Μοχάμεντ Γιουνούς – Μέσα από την καταστροφή θα ξεπηδήσει ο νέος κόσμος

Ο καθηγητής Μοχάμεντ Γιουνούς, κάτοχος του Βραβείου Νομπέλ Ειρήνης από το 2006 «για τις προσπάθειές του να δημιουργήσει οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη από τα κάτω», μίλησε στα «ΝΕΑ» στο πλαίσιο του Economist Fifth Sustainability Summit, το οποίο λαμβάνει χώρα σήμερα και αύριο, 30 Σεπτεμβρίου και 1η Οκτωβρίου, στο Divani Apollon Palace & Thalasso, στο Καβούρι.

Παρά τα 81 χρόνια της ηλικίας του, δεν διστάζει να απευθύνει μια ευθεία πρό(σ)κληση προς τη νέα γενιά.

Πέρυσι, μετά το ξέσπασμα της Covid-19, είχατε πει ότι «όταν φτάνει κανείς στο πιο σκοτεινό σημείο, τότε επινοεί τις πιο λαμπρές ιδέες». Εχουμε ακούσει κάποια από αυτές τις ιδέες;

Πρέπει να νιώσουμε την απόγνωση στα σωθικά μας. Να αισθανθούμε την πλήρη έλλειψη εμπιστοσύνης στο υπάρχον σύστημα.

Οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να αναζητούν λύσεις στα παλιά πολιτικά τους εγχειρίδια. Διατηρούν την τυφλή τους εμπιστοσύνη στο παλιό σύστημα.

Τις καλώ επειγόντως να ξυπνήσουν και να πάρουν μια σταθερή απόφαση: δεν υπάρχει επιστροφή. Η πανδημία μάς έχει προσφέρει μια ευκαιρία να κάνουμε μια νέα αρχή, πλήρως απελευθερωμένοι από τις παλιές ιδέες.

Τα πρώτα σημάδια από τον μετά Covid κόσμο δεν είναι ακριβώς αισιόδοξα. Πολλοί προβλέπουν ότι κατευθυνόμαστε σε αχαρτογράφητα και επικίνδυνα νερά, κάνοντας συγκρίσεις με τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Θα συμφωνούσατε;

Ο κόσμος έχει μετατραπεί σε μια ωρολογιακή βόμβα. Μπορεί να εκραγεί ανά πάσα στιγμή για οποιαδήποτε από αυτές τις αιτίες: υπερθέρμανση του πλανήτη, υπέρμετρη συγκέντρωση πλούτου, ταχεία αντικατάσταση των ανθρώπων από την τεχνητή νοημοσύνη.

Θα κάνουμε λάθος εάν συγκρίνουμε την κατάσταση με εκείνη πριν από τους δύο παγκόσμιους πολέμους.

Εδώ δεν έχουμε έθνη έτοιμα να πολεμήσουν με άλλα. Εδώ όλα τα έθνη βρίσκονται στο χείλος της εξαφάνισης, εξαιτίας των συλλογικών τους σφαλμάτων. Εχουν, με τις επιλογές τους, ακολουθήσει έναν αυτοκτονικό δρόμο.

Θα προκληθούν αντιδράσεις γι’ αυτές τις λάθος πολιτικές. Κατά των επιχειρήσεων που κατέστησαν αυτόν τον κόσμο μη βιώσιμο. Κατά των κυβερνήσεων που επέτρεψαν να καταστραφεί.

Η νέα γενιά θα κατηγορεί τις παλιότερες επειδή της κατέστρεψαν το μέλλον. Θα υπάρξει πλήρης απώλεια εμπιστοσύνης ανάμεσα στα διάφορα τμήματα των κοινωνιών.

Εχετε πει ότι ο καπιταλισμός βρίσκεται σε βαθιά κρίση, αλλά επιμένετε ότι «η επανάσταση δεν είναι λύση». Επίσης, έχετε προτείνει έναν καπιταλισμό με κοινωνική συνείδηση. Δεν είναι λίγο αντιφατικά όλα αυτά;

Οι ημέρες του καπιταλισμού που έχει στο επίκεντρό του το κέρδος είναι μετρημένες κι αυτό δεν συμβαίνει επειδή κάποιος του κήρυξε τον πόλεμο. Θα καταρρεύσει επειδή δεν μπορεί να βάλει τέλος στις επερχόμενες καταστροφές.

