Ο Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής δεν είναι απλώς ένας καραγκιοζοπαίχτης

Γεννήθηκα στην Αθήνα, το 1985.

Τώρα είμαι σε μια φάση αρκετά δημιουργική, αφενός από τη μια με τη δουλειά μου ως μηχανολόγος μηχανικός σε ναυτιλιακή εταιρεία, αφετέρου όμως με το καλλιτεχνικό μου μάτι που είμαι στη φάση μεταφοράς παραστάσεων ελληνικής μυθολογίας στο θέατρο του Καραγκιοζη, είτε στο κομμάτι της επανάστασης του ‘21 πάλι μέσω των ηρώων του Καραγκιοζη δείχνοντας τα πιο αντιπροσωπευτικά στοιχεία της ζωής τους.

Ένας βασικός πυλώνας του θεάτρου σκιών ήταν οι παραστάσεις με αφορμή την επανάσταση του ‘21 διότι πρέπει να ξέρουμε ότι το θέατρο σκιών είναι προφορική παράδοση, δεν υπάρχει γραπτός λόγος, ο λόγος γεννιέται και πεθαίνει την ώρα της παράστασης. Άρα ήταν ένας τρόπος, όπως τα δημοτικά τραγούδια και η δημοτική ποίηση, να μεταφορείς πρόσφατα γεγονότα στην υπόλοιπη κοινωνία.

Κατά κάποιον τρόπο ο καραγκιοζοπαίχτης ήταν ο ντελάλης της αντίστοιχης εποχής. Την ώρα της παράστασης ο καραγκιοζοπαίχτης είναι ο one man show επειδή ένας άνθρωπος κάνει όλες τις φωνές.

Έχει σίγουρα το stand up comedy μέσα του, απλώς δεν έχει μόνο το comedy μέσα του, όπως επίσης έχει όλα τα στοιχεία ενός stand up comedian Ιταλού ηθοποιού επειδή θα πρέπει να κάνει μιμήσεις και να ενσαρκώσει ευγενικούς και άγριους ρόλους μέσα στη μιάμιση ώρα της παράστασης, ενώ σχεδόν ταυτόχρονα τελειώνοντας από την ψυχολογική κατάσταση του ενός να περάσει στην ψυχολογική κατάσταση του άλλου μαζί με τη φωνή του.

Επειδή ακριβώς λοιπόν δεν υπάρχει γραπτό κείμενο και μπορεί να τραβήξει μια ατάκα από τον θεατή, είτε μια ατάκα από την προηγούμενη ατάκα που θα σου έχει «ξεφύγει», είναι αρκετά δύσκολο. Την ώρα της παράστασης πρέπει να είσαι μίμος, πολύ καλός ηθοποιός και βέβαια πρέπει να κάνεις σάτιρα.

Ο παππούς μου ήταν ερασιτέχνης ναυπηγός, κατασκεύαζε καΐκια αλλά παράλληλα του άρεσε πάρα πολύ το θέατρο σκιών με τα τραγούδια του καραγκιοζη. Εγώ «κληρονόμησα» αυτά τα δυο στοιχεία σε επαγγελματικό επίπεδο αλλά δυστυχώς δεν τον γνώρισα ποτέ καθώς πέθανε έξι μέρες πριν γεννηθώ.

Οπότε ουσιαστικά έχω πάρει το DNA του παππού μου, αλλά δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω.

Ο γάμος του Μπαρμπα Γιώργου

Η πρώτη live παράσταση που είδα ήταν σε ηλικία δυόμισι ετών στο Φανάρι του Διογένη, στο θέατρο του Γιώργου του Χαρίδημου, ένας από τους καλύτερους καραγκιοζοπαίχτες της παλιάς γενιάς. Παρόλο που άλλαζε παραστάσεις κάθε τρεις μέρες, εγώ πήγαινα κάθε μέρα εκεί ακόμα κι αν παιζόταν η ίδια.

Εκεί κατάλαβαν οι γονείς μου ότι μάλλον έχω κάποια κλίση προς τα εκεί. Είχαν παρατηρήσει ότι σε όλα τα υπόλοιπα θεάματα δεν έδινα προσοχή με εξαίρεση τον Καραγκιοζη.

