Βαλκάνια – Αυτό είναι το νέο non paper που ανάβει φωτιές σε Σκόπια, Σόφια και… Τίρανα

Αναταραχή έχει προκαλέσει στη Βόρεια Μακεδονία, αντιδράσεις στη Βουλγαρία αλλά και στα… Τίρανα το νέο non paper που επιχειρεί να ρυθμίσει τη διαφορά μεταξύ Σόφιας και Σκοπίων προκειμένου να αρθεί το βουλγαρικό βέτο και ν’ ανοίξει ο δρόμος για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ανάμεσα στη Βόρεια Μακεδονία και την ΕΕ.

Επίλυση της διένεξης

Το non paper αποκάλυψε ο αλβανόφωνος τηλεοπτικός σταθμός «TV KLAN» της Βόρειας Μακεδονίας και σ’ αυτό, όπως αναφέρει, καταγράφεται η ανάγκη για άμεση επίλυση της διένεξης μεταξύ Βουλγαρίας και Βόρειας Μακεδονίας.

Μέχρι τώρα δεν έχει προσδιοριστεί η προέλευση του εγγράφου και του συντάκτη του, αλλά, όπως διατείνεται ο τηλεοπτικός σταθμός, για το περιεχόμενό του έχουν ενημερωθεί οι πολιτικές ηγεσίες στα Σκόπια και τη Σόφια.

Ωστόσο, Βουλγαρία και Βόρεια Μακεδονία αρνούνται ότι έχουν επίγνωση του εγγράφου και ανακοινώνουν ότι ενημερώθηκαν γι’ αυτό από τα μέσα ενημέρωσης.

Σύμφωνα με την αντιπολιτευόμενη εφημερίδα της Βόρειας Μακεδονίας, Slobodan Pechat, διπλωματικοί κύκλοι στα Σκόπια υποστηρίζουν ότι η ορολογία και η μορφή του εγγράφου δείχνουν πως δεν πρόκειται για επίσημο έγγραφο ευρωπαϊκού οργάνου ή θεσμού, αλλά πιθανότατα προωθήθηκε από ορισμένα κέντρα με στόχο να σταλεί το μήνυμα άρσης των αντιρρήσεων και επίλυσης των διαφορών μεταξύ Βόρειας Μακεδονίας και Βουλγαρίας.

Ουσιαστικά, οι συγκεκριμένοι «διπλωματικοί κύκλοι», εμμέσως πλην σαφώς, παραδέχονται την ύπαρξη του non paper.

Διαψεύδουν

Το γραφείο του προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας Στέβο Πενταρόφσκι διέψευσε την ύπαρξη non paper, σημειώνοντας ότι εδώ και μήνες δεν διεξάγονται διαπραγματεύσεις με τη Βουλγαρία και δεν έχει υποβληθεί στα Σκόπια κανένα απολύτως έγγραφο εκ μέρους της Σόφιας.

Στην ανακοίνωση του γραφείου του τονίζεται ότι «η θέση του προέδρου σε ό,τι αφορά στην ταυτότητα και στη γλώσσα του “μακεδονικού” λαού είναι σαφής και αμετάβλητη: επ’ αυτού ούτε υπήρξαν μέχρι τώρα, αλλά και ούτε θα υπάρξουν στο μέλλον διαπραγματεύσεις».

H κυβέρνηση Ζάεφ, αναφερόμενη στο non paper, υπογράμμισε ότι η μοναδική επίσημη πρόταση για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των δύο χωρών είναι αυτή που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της πορτογαλικής προεδρίας της ΕΕ και θεωρεί ότι η πρόταση αυτή προσφέρει λύσεις αποδεκτές για όλες τις πλευρές.

Αλληλοκατηγορίες

Αλληλοκατηγορίες, πάντως, υπήρξαν στα Σκόπια μεταξύ του κυβερνητικού κόμματος SDSM και του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης VNRO-DPMNE.

Το μεν κυβερνητικό κόμμα ανέφερε πώς το περιεχόμενο του εγγράφου παραπέμπει σε προβοκάτσια του VNRO-DPMNE, το οποίο απάντησε ότι για τον εντοπισμό του συγγραφέα του θα πρέπει να κοιτάξουμε στον υπολογιστή του Ζάεφ.

Ο Στέβο Πενταρόφσκι (φωτογραφία mia.mk)

«Οι βουλγαρικές αρχές δεν έχουν λάβει σε καμία περίπτωση μέρος σε προετοιμασία non-paper για την επίλυση της διαφοράς μεταξύ των αρχών στη Σόφια και τα Σκόπια», ανακοίνωσε το υπουργείο Εξωτερικών της Βουλγαρίας.

Ο κίνδυνος Ρωσίας – Κίνας

Στο έγγραφο επισημαίνεται ότι «η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων σε ευρωπαϊκούς και ευρωατλαντικούς οργανισμούς αποτελεί μακροπρόθεσμο ζήτημα ασφάλειας υψηλής προτεραιότητας».

