διαπραγματευτική ομάδα στη Ντόχα και τους ένοπλους διοικητές στο εσωτερικό της χώρας.

Η φάση αυτή στηρίχτηκε και σε παρεμβάσεις του Πακιστάν, η υπηρεσία πληροφοριών του οποίου ISIS, παραδοσιακά είχε διατηρήσει δεσμούς με τους Ταλιμπάν όπως φάνηκε και από το γεγονός ότι της ανακοίνωσης της κυβέρνησης προηγήθηκε επίσκεψη του επικεφαλής της ISI στην Καμπούλ που εξασφάλισε ότι θα έστω με τη μορφή της προσωρινής κυβέρνησης θα ξεμπλόκαρε αυτή η εκκρεμμότητα.

Στην πρωτοβουλία του αυτή το Πακιστάν, με το οποίο έχουν συζητήσει την κατάσταση στο Αφγανιστάν τόσο οι γειτονικές χώρες όσο και χώρες τη Δύση, πρέπει να είχε ενημερώσει και την Κίνα, χώρα με την οποία έχει αναβαθμισμένες σχέσεις, και η οποία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την ασφάλεια το Αφγανιστάν και κυρίως το ενδεχόμενο να δράσουν από το αφγανικό έδαφος ένοπλοι με στόχο να πυροδοτήσουν ξανά ζήτημα Ουιγούρων.

Μια προσωρινή κυβέρνηση που απέχει από το να είναι «συμπεριληπτική»

Το γεγονός ότι η νέα προσωρινή κυβέρνηση περιλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο εκπροσώπους των Ταλιμπάν και επί της ουσίας δεν περιλαμβάνει εκπροσώπους των άλλων εθνοτήτων του Αφγανιστάν (Τατζίκους, Ουζμπέκους, Σιίτες Χαζάρους, πέραν λίγων στελεχών των Ταλιμπάν με τατζικική ή ουζμπέκικη καταγωγή, δεν έμεινα απαρατήρητο.

Ακόμη και η τελική επιλογή μιας επιθετικής γραμμής για την αντιμετώπισης της αντίστασης στο Παντσίρ, πιθανότητα και με βοήθεια από τις πακιστανικές δυνάμεις, αντιμετωπίστηκε, ιδίως στο Ιράν και ως πιο επιθετική στάση απέναντι σε πληθυσμούς κατά βάση τατζικικής εθνότητας. Χαρακτηριστική η δήλωση του μονίμου αντιπροσώπου του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη στις 9 Σεπτεμβρίου ότι «Η πρόσφατη αδικαιολόγητη επίθεση και καταδικαστέα αδελφοκτονία στο Παντσίρ αντιβάνει προς την ενιαία θέση της διεθνούς κοινότητας, σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε κυβέρνηση που θα ανέβει με τη βία στην εξουσία στο Αφγανιστάν δεν θα αναγνωριστεί».

Επιπλέον, απουσιάζει μια σημαντική μειονότητα του Αφγανιστάν, οι Σιίτες Χαζάροι, στοιχείο που επίσης επισημάνθηκε.

Αυτό σημαίνει ότι απέχει ακόμη από τον χαρακτήρα μιας κυβέρνησης που να αντιπροσωπεύει το σύνολο των εθνοτήτων του Αφγανιστάν και άρα να προσφέρει εγγυήσεις ότι η χώρα δεν θα κυλήσει ξανά σε έναν εμφύλιο πόλεμο που τελικά θα λειτουργούσε αποσταθεροποιητικά και για την ευρύτερη περιοχή.

