Αντίδικες ή επιπόλαιες συμφωνίες

Η συμφωνία AUKUS (ΗΠΑ, Αυστραλία, Βρετανία), εκτός των άλλων, θα αποτελέσει και μια αδέξια ώθηση της Ρωσίας στο να γίνει ακόμα στενότερος στρατιωτικός και ενεργειακός βραχίονας της Κίνας. Η Ρωσία θα εξωθηθεί και εν τέλει θα «στενέψει». Χωρίς απαραιτήτως να αποδυναμωθεί.

Eχουν γραφτεί πολλά για το «μικρό ΝΑΤΟ του Ειρηνικού» που μάλιστα γίνεται προσπάθεια να ενισχυθεί διά της νεκραναστάσεως της Quad (ΗΠΑ, Αυστραλία, Ινδία, Ιαπωνία). Επίσης πολλοί αναρωτιούνται για την Ευρώπη που η πρόδηλη αμηχανία της εκφράστηκε από τις θυμωμένες θρηνωδίες της Γαλλίας. Την Ευρώπη και την περιθωριοποίησή της.

Οντως η «κινεζοποίηση» του δυτικού ενδιαφέροντος, η μετακίνηση του μετώπου, αφήνει την Ευρώπη σε ένα περιθώριο. Ο φόβος πολλών αναλυτών είναι ότι το κέντρο της σύγκρουσης μετακινείται εκεί όπου ήδη βρίσκεται το κέντρο της οικονομίας. Από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό. Φυσικά υπάρχει μια εύπλαστη Γεωγραφία στη Νέα Οικονομία. Η τελευταία «πάει» μεν σχεδόν όπου θέλει, με τη διαφορά ότι η Νέα Οικονομία (η χρηματιστηριοποιημένη, συμβολοκρατική, ονομαστική, κρυπτονομισματική οικονομία) δεν είναι ατοπική, συνυφαίνεται με τη στρατιωτική, άρα και χωρική παράμετρο. Πέραν του ότι βλέπουμε στην περίπτωση της Γαλλίας μια μεγαλογραφία της χώρας μας, συγχρόνως τη βλέπουμε και ως μικρογραφία ολόκληρης της Ευρώπης. Μοιάζει με έναν συμβολικό θάνατο του μεταπολεμικού στερεοτύπου. Οπου η «Ευρώπη» ήταν πρωτίστως Αντιρωσία. Μια θεσμική, στρατιωτική, κοινωνική, πολιτιστική αντισοβιετική οντότητα. Εφόσον δεν προχώρησε στην ολοκλήρωση του ενοποιητικού της εγχειρήματος, μοιραία θα περιθωριοποιούνταν. Το ισχυρίζονται πολλοί. Ενα στοιχείο που μου φαίνεται ενδιαφέρον, πέραν αυτών που στον Τύπο σιγά σιγά αναλύονται, είναι η πολιτιστική διάσταση. Πέραν των επικαλύψεων της οικονομικής, ιδεολογικής «παγκοσμιοποίησης», βλέπουμε έναν ενεργό και αρκετά σκληρό αγγλοσαξονισμό – εθνικισμό να αποτελεί όχημα στρατηγικής εκδίπλωσης. Μπορεί να είναι απλώς ένα καιροσκοπικά επιλεγμένο όχημα, αλλά πάντως φαίνεται ενεργό.

Ενα δεύτερο στοιχείο είναι ότι η έννοια «Ευρώπη» βρίσκεται, ως υπόδειγμα, στο περιθώριο. Αλλά και ως παραγωγικό πρότυπο. Σημαντικό μέρος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και έρευνας γίνεται εκτός. Με τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα, που μετασχηματίζεται σε πρόβλημα δικαίου, κοινωνικής οργάνωσης και κρίση του κράτους. Με κρίση στην παραγωγή σκέψης, αφού λείπουν οι βασικοί μηχανισμοί διασποράς του πνευματικού καρπού. Οπότε ως έννοια συν-γηράσκει με τον πληθυσμό της, την εξαγωγή της βιομηχανικής παραγωγής, την προφανή ιδεολογική και οργανωτική αδυναμία. Αλλά και την κατάρρευση του δημοκρατικού κοινοβουλευτικού προτύπου. Ισχυρές «κρατικές δεσποτείες» αναλαμβάνουν έναν σημαντικό ρόλο σε πολλές χώρες.

Η Ευρώπη δεν κάνει «ευρωπαιοκεντρική» πολιτική γιατί δεν αποτελεί θεωρησιακή ενότητα. Μια πολιτικοϋπαλληλική γραφειοκρατία μπορεί να διοικεί με όρους πολιτικής ορθότητας και ενίοτε νωθρότητας, από τις Βρυξέλλες. Αλλά δεν παράγει επιδραστική πολιτική.       Η ισχυρή, στην Ευρώπη, αναρώτηση για το δίκαιο, για την έννοια της ετερότητας, για τα όρια των δικαιωμάτων, ουσιαστικά εξωτερικεύει την εσωτερική αμηχανία, τη φοβισμένη αναποφασιστικότητα. Η δημοκρατία δε είναι απλώς μορφή πολιτικής οργάνωσης, είναι πολιτιστική αξία. Το σφρίγος λοιπόν είναι αλλού. Οχι κατ’ ανάγκη σε νέες (αναδυόμενες) χώρες. Και όχι γιατί συνήφθη μια συμφωνία, ερήμην της Γαλλίας. Μια επιπόλαια «γεωστρατηγική» επινοητικότητα, χωρίς γεωπολιτική (όπως, κατά τη γνώμη μου, αυτή του Ειρηνικού), αφήνει μίλια μακριά τόσο τις δημοκρατικές διαδικασίες όσο και τις δράσεις.