Τα κρυμμένα σημάδια του συνδρόμου long-Covid

Στο Νοσοκομείο Σωτηρία, εκεί όπου οι γιατροί δοκιμάζονται επί περίπου δύο χρόνια με τις επιπτώσεις της πανδημίας, ξεκίνησε το περασμένο Πάσχα να λειτουργεί (κάνοντας τότε τα πρώτα δειλά βήματα) ιατρείο για ασθενείς με συμπτώματα μακροχρόνιας Covid. Σήμερα, για να καλύψει τις ολοένα αυξημένες ανάγκες, το ίδιο ιατρείο λειτουργεί τρεις φορές την εβδομάδα.

Μάλιστα, έπειτα από μήνες εμπειρίας του μεγαλύτερου νοσοκομείου αναφοράς της χώρας, οι ειδικοί εκτιμούν ότι μόλις το 25% των ασθενών που αναρρώνουν από την πανδημική νόσο δεν ταλαιπωρείται από επιπλοκές. Για το υπόλοιπο 75%, τα συμπτώματα, παρότι διαφέρουν σε βαρύτητα, συχνότητα και διάρκεια, δεν παύουν να εμποδίζουν την άμεση αποκατάστασή τους.

Τα όσα εκτυλίσσονται στο νοσοκομείο νοσημάτων θώρακος στην Αθήνα αποτελούν μια μικρογραφία της εξελισσόμενης πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο, με την επιστημονική κοινότητα να προειδοποιεί ότι το post-Covid σύνδρομο θα είναι η επόμενη πρόκληση για τα συστήματα υγείας. Ηδη στη Βρετανία λειτουργούν 12 ειδικά κέντρα, ενώ σε ΗΠΑ και Κίνα διεξάγονται πολυκεντρικές μελέτες, με τους ειδικούς να επιχειρούν να δώσουν σαφείς απαντήσεις σε ένα ακόμη… μυστήριο του νέου κοροναϊού.

Δίκτυο ιατρείων

Αναφερόμενος στο ίδιο ζήτημα μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας υπολόγισε πως «θα χρειαστούμε τρία με τέσσερα χρόνια μετά τη λήξη της πανδημίας για να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της νόσου». Και εστίασε στην ανάγκη υποστήριξης του συστήματος υγείας, με έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, για να αντιμετωπιστούν οι ιδιαίτερες ανάγκες ενός νέου κύματος ασθενών με χρόνια προβλήματα.

Λίγες ώρες νωρίτερα, την ίδια ημέρα, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα είχε δηλώσει (κατά τη διάρκεια άτυπης συνάντησης με τους διαπιστευμένους συντάκτες) πως σχεδιάζεται η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου δικτύου ιατρείων, με το προσωπικό τους να αφιερώνεται στην παρακολούθηση ασθενών – μικρών και μεγάλων – που νόσησαν και εξακολουθούν να εμφανίζουν συμπτώματα.

Σε κάθε περίπτωση, το ιατρείο στο «Σωτηρία» (με επιστημονικά υπεύθυνες την επίκουρη καθηγήτρια Παθολογίας – Λοιμωξιολογίας Γαρυφαλλιά Πουλάκου και την επιμελήτρια Β’ ΕΣΥ Ελένη Κακάλου, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Κωνσταντίνου Συρίγου) δείχνει ότι η αντιμετώπιση των ασθενών με long-Covid είναι πολυσύνθετη. «Υπάρχει μια πολυδύναμη και διατομεακή ομάδα, στην οποία συμμετέχουν παθολόγοι, καρδιολόγοι, ενδοκρινολόγοι, νεφρολόγοι, νευρολόγοι, ψυχίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί κ.ο.κ.», αναλύει μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Παθολογίας και Ογκολογίας του ΕΚΠΑ και διευθυντής της Γ’ Παθολογικής Κλινικής του «Σωτηρία» Κωνσταντίνος Συρίγος. Και συνεχίζει:

«Το χαρακτηριστικό των συμπτωμάτων έπειτα από νόσηση Covid είναι ότι είναι ασυνήθιστα και ότι μπορούν να εκδηλωθούν μήνες μετά την εκδήλωση της νόσου. Ετσι, όταν κάποιος ασθενής με ιστορικό νόσησης απευθύνεται έπειτα από αρκετό διάστημα στον γιατρό διαμαρτυρόμενος για έλλειψη συγκέντρωσης ή για αίσθημα μουδιάσματος, συχνά δεν γίνεται η σύνδεση».

Δεν ήταν έκπληξη

Ο καθηγητής, πάντως, θυμίζει ότι η εμπειρία με τον SARS-CoV-1 είχε δείξει ότι (και) εκείνος ο κορωνοϊός ήταν ύποπτος για χρόνια συμπτώματα με διάρκεια ακόμη και δύο έτη, εξηγώντας ότι για τους επιστήμονες δεν αποτελούν έκπληξη τα τρέχοντα ευρήματα. «Το δεδομένο αυτό μας οδήγησε να κλείνουμε στους ασθενείς ραντεβού για επαναξιολόγηση έναν μήνα μετά το εξιτήριό τους από το νοσοκομείο.

Εκτοτε η παρακολούθησή τους συνεχίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Διαπιστώνουμε, δε, στην πράξη ότι χρειάζεται εμπειρία για να ξεχωρίσει κανείς την ήρα από το σιτάρι».

Υπό το πρίσμα αυτό, ο ίδιος επιμένει ότι το ζητούμενο δεν είναι να δοθεί έμφαση μόνο σε κέντρα αποκατάστασης αλλά κυρίως στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, εκπαιδεύοντας παράλληλα το προσωπικό στα… κρυμμένα (λόγω της πολύμηνης σε αρκετές περιπτώσεις απόστασής τους από την εκδήλωση της λοίμωξης αλλά και του γεγονότος ότι φαίνονται με την πρώτη ματιά ασύνδετα με την πανδημική νόσο) σημάδια του συνδρόμου long-Covid.

Τα συμπτώματα άλλωστε ποικίλλουν: από αναπνευστικά προβλήματα και αίσθημα κόπωσης έως αϋπνία, έλλειψη συγκέντρωσης, ακόμη και αλωπεκία, με ορισμένους από τους ασθενείς που τα εκδηλώνουν να πρέπει να υποβάλλονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε εξετάσεις.

Γι’ αυτό και οι ειδικοί που φροντίζουν ασθενείς με σύνδρομο long-Covid αναφέρουν, μεταξύ άλλων, ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο που θα «κλειδώνει» για τους συγκεκριμένους ασθενείς τους… κόφτες που έχει ορίσει ο ΕΟΠΥΥ για διαγνωστικές εξετάσεις σε πρωτοβάθμιο επίπεδο.