Η λίστα και η πόλη

Η πάνδημη αποδοκιμασία του Κωνσταντίνου Μπογδάνου για την ντροπιαστική λίστα που κυκλοφόρησε με τα ονόματα παιδιών τάξης του νηπιαγωγείου είχε αποτέλεσμα – κι ας παραμένει ο βουλευτής μέλος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΝΔ. Οι αντιδράσεις προκύπτουν λογικά. Προφανώς, κανείς καλοπροαίρετος δεν αισθάνεται απειλή από τον Aλλο όταν ο Aλλος αποδέχεται το πλαίσιο που έχει τεθεί από την κουλτούρα της χώρας και τους δημοκρατικούς κανόνες. Οσο δεν τίθεται θέμα πολέμου ταυτοτήτων, όσο δηλαδή οι εθνικές, οι σεξουαλικές ή οποιεσδήποτε άλλες ταυτότητες κινούνται σε αυτό το πλαίσιο, ο δρόμος είναι η ενσωμάτωση.

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, χθες, έδωσε δημοσιότητα στην πολιτογράφηση Ελλήνων της Βερόνικας Νκεμ Αντετοκούνμπο και του Εμέκα Αντετοκούνμπο, μητέρας και μικρού αδελφού του διάσημου μπασκετμπολίστα, ο οποίος έχει συμβάλει να καταρριφθούν πολλά ρατσιστικά στερεότυπα. Οι συμβολισμοί της εκδήλωσης αυτής είναι προφανείς, το μήνυμα της κυβέρνησης είναι μήνυμα υπέρ του ανοιχτού κόσμου – και θα ήταν κυρίαρχο αν δεν είχε προλάβει να το σχετικοποιήσει ο Μπογδάνος.

Χθες υπήρξε ακόμα μια ωραία είδηση με ανάλογο συμβολισμό: μια νεαρή μαθήτρια γυμνασίου από το Αφγανιστάν, παιδί οικογένειας προσφύγων που έμεινε καιρό στη Μόρια, ανακοινώθηκε ότι κέρδισε μια υποτροφία και θα ταξιδέψει στην Αμερική, θα τελειώσει το σχολείο στη Βοστώνη. Κυκλοφόρησε και φωτογραφία του παιδιού, είναι ένα χαρούμενο κορίτσι με πλατύ χαμόγελο χωρίς κάλυμμα στο κεφάλι. Είναι ευνόητο ότι είναι παιδί μιας οικογένειας χειραφετημένων από τη βαριά παράδοση του Ισλάμ και των τρόπων του – και ξέρω διάφορους που σκέφτηκαν ότι είναι κρίμα που αυτό το παιδί θα φύγει από την Ελλάδα, για την Αμερική (τι να κάνουμε, η Αμερική έχει πολύ εκτεταμένο σύστημα ενσωμάτωσης και υποβοήθησης ξένων, εμείς καλά καλά δεν έχουμε σκεφτεί κάτι ανάλογο).

Οι συμβολισμοί και στην περίπτωση Αντετοκούνμπο και στην περίπτωση της νεαρής Αφγανής, ωστόσο, απέχουν αρκετά από την πραγματικότητα. Η Ελλάδα χρειάζεται παραδείγματα πετυχημένων που προσπάθησαν για την επιτυχία. Αλλά η πραγματική ζωή αναδεικνύει την ακριβώς αντίθετη διάσταση: την ύπαρξη στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας πληθυσμών που έχουν εγκατασταθεί, ως πρόσφυγες ή οικονομικοί μετανάστες, ούτε με δυνατότητες ούτε με διάθεση ενσωμάτωσης στην κουλτούρα της χώρας που τους υποδέχτηκε και, ευρύτερα, στην κουλτούρα της Δύσης. Οι άνθρωποι αυτοί κατάφεραν να βρουν στέγη στις υποβαθμισμένες γειτονιές της Αθήνας, αλλά η παρουσία μεγάλου μέρους απ’ αυτούς δεν συνέβαλε στην αναζωογόνησή τους αλλά στην ακόμα μεγαλύτερη υποβάθμισή τους.

Οι λόγοι είναι, πιθανόν, κοινωνικά εξηγήσιμοι (π.χ. η φτώχεια ή η θρησκευτική και πολιτισμική διαφορά), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η μισή Α’ Αθήνας, που λέει ένας φίλος, είναι γκετοποιημένη κι ότι η πόλη δεν συνεχίζει, έτσι, να μαραζώνει και να γίνεται ξένη, εχθρική. Το κέντρο, όχι κάποια μακρινά προάστια, όπως συμβαίνει π.χ. στο Παρίσι. Η λεγόμενη πολυπολιτισμική Αθήνα, ένα παλαιό αλλά ανεκπλήρωτο όραμα συμβίωσης πολιτισμών, έχει μετατραπεί σε βούρκο εγκατάλειψης, ασχήμιας και ανασφάλειας – με τον κορωνοϊό, και περιοχή διάδοσης της πανδημίας. Η αντρίλα (αφού οι γυναίκες είναι στο σπίτι), οι καταγγελίες για νόμο της σαρίας στην πόλη, η έξαρση των ναρκωτικών και της εγκληματικότητας δεν βρίσκουν φωτογενείς συμβολισμούς – και έως σήμερα κανείς δεν μπόρεσε να χαράξει πολιτική ενσωμάτωσης αυτών των πληθυσμών στον κοινωνικό ιστό και της επαναπόδοσης της πόλης στους κατοίκους της.

Οσο τέτοιοι θύλακοι είναι ζωντανοί, ανέγγιχτοι λόγω αδυναμίας από την πολιτεία, τόσο πρόσωπα όπως ο Μπογδάνος θα συνεχίσουν να κάνουν αρπαχτές στην πολιτική.