Ο Σουχαΐλ Σαχίλ, εκ των εκπροσώπων των Ταλιμπάν

Οι Ταλιμπάν υπόσχονται και πιο αντιπροσωπευτική κυβέρνηση

Πάντως οι ίδιοι οι Ταλιμπάν δείχνουν να έχουν επίγνωση ότι καλούνται να παρουσιάσουν περισσότερες εγγυήσεις στη διεθνή κοινότητα, ξεκινώντας από τις γειτονικές χώρες. Σε συνέντευξή του στην κινεζική ιστοσελίδα globaltimes.cn ο Σουχαΐλ Σαχίν, εκ των εκπροσώπων των Ταλιμπάν υπογράμμισε ότι αυτή είναι μια προσωρινή κυβέρνηση ότι συνεχίζονται συνομιλίες με ανθρώπους που δεν συμμετέχουν στο υπουργικό συμβούλιο για να μπορέσουν να αναλάβουν υψηλές θέσεις στην κυβέρνηση όπως και ότι πιο «μόνιμοι» υπουργοί θα τοποθετηθούν αργότερα, με τη διαμόρφωση της μη προσωρινής κυβέρνησης να ολοκληρώνεται αυτόν ή τον επόμενο μήνα με τον Σαχίν να επιμένει οι Ταλιμπάν πιστεύουν στην «συμπεριληπτικότητα» της κυβέρνησης.

Ο Σαχίν αναγνώρισε ότι υπάρχει ζήτημα με το γεγονός ότι τόσο ο επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης Μουλά Χασάν Αχούν είναι σε λίστα κυρώσεων του ΟΗΕ και ότι το Δίκτυο Χακάνι από το οποίο προέρχεται ο υπουργός Εσωτερικό Σιρατζουντίν Χακάνι είναι επίσης χαρακτηρισμένο ως τρομοκρατική οργάνωση, όμως υποστήριξε ότι οι Ταλιμπάν είναι μια δύναμη απελευθέρωσης.

Σε μια σαφή προσπάθεια να καθησυχάσει την κινεζική πλευρά ο Σαχίν επέμεινε ότι οι περισσότεροι μαχητές του «Ισλαμικού Μέτωπου του Ανατολικού Τουρκεστάν», της βασικής οργάνωσης που το Πεκίνο κατηγορεί για δράση μεταξύ των Ουιγούρων, έχουν αποχωρήσει από το Αφγανιστάν όπως και ότι καμιά οργάνωση δεν θα μπορεί να χρησιμοποιεί το Αφγανιστάν για επιθέσεις σε άλλες χώρες, όπως και ότι θεωρούν ότι είναι προς το συμφέρον του Αφγανιστάν η διάρρηξη δεσμών με την τρομοκρατία. Όμως, υπογράμμισε ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν σχέδια να συνεργαστούν με άλλες αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες ή να μοιραστούν πληροφορίες, καθώς θεωρούν ότι μπορούν μόνοι τους να αντιμετωπίσουν το ζήτημα. Παράλληλα, επανέλαβε τη διάθεση των Ταλιμπάν το Αφγανιστάν να είναι τμήμα της ευρύτερης στρατηγικής «Μία ζώνη – ένας δρόμος».

Συνάντηση του πρώην προέδρου του Αφγανιστάν Χαμίντ Καρζάι με εκπροσώπους των κεντρικών επαρχιών

Πολιτικές διεργασίες στο Αφγανιστάν

Όλα δείχνουν ότι διάφορες διεργασίες στο Αφγανιστάν συνεχίζονται. Αυτό δείχνει άλλωστε η δραστηριότητα του πρώην προέδρου Χαμίντ Καρζάι, που έχει μείνει στο Αφγανιστάν όπως και του επικεφαλής του Συμβουλίου για τη Συμφιλίωση Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ.

Ενδεικτική η συνάντηση του Καρζάι το περασμένο Σάββατο με πρεσβυτέρους, θεολόγους και νέους από τις κεντρικές επαρχίες του Πακιστάν των κεντρικών περιοχών του Αφγανιστάν (περιοχές και με σημαντική παρουσία Χαζάρων), για την οποία μετά έγραψε στο tweeter ότι σε αυτήν εκφράστηκε η ελπίδα ότι η κυβέρνηση θα γίνει γρήγορα συμπεριληπτική.

Χαρακτηριστικό πάντως και το γεγονός ότι αντιπροσωπεία του Κατάρ, της χώρας που φιλοξένησε την πολιτική διαπραγμάτευση για το Αφγανιστάν τα προηγούμενα χρόνια στη Ντόχα, αλλά και όπου βρισκόταν η διαπραγματευτική ομάδα των Ταλιμπάν, με επικεφαλής τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και υπουργό Εξωτερικών του Κατά, Σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντούλ Ραχμάν Αλ Τάνι, δεν παρέλειψε να συναντηθεί και τους Καρζάι και Αμπντουλάχ.