Σε ηλικία των τεσσάρων-πέντε ετών ήξερα να ξεχωρίζω τις φιγούρες των κάθε καραγκιοζοπαιχτών.

Σαν παιδί λάτρευα τον μπάρμπα Γιώργο, ενώ όσο περνούν τα χρόνια, ο αγαπημένος μου τείνει να γίνει ο Καραγκιόζης γιατί είναι ο εαυτός μου.

Υπήρξα πολύ καλός μαθητής στο γυμνάσιο και το λύκειο, έβλεπα ότι οι περισσότεροι καλοί μαθητές δηλώνουν Πολυτεχνείο, μου άρεσαν πάρα πολύ τα μαθηματικά, σκέφτηκα ότι το επάγγελμα του ναυπηγού μπορεί να συνδυαστεί με ταξίδια και σίγουρα έπαιξαν ρόλο και τα γονίδια, οπότε πήρα αυτήν την απόφαση που θεωρώ εν τέλει ότι ήταν πάρα πολύ καλή.

Σήμερα, είμαι ναυπηγός σε ναυτιλιακή εταιρεία και καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών.

Το ένα επάγγελμα δεν βοηθάει το άλλο, με την έννοια ότι πρέπει να αφιερώσεις χρόνο και στα δύο για να είσαι πολύ καλός σε αυτό που θες να κάνεις.

Με έχει βοηθήσει πολύ το κομμάτι του θεάτρου σκιών επειδή από πολύ μικρός έμαθα να εκθέτω τον εαυτό μου σε ένα πολύ μεγάλο κοινό, επομένως μιλώντας στη δουλειά μου και κλείνοντας συμβόλαια με κάποιον πολύ μεγάλο προμηθευτή καταλαβαίνω τον άλλον και την ψυχοσύνθεση του και λειτουργώ ανάλογα.

Αντίστοιχα, η ναυπηγική βοηθάει στον Καραγκιόζη με τον τρόπο σκέψης, επειδή έχω δομημένη σκέψη και βάζω κουτάκια στο μυαλό μου για να πετύχω έναν στόχο. Με έχει μάθει να είμαι πολύ in time ή έστω on time δηλαδή έγκαιρος στον χρόνο μου γιατί όλα πλέον είναι versus time.

Ο καραγκιοζοπαίχτης δεν ταυτίζεται κατ’ ανάγκη με τον…καραγκιοζοφτιάχτη. Για την ακρίβεια, κατά τη γνώμη μου ο σωστός όρος είναι καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών.

Καραγκιοζοπαίχτης είναι ουσιαστικά αυτός που ενσαρκώνει τον πρωταγωνιστή και μάλιστα ένας από τους παλιούς καραγκιοζοπαίχτες, ο Βάγγος ο Κορφιάτης, που και αυτόν τον θεωρώ πρότυπο, έλεγε «πρέπει να λεγόμαστε καλλιτέχνες του θεάτρου σκιών γιατί εάν τον πρωταγωνιστή αντί για καραγκιόζη τον έλεγαν Βρασίδα, θα λεγόμασταν βρασιδοπαίχτες;»

Πρέπει να είσαι σκηνοθέτης, να έχεις ετοιμάσει τους φωτισμούς σου, να είσαι σκηνογράφος, να έχεις ετοιμάσει τη μουσική επιμέλεια.

Θεωρώ ότι έχουμε μια αξιόλογη γενιά καλλιτεχνών που ο καθένας από εμάς έχει στοιχεία που μπορούν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του κοινού γιατί το σημαντικό δεν είναι να κεντρίσουν το δικό μου ενδιαφέρον ως γνώστη αλλά ως κοινό.

Μερικοί από αυτούς είναι ο Άθως ο Δανέλλης, ο Ηλίας ο Καρελλάς που εντάσσει τη σκιά μέσα στα έργα που κάνει και ο Νικόλας ο Τζιβελέκης που κατά κάποιον τρόπο είναι και μαθητής μου.

Κυρίως είναι ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα διότι πιστεύω ότι τις ρίζες του τις έχει στην αρχαία τραγωδία και κωμωδία.