Εν μέσω δε αυτών των καταστροφών, πολλές εναλλακτικές θα εμφανιστούν για να προσφέρουν μια κάποια διέξοδο. Τότε είναι που θα υπάρξουν οι πιο λαμπρές ιδέες. Ισως, μάλιστα, κάποιες να είναι ήδη εδώ.

Ολα θα ξεκινήσουν από την απεγνωσμένη προσπάθεια για επιβίωση, σύντομα όμως θα μετατραπούν σε μια φωτεινή νέα κοινωνική και οικονομική τάξη. Θα δημιουργηθεί ένας εντελώς νέος κόσμος.

Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει στο μέλλον ένα καλύτερο σύστημα, πέρα από τον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό;

Η εποχή του κομμουνισμού πέρασε επειδή αφαίρεσε από τους πολίτες τα δικαιώματά τους.

Οι ημέρες του καπιταλισμού παρήλθαν επειδή έθεσε όλο τον πλανήτη σε τροχιά εξαφάνισης.

Ενα νέο σύστημα πρέπει να εγκαθιδρυθεί, το οποίο θα αποφεύγει τα προβλήματα τόσο του καπιταλισμού όσο και του κομμουνισμού.

Ενα σύστημα που θα θέτει στο επίκεντρό του τον ανθρωπισμό για τον άνθρωπο. Πρέπει να διασφαλίζει τις ελεύθερες ατομικές επιλογές ως αναγκαιότητα.

Ως «τραπεζίτης των φτωχών» έχετε προτείνει όλοι να γίνουμε κάποιου τύπου επιχειρηματίες. Κυνηγώντας τι – το κέρδος ή τη μεγάλη αυταπάτη;

Δεν λέω ότι όλοι πρέπει να γίνουμε επιχειρηματίες. Αυτό που λέω είναι ότι εκ φύσεως όλοι οι άνθρωποι είναι επιχειρηματίες.

Ομως, ο λάθος τρόπος σκέψης μάς έχει ωθήσει, αντ’ αυτού, στο να αναζητούμε μια θέση εργασίας. Αυτό, επιμένω, δεν είναι φυσιολογικό για τις ανθρώπινες υπάρξεις, που γεννιούνται ως δημιουργικά όντα, προικισμένα με την ικανότητα να επιλύουν προβλήματα.

Η θέση εργασίας τούς στερεί τη δημιουργικότητα. Βασίζεται στην υποταγή στον εργοδότη, εγκαταλείποντας τη δυνατότητα του κάθε ατόμου να ερευνά το Είναι του.

Μηδέν φτώχεια, μηδέν ανεργία και μηδέν εκπομπές διοξειδίου. Είναι όλα αυτά εφικτά – πέρα από τη θεωρία;

Μπορούμε να φτάσουμε στο φεγγάρι; Μπορούμε να στήσουμε μια αποικία στον Αρη; Μπορούμε να αναπτύξουμε την τεχνητή νοημοσύνη έτσι ώστε να γράφει βιβλία που θα κερδίζουν το Νομπέλ Ειρήνης κάθε χρόνο; Ασφαλώς και μπορούμε!

Πιστεύω πως τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο για τον άνθρωπο. Το μόνο που πρέπει να κάνουν ο καθένας και η καθεμία είναι να το αποφασίσουν. Μετά μπορεί να γίνει.

Η φτώχεια δεν προκαλείται από τους φτωχούς, αλλά από τις λάθος θεωρίες και ενέργειες.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλείται από τις επιχειρήσεις και τις πολιτικές των κυβερνήσεων.

Η ανεργία προκαλείται από την αντίληψη που έχουμε όσον αφορά την απασχόληση.

Εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι τα «τρία μηδέν» είναι μια φαντασίωση; Οχι, είναι μια πραγματικότητα.

Ουσιαστικά, ζούμε σε έναν φανταστικό κόσμο, που μας κάνει να πιστεύουμε ότι όλα τα παραπάνω είναι μια αναντίστρεπτη πραγματικότητα.

Το μήνυμά σας προς τους νέους ανθρώπους, σε μία πρόταση;

Διαθέτετε την απίστευτη δύναμη της τεχνολογίας, την οποία δεν είχε καμία άλλη νέα γενιά στην Ιστορία. Εχετε τον Λύχνο του Αλαντίν.

Χρησιμοποιήστε τον για να φτιάξετε έναν κόσμο με τα «τρία μηδέν» στη δική σας γενιά.

Μη δίνετε σημασία στο τι λένε οι άνθρωποι των προηγούμενων γενιών. Ζουν στον φανταστικό κόσμο που έχουν φτιάξει.