Δραστηριοποίηση των γειτονικών χωρών

Την ίδια στιγμή υπάρχει σημαντική διπλωματική δραστηριότητα των γειτονικών χωρών. Στις 8 Σεπτεμβρίου έγινε συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του Πακιστάν, του Ιράν, του Τουρκμενιστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Τατζικιστάν και της Κίνας. Σε αυτήν ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι προέτρεψε τις γειτονικές χώρες να «βοηθήσουν το Αφγανιστάν να βγει από το χάος» και να ¨καθοδηγήσουν και προτρέψουν τους Αφγανούς Ταλιμπάν να ενώσουν όλες τις εθνοτικές ομάδες και μερίδες, να οικοδομήσουν μια πλατιά και συμπεριληπτική πολιτική δομή, να ακολουθήσουν μετριοπαθείς και συνετές πολιτικές στο εσωτερικό και το εξωτερικό, να χαράξουν μια σαφή διαχωριστική γραμμή με τις τρομοκρατικές δυνάμεις και να κατοχυρώσου και αναπτύξουν φιλικές σχέσεις με άλλες χώρες, ειδικά τις γειτονικές». Μάλιστα, η επόμενη συνάντηση θα γίνει στο Ιράν.

Από τις γειτονικές χώρες η Κίνα δείχνει να προσπαθεί να ηγηθεί μιας προσπάθειας να ασκηθεί πίεση στους Ταλιμπάν για «μετριοπαθείς κα συνετές» πολιτικές, στηριζόμενη και στις στενές σχέσεις με το Πακιστάν, προσφέροντας ταυτόχρονα άμεση βοήθεια, ξεκινώντας με τη συμβολική ανακοίνωση βοήθειας 200 εκατομμυρίων γιουάν (31 εκατομμυρίων δολαρίων), παρότι οι πραγματικές ανάγκες του Αφγανιστάν για να αποφευχθεί μια ανθρωπιστική καταστροφή είναι πολύ μεγαλύτερες. Το Πακιστάν ήταν αυτό που πήρε την πρωτοβουλία να πιέσει για το σχηματισμό κυβέρνησης, αξιοποιώντας τη μακρόχρονη σχέση του με τους Ταλιμπάν. Η Ρωσία έχει κρατήσει χαμηλών τόνων προσέγγιση, με προσεκτικά βήματα (ενδεικτικό ότι εξακολουθεί να θεωρεί επισήμως τους Ταλιμπάν «τρομοκρατική οργάνωση»), όμως διατηρεί επαφές με τους Ταλιμπάν. Η Μόσχα δεν σχολίασε επισήμως τη διαμόρφωση της προσωρινής κυβέρνησης, αν και είναι προφανές ότι αυτή απέχει το χαρακτηρισμό «συμπεριληπτική».

Το Ιράν είναι αυτό που επίσης έχει διατηρήσει επαφές με τους Ταλιμπάν, όμως ταυτόχρονα υπήρξε επικριτικό για τις εξελίξεις στο Παντσίρ και παράλληλα έχει προειδοποιήσει για τυχόν παρεμβάσεις άλλων χωρών (σε μια έμμεση αναφορά σε χώρες όπως τα ΗΑΕ) στην κατεύθυνση της αναπαραγωγής μιας σύγκρουσης Σουνιτών και Σιιτών. Εξ ου και η ιδιαίτερη έμφαση που διατηρεί το θέμα των Σιιτών Χαζάρων, αλλά και ο τρόπος που προειδοποίησαν για την αποφυγή συγκρούσεων με τις άλλες μειονότητες.

Ωστόσο και το Ιράν διατηρεί μια προσεκτική στάση και γι’ αυτό τον λόγο δεν είναι χωρίς σημασία ότι αποδέχτηκε την πρόσκληση του επικεφαλής της πακιστανικής υπηρεσίας πληροφοριών ISI, στρατηγού Φαΐζ Χαμίντ, για συνάντηση των επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών του Πακιστάν, του Ιράν, της Ρωσίας, της Κίνας και του Τατζικιστάν.

Headlines