Όπως στην αρχαία τραγωδία και κωμωδία, όλοι οι ρόλοι ήταν ανδροκρατούμενοι, τι γυναικείο στοιχείο είτε δεν υπήρχε είτε γινόταν από άνδρες. Όταν αυτό το θέαμα ήρθε στην Ελλάδα, ο ρόλος της γυναίκας τότε ήταν αρκετά υποδεέστερος του ανδρός οπότε δε μπορούσε μια γυναίκα να συμμετέχει στα δημόσια δρώμενα.

Συνήθως οι παραστάσεις έχουν πολύ περισσότερους ανδρικούς ρόλους οπότε θα ήταν δύσκολο για μια γυναίκα να μιμηθεί αρκετές ανδρικές φωνές.

Κάποιος που θέλει να ασχοληθεί σοβαρά, πρέπει οπωσδήποτε να αγαπάει αυτό που βλέπει, να είναι ταπεινός και στη συνέχεια να προσεγγίσει τον καραγκιοζοπαίχτη που έχει ξεχωρίσει.

Σχολή του θεάτρου σκιών δυστυχώς δεν υπάρχει. Για μένα, μάλιστα, πρώτα γίνεσαι βοηθός του καραγκιοζοπαίχτη και μετά γίνεσαι μαθητής.

Θυμάμαι την πρώτη μου παράσταση: στις 19 Μαΐου του 1998 στην Ευαγγελική Σχολή που φοιτούσα, σε ηλικία 13 ετών στο πλαίσιο πολιτιστικών εκδηλώσεων του σχολείου μου. Το πρώτο feedback ήταν πολύ καλό και το έλαβα από τους συμμαθητές μου. Σε ηλικία 14 ετών υπήρξα ο νεότερος καραγκιοζοπαίχτης σε ένα διαπολιτισμικό συνέδριο που έγινε στο Byron College.

Σε ηλικία 15 ετών πηγαίνω στην Αυστραλία για την πολιτιστική Ολυμπιάδα του Σύδνεϊ που έπαιξα σε ελληνικές κοινότητες. Το 2002 συμμετείχα στην Τεχνόπολη ως νέος καλλιτέχνης σε μια έκθεση του εικαστικού επιμελητηρίου σε μια παράσταση που κάναμε για κωφάλαλους. Αυτό είχε τεράστιο ενδιαφέρον καθώς δεν σημαίνει ότι όλοι οι κωφάλαλοι δεν ακούνε γιατί αντιλαμβάνονται παλμούς.

Οπότε έχεις πιο αργούς και απλούς διαλόγους, έχεις δίπλα από τη σκηνή τον αντίστοιχο διερμηνέα και κάποιες φορές προσπαθείς να «παίξεις» με τους παλμούς πιο έντονα ή πιο χαμηλά.

Το συγκινητικό ήταν μετά το τέλος της παράστασης που βγήκα έξω και τους είδα όλους να χειροκροτούν με τον δικό τους τρόπο (είναι το αντίστοιχο κου πεπε δικό μας).

Δεν πηγαίνουν πάντοτε καλά οι παραστάσεις, φυσικά.

Κακή ανάμνηση έχω από μια παράσταση το 2003 σε ηλικία 18 ετών στη Σάμο. Έχουν πάει πολύ καλά οι παραστάσεις μου στα Ηραία και μας ζητά ο Δήμος Πυθαγορείου να κάνουμε μια επιπλέον παράσταση σε μια έκθεση που είχε διοργανώσει με διάφορους καλλιτέχνες εκεί. Εκεί ήμουν μαζί με τον βοηθό-θεατή-φίλο μου Κώστα από το σχολείο.

Την ώρα της παράστασης, λοιπόν, στα διάφορα τρικ που κάνω για να αλλάξω τις παραστάσεις, ο Κώστας κολλάει και αρχίζει να γελάει με αυτά που λέω.

Σε κάποια φάση με σταματάει στα μέσα της παράτασης για να βγάλουμε φωτογραφίες με κάτι τουρίστες που είχαν έρθει για να χαιρετήσουν και να φύγουν. Όταν τον ρώτησα ποιοι ήταν αυτοί μου απάντησε ότι δεν γνώριζε.

Πάντως, οι παραστάσεις σε θέατρα και κινηματογράφους που έχω παίξει ήταν όλες μοναδικές για μένα.

