Διάλογος Αμπράμοβιτς – Φεράντε – «Γιατί κρύβεσαι;» «Γιατί δεν έγινες μητέρα;»

Η έγκλειστη συγγραφέας Ελενα Φεράντε και η υπερεκτεθειμένη σε δημόσια προβολή καλλιτέχνις Μαρίνα Αμπράμοβιτς συζητούν για την τέχνη, τη γραφή, τη μοναξιά.

Με πρωτοβουλία της σαββατιάτικης έκδοσης «FT Weekend Magazine» ενορχηστρώθηκε μια συζήτηση μέσα από ανταλλαγή επιστολών ανάμεσα στην ιταλίδα συγγραφέα και την καλλιτέχνιδα από τη Σερβία.

Η Φεράντε δηλώνει θαυμάστρια των περφόρμανς της Αμπράμοβιτς από την εποχή της παρουσίασης του «The Artist Is Present», παρατηρώντας ότι οι δυο τους έχουν κάτι κοινό: «ο ανταγωνισμός μεταξύ του σώματος και του έργου που δημιουργείτε δεν απέχει πολύ από την αποκοπή του εαυτού μου από το βιβλίο που βγαίνει σε κυκλοφορία» λέει η συγγραφέας με το άγνωστο πρόσωπο που υπογράφει ως Ελενα Φεράντε.

«Εργο σας είναι η ίδια η καλλιτέχνις, δηλαδή η Μαρίνα Αμπράμοβιτς. Και προσφέρετε αυτό το έργο στο κοινό για να συλλογιστεί για αυτό, ανάλογα όπως του προσφέρεται ένα προσεκτικά γραμμένο κείμενο. Εννοώ ότι και το σώμα, με τις πολλές εμπειρίες του, είναι πρώτη ύλη, όπως είναι η πέτρα, το ξύλο, το χαρτί, το μελάνι. Αυτό που έχει σημασία είναι πώς αυτό το υλικό λειτουργεί ποιητικά, πώς το εφευρίσκουμε, πώς γινόμαστε ο συγγραφέας του. Τα υπόλοιπα είναι η βιομηχανία του μεγαλείου, του μάρκετινγκ, της επιτυχίας, της διασημότητας, των βιογραφικών και αυτοβιογραφικών λεπτομερειών».

Πράγματι, το κέντρο του έργου της είναι ο εαυτός της, θα παραδεχθεί στην απάντησή της η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, η οποία παρουσιάζει στο Λονδίνο την έκθεσή της «Seven Deaths» στην γκαλερί Lisson και στην Αθήνα την περφόρμανς της «Επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας» στη Λυρική Σκηνή.

«Πρέπει να ξεκινώ από τον εαυτό μου γιατί ο εαυτός μου είναι αυτό που ξέρω καλύτερα. Το σώμα μου είναι το σύμπαν μου και είναι η αρχή των πάντων. Η τέχνη της περφόρμανς μπορεί να είναι ριζοσπαστική αν ανοιχτείς σε τολμηρές επιλογές. Οπως έκανες με το γράψιμό σου και την απόφαση να μην εμφανιστείς δημόσια. Μπορώ να σε ρωτήσω γιατί;».

Και η απάντηση της Φεράντε αναφέρει πως όταν ήταν κορίτσι ένιωθε σαν μπερδεμένος κόμπος, μη παρουσιάσιμη. Ενιωθε για όλα ντροπή, ακόμα και για το ότι ήθελε να γράφει.

«Το γράψιμο μου φάνηκε μια πράξη υπερηφάνειας, σαν να ισχυριζόμουν ότι περιείχα τον κόσμο μέσα μου. Αλλά το πάθος μου ήταν δυνατό και εκπαίδευσα τον εαυτό μου να ζήσει σαν συνεσταλμένο άτομο, διαχωρίζοντάς το ριζικά από τη στιγμή που το σώμα λύνεται και το γράψιμό μου απελευθερώνεται. Οσο πιο έντονος είναι αυτός ο χωρισμός τόσο πιο ελεύθερη ένιωθα».

Η μητρότητα

Υπάρχουν πολλές ερωτήσεις που η Ελενα Φεράντε θέλει να απευθύνει στη Μαρίνα Αμπράμοβιτς. Να ρωτήσει τη γνώμη της για τις γυναίκες στην τέχνη, την αφοσίωσή τους στη δημιουργικότητα που απαιτεί ως προϋπόθεση την άρνησή τους στη μητρότητα.

Η Αμπράμοβιτς της απαντά ότι η μητρότητα δεν ήταν επιλογή για εκείνη επειδή επέλεξε να συγκεντρωθεί στην περφόρμανς. Και ότι σε πολλές περιπτώσεις οι επαγγελματικές της επιλογές κράτησαν σε απόσταση τους άνδρες από τη ζωή της.

«Η ένταση της ενέργειας που συνυπάρχει στις παραστάσεις μας θα μπορούσε να είναι τόσο ισχυρή όσο οι διαφορές στην ιδιωτική μας ζωή, όπου επικράτησε το εγώ μας. Νομίζω ότι η βία που αναφέρεις ως αποτέλεσμα δύο κόσμων που συγκρούονται, του αρσενικού και του θηλυκού, έχει να κάνει περισσότερο με τη φύση μας ως ανθρώπινων όντων παρά ως καλλιτεχνών».

Και η Ελενα Φεράντε δηλώνοντας τον θαυμασμό της για τη μαχητική Αμπράμοβιτς σε ένα σημείο της αλληλογραφίας τους επισημαίνει ότι δεν έχει πεισθεί για την αναγκαιότητα των γυναικών να πάρουν τη θέση των ανδρών και να συμπεριφέρονται όπως εκείνοι.

«Μάλλον πρέπει να αγωνιστούμε έτσι ώστε να παύσουν οι μεγαλύτερες και ηλιθιωδέστερες σπατάλες που έχουν συμβεί σε αυτόν τον πλανήτη: αυτό το περίσσευμα γυναικείας νοημοσύνης και δημιουργικότητας».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