Την ιδιαίτερη ικανοποίησή του για την αντίδραση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφορικά με τη συμφωνία Ελλάδας και Γαλλίας, εξέφρασε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Παπαϊωάννου κατά την τακτική ενημέρωση των διπλωματικών συντακτών.

Το σημαντικότερο σημείο είναι το άρθρο 2

Σκιαγραφώντας τη συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης για τη συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών επισήμανε ότι βρισκόταν στα σκαριά εδώ και περίπου δύο χρόνια και ότι ο υπουργός Εξωτερικών είχε επιμεληθεί ούτως ώστε οι βασικές διατάξεις της να έχουν δρομολογηθεί, αποκρυσταλλωθεί, εδώ και καιρό. Σημείωσε πως οι τελευταίες πινελιές μπήκαν την περασμένη εβδομάδα και στο πλαίσιο αυτό σημαντικό ρόλο είχε η άτυπη συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών με τον Γάλλο ομόλογό του.

Ξεδιπλώνοντας το πλέγμα της συμφωνίας, είπε πως αναμφισβήτητα το σημαντικότερο σημείο της αποτελεί το άρθρο 2, η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης εναντίον της επικράτειας ενός εκ των δύο συμβαλλομένων μερών, η οποία περιλαμβάνει και τη χρήση στρατιωτικών μέσων (ένοπλης βίας είναι ο όρος που χρησιμοποιείται στη συμφωνία), πάντα συμβατή με το άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ, το οποίο αναφέρεται στο δικαίωμα στην αυτοάμυνα.

Μάλιστα, επισήμανε πως είναι η πρώτη φορά που τέτοια ρήτρα περιέχεται σε διμερή συμφωνία της Ελλάδας με Ευρωπαίο εταίρο ή σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και κατέστησε σαφές ότι δημιουργεί νέο περιβάλλον όσον αφορά την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας της χώρας μας. Ουσιαστικά, επεξήγησε, χτίζει και πηγαίνει αρκετά πέρα από το άρθρο 42.7 της Συνθήκης της Λισσαβόνας, το οποίο αφορά το σύνολο των κρατών της ΕΕ. Εδώ μιλάμε, συνέχισε, για μια ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής μεταξύ της μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία παρέχει πλέον αμυντική ομπρέλα στη χώρα μας. Υπενθύμισε ότι αντίστοιχη ρήτρα υπάρχει στη συμφωνία που υπέγραψε πριν από περίπου ένα χρόνο ο Νίκος Δένδιας με τον ομόλογό του των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Σημείωσε ακόμα ότι με πρωτοβουλία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ενσωματώθηκε στο προοίμιο της συμφωνίας ρητή αναφορά στις κοινές αξίες και αρχές που διέπουν τις δύο χώρες, με σαφή αναφορά στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Εστιάζοντας περαιτέρω στη συμφωνία, είπε πως περιέχει, πέρα από τη στρατηγική και τη στρατιωτική συνεργασία, ειδικό κεφάλαιο για τη στενή συνεργασία στην εξωτερική πολιτική, το οποίο προβλέπει τακτικές επαφές μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, αλλά και τον συντονισμό εν γένει μεταξύ των δύο υπουργείων, τόσο σε διμερή όσο και σε πολυμερή πλαίσια (ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΟΗΕ).

Ακόμα, κατέστησε σαφές πως η συμφωνία είναι καθαρά αμυντικής φύσης και δεν στρέφεται εναντίον κανενός.

Ευρωπαϊκή αυτονομία 

Όσον αφορά την ευρωπαϊκή αυτονομία, διαμήνυσε ότι η Ελλάδα ήταν και θα είναι πάντα υπέρ της εμβάθυνσης της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενοποίησης, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της άμυνας, επισημαίνοντας πως «ιδιαίτερη σημασία αποδίδουμε στην προστασία των εξωτερικών συνόρων από κάθε είδους απειλή». Παράλληλα, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναπτύξει τις στρατιωτικές δυνατότητες που θα της επιτρέπουν να δρα αυτόνομα και να μπορεί να αντιμετωπίσει κρίσεις που απειλούν την ασφάλεια και την εδαφική της ακεραιότητα, χωρίς απαραίτητα να χρειάζεται να ζητάει τη συνδρομή άλλων. Εξάλλου, ξεκαθάρισε ότι η θέση αυτή δεν είναι ούτε ασύμβατη ούτε ανταγωνιστική με τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και διαβεβαίωσε ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να τηρεί στο ακέραιο τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη Συνθήκη της Ουάσιγκτον. «”Η Ελλάδα επιμένει νατοϊκά”. Σε αντίθεση με άλλους συμμάχους», σημείωσε ο κ. Παπαϊωάννου παραφράζοντας μια φράση της δεκαετίας του ’80 όσον αφορά την απόκτηση στρατιωτικών δυνατοτήτων. Επιπροσθέτως, είπε πως η συμφωνία είναι επίσης συμβατή με τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας μας.