Μια πολύ όμορφη στιγμή είναι τα Special Olympics, άλλη μια στιγμή είναι κάποιες sold out παραστάσεις σε κινηματογράφους με 300 και 400 εισιτήρια. Μια ακόμα όμορφη στιγμή είναι όταν σε βλέπουν παιδάκια.

Είναι πολύ ωραίο να σε αγκαλιάζουν παιδιά και να σου φέρνουν δώρα.

Θέατρο Σκιών Χαρίδημος

Πάντα μέσα από το θέατρο σκιών ένιωθα πλήρης. Κάθε φορά βρίσκω τον Κωνσταντίνο μέσα από το θέατρο, οπότε γιατί να υποδυθώ έναν άλλον ρόλο, όταν μπορώ μέσα από τη δίκη μου φωνή και προσωπικότητα να πω αυτά που θέλω;

Αισθάνομαι, καμιά φορά,. μισός που δε γνωρίζω κάποιο μουσικό όργανο διότι είτε στο σχολείο είτε σε διάφορες παραστάσεις με καλούσαν να τραγουδάω ή έξω με την παρέα μου. Αισθάνομαι μισός λοιπόν γιατί με αυτόν τον τρόπο θα καταλάβαινα ακόμη περισσότερα πράγματα για το κομμάτι της καλλιτεχνίας. Δυστυχώς είμαι αρκετά μεγάλος και δεν έχω τον χρόνο για να ασχοληθώ με κάτι τέτοιο.

Μου αρέσει πάρα πολύ το θέατρο. Αγαπώ να παρακολουθώ κλασικό θέατρο και να ηχογραφώ συναδέλφους και φίλους γιατί μου αρέσει να ακούω τις παραστάσεις τους την ώρα που ζωγραφίζω.

Μου αρέσει περισσότερο να ακούω την παράσταση, να ακούω το ηχόχρωμα τους παρά να τη βλέπω. Ακόμα και δικές μου παραστάσεις προτιμώ να τις ακούω παρά να τις βλέπω καθώς μέσα από τη φωνή ταξιδεύεις και βλέπεις τις δικές σου ατέλειες.

Ο καραγκιοζοπαίχτης πρέπει να είναι πλήρως συνειδητοποιημένος για το τι πρέπει να κάνει, δηλαδή να ξέρει την ιστορία του 100%, να μάθει τα πρώτα λεπτά το κοινό του και αμέσως να προσαρμόσει την σκαλέτα του.

Για να την διαμορφώσεις όμως σημαντικό ρόλο παίζουν οι βοηθοί συνεργάτες σου οι οποίοι πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι και φουλ αφοσιωμένοι δίπλα σου.

Αυτή είναι η μαγεία για μένα.

Όσον αφορά στο φωτισμό, βασιζόμαστε στους παραδοσιακούς φωτισμούς αλλά με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται.

Στην αρχή ξεκίνησαν να παίζουν με κεριά, μετά με ασετιλίνη, ωστόσο αυτό που με μαγνήτιζε σαν παιδί σε μια ζωντανή παράσταση ήταν οι πολλαπλές αντανακλάσεις που έκανε η σούστα της φιγούρας και φαινόταν ότι η φιγούρα κινείται με συρματάκια λόγω των λαμπών πυρακτώσεως.

Στην τηλεόραση χάνει όλο αυτό αλλά στο θέατρο το θεωρώ μαγεία και προσπαθώ να έχω αυτή τη μυσταγωγία. Σε παραστάσεις που θα είναι streaming πιθανώς να το αλλάξω αυτό.

Είναι σίγουρα πρόκληση για τους καλλιτέχνες το πέρασμα στο live streaming που βιώσαμε την περίοδο της καραντίνας. Κάποιοι το πέτυχαν και κάποιοι άλλοι όχι.

Στις παραστάσεις streaming, ας πούμε, έκανα ακριβώς τις ίδιες παραστάσεις αλλά τις παρουσίαζα με μια λίγο πιο κινηματογραφική ματιά.

Επειδή ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας και η τεχνολογία καλώς ή κακώς είναι μέρος της ζωής μας, ένας καλλιτέχνης πρέπει πάντα να επικαιροποιείται γιατί το πιο σημαντικό είναι να επικοινωνεί τη δουλειά του.

