Ποιες είναι οι ελληνικές ποικιλίες φακής

Η φακή αποτελεί ένα από τα όσπρια τα οποία καλλιεργούνται παραδοσιακά στην ελληνική ύπαιθρο για αιώνες. Είναι ξηρική καλλιέργεια και έχει ευρεία ζώνη προσαρμοστικότητας. Ανήκει στα είδη τα οποία προσαρμόζονται εύκολα σε διάφορα συστήματα αμειψισποράς, ενώ προτιμάται ιδιαίτερα στη βιολογική γεωργία.

Ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός «Δήμητρα», το Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών και Βοσκών Λάρισας και η Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας, παρέχουν αναλυτικές πληροφορίες για τις διάφορες ελληνικές ποικιλίες της Φακής:

Ως ψυχανθές, δεν απαιτεί αζωτούχο λίπανση, ενώ αντίθετα προσθέτει μονάδες αζώτου για την επόμενη καλλιέργεια. Αντιδρά πολύ καλά στη φωσφορική λίπανση, η οποία είναι απαραίτητη για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων.

Η μεγάλη θρεπτική αξία της φακής οφείλεται στα εξαιρετικά συστατικά που περιέχει ο σπόρος, όπως πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας (20-26%), σύνθετους υδατάνθρακες βραδείας απορρόφησης (55-60%), φυτικές ίνες, χαμηλά λιπαρά (2%), φολικό οξύ, φώσφορο, σίδηρο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β.

Οι ποικιλίες της φακής που καλλιεργούνται στην Ελλάδα και προτιμώνται από τους Έλληνες καταναλωτές διακρίνονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες. Τις λεπτόσπερμες (ψιλές φακές) που έχουν βάρος 1000 σπόρων μικρότερο από 50 γραμμάρια και τις πλατύσπερμες (χοντρές ή μεγάλες φακές) που έχουν βάρος χιλίων σπόρων μεγαλύτερο από 60 γραμμάρια.

Ποικιλίες φακής γραμμένες στον ελληνικό εθνικό κατάλογο ποικιλιών

«ΔΗΜΗΤΡΑ»

Λεπτόσπερμη ποικιλία με βάρος 1000 σπόρων 34-40 γραμμάρια. Είναι δημιουργία του ΙΚΦ & Β Λάρισας που προήλθε από τη διασταύρωση της ποικιλίας “Πελασγία” με την ποικιλία “Θεσσαλία”. Ο σπόρος έχει σχήμα φακού με χρώμα ανοιχτό πράσινο ή υπόξανθο χωρίς στίγματα ή κηλίδες.

Η άριστη πυκνότητα φυτών στο στρέμμα είναι περίπου 170.000 φυτά, που αντιστοιχεί σε σπορά 7-7,5 κιλών σπόρου/στρέμμα. Σε πυκνή σπορά πλαγιάζει, γι’ αυτό πρέπει να προσεχθεί η ποσότητα σπόρου σποράς. Προσαρμόζεται άριστα στις μεσογειακές εδαφοκλιματικές συνθήκες. Είναι ποικιλία ανθεκτική στις χαμηλές θερμοκρασίες (έως -10οC). Η μέση στρεμματική απόδοση της ποικιλίας «Δήμητρα» κυμαίνεται στα 150-200 κιλά το στρέμμα σε ξηρικά χωράφια.

Χαρακτηρίζεται από άριστη βραστικότητα σε όλους τους τύπους εδαφών που καλλιεργείται και έχει ιδιαίτερα ευχάριστα γευστικά χαρακτηριστικά. Προτείνεται για τη βιολογική γεωργία. Δεν είναι γενετικά τροποποιημένη. Διατηρητής της ποικιλίας «Δήμητρα» είναι το ΙΚΦ & Β.

«ΣΑΜΟΣ»

Λεπτόσπερμη ποικιλία με βάρος 1000 σπόρων 40-45 γραμμάρια. Είναι δημιουργία του ΙΚΦ & Β Λάρισας και προήλθε από τη διασταύρωση της πλατύσπερμης ελληνικής ποικιλίας «Θεσσαλία» με τη λεπτόσπερμη Μ-11071. Ο σπόρος έχει το σχήμα φακού με χρώμα ανοιχτό πράσινο ή υπόξανθο χωρίς στίγματα ή κηλίδες. Για την επίτευξη της άριστης πυκνότητας φυτών στο στρέμμα (περίπου 165.000 φυτά/στρ.) απαιτείται σπορά 9-10 κιλών σπόρου/ στρέμμα. Παρουσιάζει σύντομη διάρκεια άνθησης, περίπου τρεις εβδομάδες και τα φυτά ωριμάζουν συγχρόνως στον αγρό. Εμφανίζει το σημαντικό πλεονέκτημα ότι δεν πλαγιάζει και έτσι διευκολύνει τη μηχανική συγκομιδή ακόμα και σε χωράφια που έχουν πέτρες. Είναι μεσοπρώιμη ποικιλία, ανθεκτική στους παγετούς του χειμώνα (ως -10ο C) κατάλληλη για όλες τις περιοχές που καλλιεργείται η φακή.