Συνεχίζοντας στο ίδιο κλίμα, υπογράμμισε ότι η ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής άμυνας ενδυναμώνει τον ευρωπαϊκό βραχίονα του ΝΑΤΟ και συνεισφέρει σε μία καλύτερη κατανομή του βάρους μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού, κάτι που εξάλλου αποτελεί πολιτική δέσμευση όλων των Νατοϊκών συμμάχων. Στο πλαίσιο αυτό, συμπλήρωσε, η χθεσινή συμφωνία είναι επίσης απολύτως εναρμονισμένη και συμβατή με το πνεύμα, αλλά και το γράμμα της κοινής δήλωσης που είχαν υπογράψει το 2018 στις Βρυξέλλες οι Πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ.

Απαντώντας σε ερώτηση για τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής με τη Γαλλία και αν υπάρχει αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων, είπε πως η συνθήκη είναι ξεκάθαρη και ανέγνωσε το σχετικό άρθρο 2 της συμφωνίας: « Τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στην διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Επισήμανε πως η ρήτρα συνδρομής μιλά για ένοπλη επίθεση.

Προς ανανέωση της αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Παπαϊωάννου στην ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ, τονίζοντας πως οι σχετικές διαπραγματεύσεις συνεχίζονται σε εξαιρετικό και εποικοδομητικό κλίμα, όπως αρμόζει μεταξύ δύο στρατηγικών εταίρων, όπως η Ελλάδα και οι ΗΠΑ». Προσέθεσε πως τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί αν δεν συμφωνηθούν όλα.

Ερωτηθείς για τη διάρκεια της συμφωνίας, παρέπεμψε στις χθεσινές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Για τις επαφές του Ν. Δένδια στις ΗΠΑ

Ο Αλέξανδρος Παπαϊωάννου ξεκίνησε την ενημέρωση με τα αποτελέσματα των πρόσφατων επαφών του υπουργού Εξωτερικών στη Νέα Υόρκη, επισημαίνοντας ότι καταρχήν, στόχος ήταν το άνοιγμα προς χώρες με τις οποίες η Ελλάδα δεν έχει παραδοσιακές σχέσεις. Με ορισμένες από αυτές, δεν υπήρχαν καν σχέσεις, τουλάχιστον σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, προσέθεσε.

Αναλυτικότερα, σημείωσε πως στο επίκεντρο των επαφών αυτών βρέθηκαν τρία βασικά σημεία: Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι προοπτικές διμερούς συνεργασίας και οι κοινές αξίες, και οι κοινές προκλήσεις ή περιοχές που μπορεί εν δυνάμει να προκαλέσουν αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή τους, αλλά και στην Ευρώπη.

Αναφερόμενος στις επαφές που είχε ο υπουργός Εξωτερικών στη Γενική Συνέλευση, είπε ότι εξετάσθηκαν εις βάθος οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής και επισήμανε: ο υπουργός είχε την ευκαιρία να ενημερώσει για τις συνεχιζόμενες τουρκικές προκλητικές ενέργειες, κάτι που εξάλλου έκανε και στους Ευρωπαίους ομολόγους του, στους οποίους μάλιστα έδειξε ένα χάρτη με την περιοχή όπου έγινε η παρενόχληση του σκάφους με σημαία Μάλτας, Nautical Geo, από τουρκικό πολεμικό σκάφος. «Γιατί είναι άλλο πράγμα να λέει κάποιος ότι η παρενόχληση έγινε 10 ναυτικά μίλια ανατολικά της Κρήτης και άλλο να το βλέπει στον χάρτη. Μπροστά σε τέτοια πρόκληση που δεν συνάδει με βασικούς κανόνες της λογικής, πόσο μάλλον του Διεθνούς Δικαίου, ακόμα και οι πιο δύσπιστοι συνομιλητές του δεν είχαν κάτι να πουν. Τα ανωτέρω εξέθεσε επίσης και στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ» ανέφερε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών.  Ερωτηθείς για τον χάρτη που έδειξε ο Νίκος Δένδιας, ο κ. Παπαϊωάννου απάντησε πως ήταν χάρτης της Ελλάδας και ο υπουργός έβαλε μια κουκίδα 10 μίλια ανατολικά της Κρήτης και τους είπε πως αυτό είναι απαράδεκτο, αντιβαίνει κάθε έννοια πέρα του Διεθνούς Δικαίου, της οποιαδήποτε λογικής. Τους επισήμανε ακόμα ότι αυτό έγινε σε περιοχή η οποία είναι οριοθετημένη από την ελληνογυπτιακή συμφωνία.

Εν συνεχεία, ο κ. Παπαϊωάννου σημείωσε πως σε αντίθεση με διάφορες πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, η πορεία για την εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με άλλες χώρες της περιοχής φαίνεται ότι είναι ακόμα αρκετά μακριά, και τούτο λόγω της συνεχιζόμενης τουρκικής συμπεριφοράς σε διάφορα μέτωπα, η οποία δεν φαίνεται να έχει αλλάξει.