Τέχνη χωρίς επικοινωνία είναι άχρηστη. Θεωρώ ότι πρέπει να βρεις τρόπους να δώσεις στο κοινό το ερέθισμα, αφού σε παρακολουθήσει στο streaming, να θελήσει μετά να σε παρακολουθήσει και στο θέατρο.

Ο βασικός λόγος  που κάνω θέατρο σκιών είναι επειδή μέσα από αυτό εκφράζομαι, επικοινωνώ και υπάρχω. Το όνειρο μου θα ήταν το θέατρο σκιών να γίνει όλο και πιο γνωστό και αυτό σταδιακά συμβαίνει κυρίως λόγω του Διαδικτύου και της άμεσης πρόσβασης που έχει ο κόσμος σε αυτό.

Παιχνίδια με το φως και το σκοτάδι, της Σκιάς τους γεννήτορες.

Πάντως, μια παράσταση Καραγκιόζη μπορεί να είναι μια κακή παράσταση.

Από τον πρόχειρο σχεδιασμό της, από τον κακό καλλιτέχνη μέχρι τον κακό λόγο, καθώς το βασικό του συστατικό είναι ο λόγος. Πιστεύω ότι ο καλύτερος κριτής είναι ο χρόνος οπότε ακόμα κι αν κάτι «κακό» αντέξει στον χρόνο, τότε σίγουρα έχει κάποια στοιχεία που εσύ πρέπει να πάρεις.

Θεωρώ ότι ο Καραγκιόζης ταυτίζεται με την ψυχοσύνθεση του Έλληνα. Υπάρχει μια μαγεία, μια σύνδεση. Βάζω στοιχεία της σύγχρονης ποπ κουλτούρας στις παραστάσεις, ιδιαίτερα σε αυτές με παιδικό κοινό. Το παραδοσιακό στοιχείο είναι κάτι που σίγουρα δεν θέλω να χάσω.

Μετά από μια επιτυχημένη δουλειά στο 104, ας πούμε, ο Βασίλης ο Μπισμπίκης είχε μια ιδέα να σκηνοθετήσει τα Κόκκινα Φανάρια εντάσσοντας Καραγκιόζη για ενήλικες στην παράσταση επειδή ήταν και ο ίδιος λάτρης του Καραγκιόζη από μικρή ηλικία.

Μετέφερα λοιπόν εγώ την παράγκα του Καραγκιόζη στην παράγκα του Καρτέλ και μου δόθηκε, λόγω της ιδιαιτερότητας του χώρου, η δυνατότητα να μεταφέρω θεματικές παραστάσεις του Καραγκιόζη για να αναμετρηθώ καλλιτεχνικά με το συγκεκριμένο θέμα.

Μέσα από τον λόγο η παράσταση αναφέρεται σε μεγάλους, αλλά μέσα από διάφορα ηχητικά και οπτικά εφέ απευθύνεται στους μικρούς.

Όταν λέω σε παρέες ή σε κάποιον που γνωρίζω για πρώτη φορά ότι ασχολούμαι με το θέατρο σκιών, οι αντιδράσεις πάνω κάτω μοιάζουν μεταξύ τους.

Στην αρχή εκπλήσσονται λίγο, γιατί νομίζουν ότι τους κοροϊδεύω. Εμένα το μόνο πρόβλημα μου είναι να καταλάβουν ότι αυτό που κάνω είναι τέχνη και δεν το κάνω απλώς για προβολή.

Δεν αισθάνομαι την ανάγκη της προβολής απλώς για την προβολή, αλλά την ανάγκη της έκφρασης.

Ο Καραγκιόζης, άλλωστε, με έχει μάθει να είμαι ο εαυτός μου, να έχω τρόπο να τον εκφράσω και να μοιράζομαι τις ιδέες μου.

Σημείωση Συντάκτριας: Ευχαριστώ ιδιαιτέρως την Μαρίκα Αρβανιτοπούλου χάρη στην οποία γνώρισα τον κύριο Κουτσουμπλή και τον φίλο και συνεργάτη μου Νίκο Γουργουλέτη για την πολύτιμη βοήθειά του όποτε την χρειάζομαι.