Αναφέρεται η ανάγκη επίλυσης των διμερών διαφορών και προβλημάτων λειτουργίας κρατικών οντοτήτων της περιοχής και τονίζεται ιδιαίτερα η διακοπή της διαδικασίας για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

«Εκτός από τα Σκόπια και τη Σόφια, η δυσπιστία μεταδίδεται στο Βελιγράδι και την Πρίστινα. Τα Τίρανα αισθάνονται πλέον να κινδυνεύουν λόγω του άτυπου συστήματος σύνδεσης με τα Σκόπια στον δρόμο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ενώ είναι θέμα χρόνου να λήξει η υπομονή της επίσημης Αθήνας, η οποία βρίσκεται ακόμη υπό την επίδραση πολιτικής αναισθησίας από τη Συμφωνία των Πρεσπών» τονίζεται στο έγγραφο.

«Αυτό γίνεται ήδη αντιληπτό από εναλλακτικά κέντρα δύναμης, καθώς η παρουσία υβριδικών ρωσικών απειλών και η ήπια οικονομική δύναμη της Κίνας στην περιοχή ενισχύεται» προστίθεται.

«Πάρτε το ή αφήστε το»

«Ο επονομαζόμενος “δυτικός” πολιτικός παράγοντας πρέπει να δημιουργήσει μια λεπτομερή κοινή θέση που θα επιβληθεί ως λύση «πάρτε το ή αφήστε το» προκειμένου να επιλυθεί ο γόρδιος δεσμός του οποίου οι ρίζες βρίσκονται στις ιστορικές αφηγήσεις που σχετίζονται με την εθνική ταυτότητα των “Μακεδόνων” και των Βουλγάρων» αναφέρεται επίσης στο non paper.

Το επίμαχο non paper

Οι προτάσεις

Στη συνέχεια, περιγράφονται σε γενικές γραμμές οι διαφορές που έχουν ενσκήψει μεταξύ των δύο πλευρών και καταγράφονται οι συγκεκριμένες προτάσεις, με βάση τις οποίες θα πρέπει να γεφυρωθούν αυτές οι διαφορές:

1) Η Δημοκρατία της Βουλγαρίας θα έχει εγγυημένες εγγυήσεις για την ενίσχυση της τρέχουσας αντίληψης του έθνους-κράτους, οπότε το ιστορικό πλαίσιο για τη βουλγαρική καταγωγή των πολιτών της θα αναγνωριστεί χωρίς εξαίρεση. Αυτό θα απαλλάξει τη Βουλγαρία από το τραύμα που θέτει σε κίνδυνο τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ασφάλεια μέσω δικαιωμάτων μειονοτήτων.

2) Στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, από την άλλη πλευρά, το πλαίσιο μιας πολυεθνικής κοινωνίας θα ενισχυθεί μέσω της συμπερίληψης της βουλγαρικής αφήγησης.

a) Οι Βούλγαροι θα συμπεριληφθούν στο Σύνταγμα, καθώς και άλλες εθνοτικές κοινότητες (ακριβώς – ως μέρος του βουλγαρικού λαού),

Συνταγματική εγγύηση

b) Οι βουλγαρικές ενώσεις θα αποκτήσουν έτσι ειδική προστασία και φροντίδα από το κράτος για να καλλιεργήσουν, να προωθήσουν τη διδασκαλία της πτυχής τους στα ιστορικά γεγονότα, και αυτό θα εγγυηθεί συνταγματικά

c) Η πλειοψηφία των σλαβικών λαών που αυτοπροσδιορίζονται ως Μακεδόνες και θεωρούν το ιστορικό πλαίσιο για τη μοναδικότητα του μακεδονικού λαού, θα διατηρήσουν τη δυνατότητα της δικής τους όψης και αφήγησης αυτής της κοινής ιστορίας,

d) Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει μια πραγματική αλήθεια που συνιστά εμπειρική επιστημονική δράση, αλλά που θα επιτρέψει μια διπλή πτυχή για τον καθορισμό του πλαισίου και της εθνικής σημασίας για τις ταυτότητες των δύο λαών,

Ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ με το υπηρεσιακό πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Στέφαν Γιάνεφ (φωτογραφία Government of North Macedonia)

Το διπλό σύστημα

e) Αυτό το διπλό σύστημα θα εφαρμοστεί και στο εκπαιδευτικό σύστημα, όπου θα προτείνεται το πλαίσιο των ιστορικών γεγονότων, θα περιλαμβάνεται η διπλή εξήγηση, με ειδικές παρατηρήσεις στη βουλγαρική αφήγηση, όπου διαφέρει από την κρατική αφήγηση της Βόρειας Μακεδονίας ή υπό όρους – μακεδονική αφήγηση.

3) Το ζήτημα της γλώσσας και η χρήση του σύντομου ονόματος για τη Βόρεια Μακεδονία θα πρέπει να επιλυθούν σύμφωνα με όσα έχουν προταθεί από τις προεδρίες της ΕΕ – Γερμανίας, Πορτογαλίας και Σλοβενίας – οι οποίες ανεπίσημα θεωρήθηκαν αποδεκτές και από τα δύο μέρη.

