Συνέταιροι ή εχθροί; Τουρκία και Ρωσία οδηγούνται σε μια παράδοξη συμμαχία

Οι αμυντικές αγορές της Τουρκίας από τη Ρωσία έχουν ανησυχήσει τους εταίρους της Αγκυρας στο ΝΑΤΟ, αλλά οι δύο χώρες παραμένουν αντίπαλοι στους πολέμους από τη Μέση Ανατολή έως τον Καύκασο, υπογραμμίζοντας τα ρήγματα που διατρέχουν την παράξενη συμμαχία τους.

Η Τουρκία αγόρασε ρωσικά συστήματα πυραυλικής άμυνας (S400) και ενδέχεται να αγοράσει επιπλέον εξοπλισμό από τη Μόσχα. Εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο, φιλοξενεί εκατομμύρια Ρώσους τουρίστες και επιμένει ότι η ένταξή της στη δυτική συμμαχία του ΝΑΤΟ δεν αποτελεί εμπόδιο στην οικοδόμηση δεσμών με τη Μόσχα.

Αλλά έχει, επίσης, αναπτύξει στρατεύματα στη βόρεια Συρία για να απωθήσει τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, ενώ οι δύο χώρες υποστήριζαν αντίπαλα στρατόπεδα στους πολέμους τόσο στη Λιβύη όσο και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Ενόψει της Συνόδου Κορυφής μεταξύ του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ταγίπ Ερντογάν σήμερα, Τετάρτη, ακολουθεί μια σύνοψη από το πρακτορείο Reuters των δεσμών που συνδέουν και των διαφορών που χωρίζουν τις δύο χώρες.

Περιφερειακοί εχθροί

Στη Συρία, η Τουρκία υποστηρίζει τους μαχητές που κάποτε έφτασαν κοντά στην ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ-Ασαντ, μέχρι που η ρωσική επέμβαση ενίσχυσε τον Σύριο ηγέτη και ανάγκασε τους αντάρτες να περιοριστούν σε ένα μικρό τμήμα της βορειοδυτικής Συρίας, στα τουρκικά σύνορα.

Τον Φεβρουάριο του 2020, όταν από μια αεροπορική επίθεση σκοτώθηκαν τουλάχιστον 34 Τούρκοι στρατιώτες, η Αγκυρα έστειλε ενισχύσεις στη βορειοδυτική περιοχή του Ιντλίμπ για να σταματήσει την προέλαση των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, οι οποίες είχαν εκτοπίσει 1 εκατομμύριο ανθρώπους.

Οι αντάρτες που υποστηρίζονται από την Τουρκία υποστηρίζουν ότι η Ρωσία έχει κλιμακώσει τις αεροπορικές επιδρομές. Λέγεται επίσης ότι η Τουρκία έχει στείλει ξανά περισσότερες δυνάμεις στην περιοχή, αν και αξιωματούχοι στην Αγκυρα ισχυρίζονται ότι πρόκειται κυρίως για εναλλαγές στρατευμάτων και όχι για ενίσχυση.

Στη Λιβύη, η στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας ανταπάντησε στην επίθεση εναντίον της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης στην Τρίπολη από τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ.

Οι ειδικοί των Ηνωμένων Εθνών λένε ότι η Ρωσική Ομάδα Βάγκνερ έχει στείλει μαχητές για να υποστηρίξουν τις δυνάμεις του Χαφτάρ, ενώ η Τουρκία έχει στείλει Σύριους μαχητές για υποστηρίξουν την κυβέρνηση της Τρίπολης.

Σύμφωνα με την κατάπαυση του πυρός που συμφωνήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο, οι ξένοι μαχητές υποτίθεται ότι θα είχαν αποχωρήσει μέχρι τον Ιανουάριο, προθεσμία που όλες οι πλευρές φαίνεται να αψήφησαν.

Στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Τουρκία υποστήριξε την εκδίωξη των εθνοτικών αρμένικων δυνάμεων από τον στρατό του το Αζερμπαϊτζάν τον περασμένο Νοέμβριο.

Η Μόσχα, στον αντίποδα, έχει αμυντικό σύμφωνο με την Αρμενία και βλέπει την περιοχή στα νότιά της, που αποτελείται από πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, ως μέρος της αυλής της. Ο Πούτιν μεσολάβησε στην ειρηνευτική συμφωνία για να αποτρέψει την πλήρη ήττα των Αρμενίων.

Οσον αφορά στην Κριμαία, η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει την προσάρτηση της από τη Ρωσία και λέει ότι είναι σημαντικό να διατηρηθεί η κυριαρχία της Ουκρανίας στην περιοχή – ένα μήνυμα που έχει ενοχλήσει τη Μόσχα και το οποίο ο Ερντογάν επανέλαβε στα Ηνωμένα Εθνη την περασμένη εβδομάδα.

Οταν ο Τούρκος πρόεδρος δεσμεύτηκε τον Απρίλιο να υποστηρίξει το Κίεβο εν μέσω συσσώρευσης ρωσικών δυνάμεων κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων, η Ρωσία προειδοποίησε την Τουρκία να μην τροφοδοτήσει το «στρατιωτικό αίσθημα».

Πεδία συνεργασίας

Πριν από δύο χρόνια η Τουρκία παρέλαβε τα ρωσικά αντιπυραυλικά αμυντικά συστήματα S-400, προκαλώντας τελικά αμερικανικές κυρώσεις στις αμυντικές βιομηχανίες της Αγκυρας.

Παρά τις προειδοποιήσεις από την Ουάσινγκτον ότι περαιτέρω αγορές ρωσικών όπλων θα επιφέρουν πρόσθετες κυρώσεις από τις ΗΠΑ, ο Ερντογάν είπε ότι καμία χώρα δεν μπορεί να υπαγορεύσει στην Αγκυρα τι θα αγοράσει και είπε ότι θα προμηθευτεί μια δεύτερη παρτίδα S-400.

Η Ρωσία φέτος έχει πραγματοποιήσει περίπου το ήμισυ των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Τουρκία. Η Αγκυρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές για τις ενεργειακές της ανάγκες.

Στο μεταξύ, τουλάχιστον 7 εκατ. Ρώσοι τουρίστες επισκέφθηκαν την Τουρκία το 2019 – ο μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών από οποιαδήποτε χώρα – πριν η πανδημία μειώσει δραστικά τα ταξίδια στο εξωτερικό. Ο τουρισμός παραμένει σημαντική πηγή ρευστού για την τουρκική οικονομία.

Η ρωσικός πυρηνική κοινοπραξία Rosatom χτίζει πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακκούγιου της νότιας Τουρκίας, το οποίο ο Πούτιν είπε ότι θα ξεκινήσει να λειτουργεί το 2023.