Πέρα από τις 17 επίσημες διμερείς συναντήσεις, ο υπουργός Εξωτερικών είχε σειρά από άλλες άτυπες συναντήσεις, όπως την ιδιωτική συνάντηση με την Αμερικανίδα υφυπουργό Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ. Ξεχωριστή αναφορά έκανε και στις συναντήσεις που είχε ο Νίκος Δένδιας για τη Λιβύη, το Αφγανιστάν, την περιοχή του Σαχέλ.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας

Σε ό,τι αφορά το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αφού υπογράμμισε τη σημασία που έχει η δυνατότητα να ακούγεται η φωνή της Ελλάδας στο όργανο αυτό, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα, ανέφερε πως ο υπουργός έχει επιδοθεί σε μια συνεχή προσπάθεια ενημέρωσης των κρατών αυτών για τις θέσεις της χώρας μας σε διάφορα ζητήματα αμέσου ενδιαφέροντος μας. Παράλληλα, ανέφερε πως ο υπουργός στις συναντήσεις του προώθησε την υποψηφιότητα της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την διετία 2025-26 (οι εκλογές θα γίνουν το φθινόπωρο του 2024) και τόνισε πως η προσπάθεια αυτή αποδίδει ήδη καρπούς. Για παράδειγμα, γνωστοποίησε ότι χθες το υπουργείο Εξωτερικών έλαβε ρηματική διακοίνωση από το υπουργείο Εξωτερικών της Κόστα Ρίκα με την οποία μας γνωρίζεται η απόφαση της εν λόγω χώρας για μονομερή υποστήριξη της υποψηφιότητας μας (δηλαδή χωρίς ανταλλάγματα). Υπενθύμισε ότι ο υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με τον ομόλογό του της Κόστα Ρίκα την περασμένη εβδομάδα.

Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών υπογράμμισε τη σημασία που αποδίδει η Ελλάδα σε διάφορους περιφερειακούς οργανισμούς, όπως στη Γαλλοφωνία. Αντιστοίχως, υπενθύμισε ότι η Ελλάδα έγινε δεκτή ως παρατηρητής της Οργάνωσης των Λουζοφώνων κρατών, τον περασμένο Ιούλιο, στην οποία συμμετέχουν, πέρα από την Πορτογαλία και άλλες σημαντικές χώρες, όπως η Βραζιλία και διάφορες Αφρικανικές και Ασιατικές χώρες. Περαιτέρω, ανέφερε ότι οι Λατινοαμερικάνοι συνομιλητές του υπουργού ήταν ιδιαίτερα δεκτικοί στην προοπτική η Ελλάδα να αποκτήσει καθεστώς παρατηρητή στην περιφερειακή οργάνωση SICA (Sistema de Integracion Centroamericana), καθεστώς που παρεμπιπτόντως έχει ήδη η Τουρκία. Εξίσου, υπενθύμισε ότι ο υπουργός Εξωτερικών υπέγραψε στο Ριάντ τον περασμένο Απρίλιο και στο Κάιρο τον περασμένο Ιούλιο, πρωτόκολλα συνεργασίας με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου και τον Αραβικό Σύνδεσμο αντίστοιχα.

Αναφορικά με τις προοπτικές διμερούς συνεργασίας, ο Αλέξανδρος Παπαϊωάννου ανέφερε πως με αρκετές χώρες συζητήθηκαν οι προοπτικές εμβάθυνσης της διμερούς οικονομικής συνεργασίας και των επενδύσεων. Πιο συγκεκριμένα, είπε ότι οι Έλληνες ήταν και παραμένουν διαχρονικά παρόντες σε πολλές χώρες της Αφρικής, η οποία αποτελεί την περιοχή με την ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη. Επίσης, στις επαφές του υπουργού συζητήθηκε η «διπλωματία των εμβολίων». Η Ελλάδα έχει ήδη δωρίσει εμβόλια σε διάφορες αφρικανικές χώρες, όπως η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Τυνησία, η Κένυα, η Ρουάντα και προγραμματίζονται άλλες. Αναδεικνύοντας τη σημασία της συμβολικής δωρεάς, σημείωσε πως ο υπουργός Εξωτερικών μιας αφρικανικής χώρας είπε στον υπουργό ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που προσφέρει εμβόλια.

Ακόμα, ο υπουργός Εξωτερικών είχε την ευκαιρία να μιλήσει για τις κοινές αξίες που ενώνουν τη χώρα μας με άλλες, όπως οι Μαλδίβες και η Κόστα Ρίκα και ειδικότερα την προσήλωση στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Επιπλέον, ο Νίκος Δένδιας κατά τη διάρκεια των επαφών του στη Νέα Υόρκη συζήτησε για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις που έχει και θα έχει στην παγκόσμια ασφάλεια, τον ρόλο των γυναικών στην ειρήνη και την ασφάλεια, την ελευθερία του τύπου και άλλα ζητήματα.

Headlines