Αντηχεί…

Το «non paper» που αποκαλύφθηκε από το TV Klan Macedonia, συνεχίζει να αντηχεί στα Σκόπια και τη Σόφια, στα ΜΜΕ και των δύο χωρών, αλλά και στα διεθνή, σημειώνουν τα μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Μακεδονίας.

Και επικαλούνται το ραδιόφωνο της Deutsche Welle, το οποίο, όπως αναφέρουν, επισημαίνει ότι «όλοι αποστασιοποιούνται από το φερόμενο νέο “non paper”, αλλά το περιεχόμενό του πρέπει να συζητηθεί και στις δύο πλευρές των συνόρων».

Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του γερμανικού ραδιοφώνου στα Σκόπια, τοπικές πηγές που βρίσκονται κοντά στις επίσημες επαφές μεταξύ των Σκοπίων και της Σόφιας, εκτιμούν ότι σίγουρα πρόκειται για δοκιμαστικά πυρά ή ψυχρά τεστ μέτρησης των «μακεδονικών» σφυγμών.

Σύμφωνα με αυτούς, εάν η γερμανική πρόταση για την επίλυση της διαφοράς μεταξύ Βουλγαρίας και Βόρειας Μακεδονίας συνδυαστεί με την πορτογαλική πρόταση, αυτή αναμένεται να αναβαθμιστεί και με την πρόταση της σλοβενικής προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Το σχόλιο της Deutsche Welle

Με την ευκαιρία αυτή, η Deutsche Welle θέτει το ερώτημα «αν το non paper που αποκαλύφθηκε από την τηλεόραση “Klan” χωρίς να αναφέρεται η πηγή και το οποίο ως προς το περιεχόμενο είναι αντίθετο με τις εθνικές θέσεις της Βόρειας Μακεδονίας, είναι πιθανό να σχετίζεται με την πρόταση μιας τέτοιας υπερδομής»;

Ανώνυμοι συνομιλητές της Deutsche Welles εκτιμούν ότι «αυτό είναι πολύ αβέβαιο».

Το γερμανικό ραδιόφωνο μετέδωσε επίσης αντιδράσεις των ΜΜΕ στη Σόφια, παραθέτοντας δηλώσεις του νέου απεσταλμένου των ΗΠΑ στα Δυτικά Βαλκάνια Γκάμπριελ Εσκομπάρ ότι το ζήτημα μεταξύ Βόρειας Μακεδονίας και Βουλγαρίας πρέπει να επιλυθεί άμεσα προκειμένου να επιτραπεί στη Βόρεια Μακεδονία να συνεχίσει τον δρόμο της (ολοκλήρωσης) για τον οποίο έχει εργαστεί επιμελώς.

Αυτό, σύμφωνα με τα βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης, που επικαλείται η Deutsche Welle, δεν μπορεί να αναμένεται πριν το τέλος των βουλευτικών εκλογών, των τρίτων στη σειρά στη Βουλγαρία, αλλά στο μεταξύ δεν υπάρχει αισιοδοξία ότι η Σόφια θα μπορούσε να εγκαταλείψει τις τρέχουσες θέσεις της.

Το ερώτημα για τα Σκόπια

Ο αναλυτής Σεφέρ Ταχίρι στα Σκόπια δήλωσε ότι με βάση το non paper η Βουλγαρία έχει δημιουργηθεί ως εθνικό κράτος στο οποίο δεν υπάρχει «μακεδονική μειονότητα», ενώ η Βόρεια Μακεδονία αποποιείται τη «μακεδονική μειονότητα» στη Βουλγαρία και αποδέχεται τη βουλγαρική μειονότητα στην επικράτειά της.

«Η ουσία αυτού του εγγράφου είναι η εξής: πόσο η Βόρεια Μακεδονία θα είναι έτοιμη, πρώτα απ’ όλα, να αποδεχτεί το γεγονός ότι το βουλγαρικό εθνικό στοιχείο υπάρχει εδώ και, όπως αναφέρει το έγγραφο, το κράτος θα επιτρέψει και θα διαμορφώσει συνθήκες νομικά ευνοϊκές, δεν θα βάλει εμπόδια, δεν θα ενσωματώσει αντιβουλγαρική αφήγηση στο εκπαιδευτικό σύστημα και θα δώσει στη βουλγαρική μειονότητα της “Μακεδονίας” δημόσιο χώρο» είπε ο Σεφέρ Ταχίρι.

Αλβανικές ανησυχίες

Ο αλβανός αναλυτής στη Βόρεια Μακεδονία Ιλίρ Λούμα επισημαίνει ότι αυτό το έγγραφο πρέπει να αναλυθεί προσεκτικά από τον πρωθυπουργό της Αλβανίας Εντι Ράμα:

«Πέρα από το ποιος είναι ο συγγραφέας του εγγράφου θα πρέπει να αναλυθεί από τον Ράμα τι μπορεί να κρύβει η υλοποίηση των αρχών του, πώς θα οριστούν οι Αλβανοί, αν θα μείνουν εδώ (σε αυτόν τον τόπο) ως νεοφερμένοι ή θα αποτελούν μέρος του διότι με το non paper οι Βούλγαροι μας παρακάμπτουν».