Το τέλος των μεγάλων αφηγήσεων;

Παρότι έχουν περάσει σχεδόν 40 χρόνια από όταν το «τέλος των μεγάλων αφηγήσεων» αναγγέλθηκε ως σημάδι της μετάβασης στη μετανεωτερική συνθήκη, εντούτοις στις περισσότερες χώρες τα κόμματα διεκδίκησαν να αρθρώνουν μεγάλα αφηγήματα για τις κοινωνίες τους, ακόμα και όταν η σύγκλιση Κεντροδεξιάς και Κεντροαριστεράς γύρω από πλευρές του νεοφιλελευθερισμού έκανε αρκετά δυσδιάκριτες τις διαφορές και εκχωρούσε σημαντικό μέρος πολιτικών κατά βάση αποφάσεων στις δυναμικές των υποτίθεται εγγενώς ορθολογικών αγορών.

Ωστόσο, εάν κανείς κοιτάξει το εκλογικό τοπίο χωρών όπως η Γερμανία, με την τεράστια υποχώρηση της εκλογικής απήχησης κομμάτων που κάποτε μεταξύ τους μοιράζονταν ακόμα και το 90% των ψήφων και την αναγκαστική στροφή σε πολυκομματικές κυβερνήσεις συνασπισμού, τότε μπορεί να μιλήσει για μια εκ των πραγμάτων συνθήκη τέλους των «μεγάλων αφηγήσεων» στην πολιτική.

Με αυτό δεν αναφέρομαι απλώς στη διάχυτη «μετριοπάθεια» ως προς τις προτάσεις που κατατίθενται, αλλά στο γεγονός ότι διαμορφώνονται εκλογικές μάχες όπου οι ψηφοφόροι δεν επιλέγουν το κόμμα που θα κυβερνήσει αλλά το κόμμα που θα εκπροσωπήσει καλύτερα την ιδιαίτερη εκδοχή πολιτικής που προτιμούν σε κυβερνήσεις αναγκαστικών συμβιβασμών και αμοιβαίων υποχωρήσεων.

Η διαμόρφωση εκλογικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων «μειωμένων προσδοκιών» μπορεί σε ορισμένους να φαίνεται μια καλοδεχούμενη κυριαρχία του «πραγματισμού» στην πολιτική ζωή.

Ωστόσο, εάν αναλογιστούμε το μέγεθος των προκλήσεων που είναι μπροστά μας, από την ανάγκη σχεδόν βίαιης αναπροσαρμογής του παραγωγικού και καταναλωτικού υποδείγματος μπροστά στην επικείμενη κλιματική καταστροφή μέχρι την ανάγκη να προστατευτεί η κοινωνική συνοχή από τις βίαιες «διορθώσεις» των αγορών, τότε ο «πραγματισμός» χάνει τον χαρακτήρα σύνεσης και κινδυνεύει να γίνει επικίνδυνος συντηρητισμός σε μια εποχή που απαιτεί αλλαγές.

Και οι εποχές που απαιτούν αλλαγές επαναφέρουν την ανάγκη να ξαναδούμε τη δημοκρατία ως δυναμική διαδικασία που επιτρέπει νέες μορφές κοινής συλλογικής δράσης μεγάλων κοινωνικών συμμαχιών που εμπνέονται από κοινό όραμα, αφήγημα μετασχηματισμού και επιθυμία ενεργητικής συμμετοχής στη διαδικασία της αλλαγής.