Είναι πολύ παραγωγική και σταθερή με μέση απόδοση 180-220 κιλά/στρέμμα σε ξηρικά χωράφια. Έχει εξαιρετική βραστικότητα, γεύση και χυλώνει εύκολα. Προτείνεται για τη βιολογική γεωργία. Δεν είναι γενετικά τροποποιημένη. Διατηρητής της ποικιλίας «Σάμος» είναι το ΙΚΦ & Β.

«ΑΘΗΝΑ»

Λεπτόσπερμη ποικιλία με βάρος 1000 σπόρων 34-40 γραμμάρια. Δημιουργία του ΙΚΦ & Β Λάρισας από επιλογή εντός τοπικού πληθυσμού της περιοχής Ζαχαριανών Χανίων. Ο σπόρος είναι «φακοειδής» με χρώμα ανοιχτό πράσινο ή υπόξανθο χωρίς στίγματα ή κηλίδες. Η άριστη πυκνότητα φυτών στο στρέμμα είναι περίπου 170.000 φυτά που αντιστοιχεί σε σπορά 7-8 κιλών σπόρου/στρέμμα.

Είναι αρκετά πιο πρώιμη (έως και 10 ημέρες) σε σχέση με τις άλλες ελληνικές ποικιλίες. Έχει χαμηλό ύψος (30-40 εκ.) και γι’ αυτό δε συστήνεται σε χωράφια που έχουν πέτρες ή ανομοιόμορφο ανάγλυφο. Είναι παραγωγική με μέση απόδοση 180-200 κιλά/στρέμμα σε ξηρικά χωράφια.

Πολύ καλά ποιοτικά χαρακτηριστικά ως προς το χρόνο βρασμού και τη γεύση. Προτείνεται για τη βιολογική γεωργία. Δεν είναι γενετικά τροποποιημένη. Διατηρητής της ποικιλίας “Αθηνά” είναι το ΙΚΦ & Β.

«ΘΕΣΣΑΛΙΑ»

Πλατύσπερμη ποικιλία με βάρος 1000 σπόρων 60-65 γραμμάρια. Επιλογή από πληθυσμό που είχε εισαχθεί από τη Γερμανία. Ο σπόρος έχει το χαρακτηριστικό πλατύ σχήμα με χρώμα ανοιχτό πράσινο ή υπόξανθο χωρίς στίγματα ή κηλίδες.

Για την επίτευξη της άριστης πυκνότητας φυτών στο στρέμμα (περίπου 155.000 φυτά/στρ.) απαιτείται σπορά 10-11 κιλών σπόρου/στρέμμα. Μεσοπρώιμη ποικιλία, με σταθερή απόδοση και καλή ανθεκτικότητα στους παγετούς του χειμώνα. Η μέση απόδοσή της είναι 150-180 κιλά/στρέμμα σε ξηρικά εδάφη.

Είναι πολύ βραστερή με εξαιρετικά γευστικά χαρακτηριστικά. Προτείνεται για τη βιολογική γεωργία. Δεν είναι γενετικά τροποποιημένη. Διατηρητής της ποικιλίας «Θεσσαλία» είναι το ΙΚΦ & Β.

«ΙΚΑΡΙΑ»

Πλατύσπερμη ποικιλία με βάρος 1000 σπόρων 75-85 γραμμάρια. Είναι δημιουργία του ΙΚΦ & Β Λάρισας από διασταύρωση μεταξύ της ποικιλίας «Θεσσαλία» και πληθυσμού που έγινε εισαγωγή από τη Γαλλία. Οι σπόροι της είναι ιδιαίτερα πλατιοί και μεγάλοι με χρώμα ανοικτό πράσινο ή υπόξανθο χωρίς στίγματα.

Για την επίτευξη της άριστης πυκνότητας φυτών στο στρέμμα (περίπου 150.000 φυτά/στρ.) απαιτείται σπορά 11-12 κιλών σπόρου/στρέμμα. Μεσοπρώιμη ποικιλία με ημιόρθια ανάπτυξη, ανθεκτική στο ψύχος του χειμώνα (ως -10οC). Προσαρμόζεται άριστα στις μεσογειακές εδαφοκλιματικές συνθήκες. Εμφανίζει ανθεκτικότητα στον περονόσπορο (Peronospora lentis) και συνιστάται για τις περιοχές που η ασθένεια αυτή εμφανίζεται συχνά.

Η μέση στρεμματική απόδοση κυμαίνεται στα 140-180 κιλά το στρέμμα. Πολύ βραστερή και νόστιμη ποικιλία με εντυπωσιακή εμφάνιση σπόρων. Προτείνεται για τη βιολογική γεωργία. Δεν είναι γενετικά τροποποιημένη. Διατηρητής της ποικιλίας «Ικαρία» είναι το ΙΚΦ & Β.