Παγκόσμιο ενδιαφέρον έχουν προκαλέσει οι αποκαλύψεις των Pandora Papers, για τις δραστηριότητες του σκιώδους κόσμου των υπεράκτιων εταιρειών (offshore), που δίνουν την δυνατότητα σε ορισμένους από τους πλουσιότερους και ισχυρότερους ανθρώπους του πλανήτη να κρύψουν τον πλούτο τους και να φοροδιαφύγουν.
Mέσα από 11,9 εκατομμύρια έγγραφα, έρχονται στο φως οι κρυφές οικονομικές δραστηριότητες 35 ηγετών του κόσμου, στους οποίους περιλαμβάνονται εν ενεργεία και πρώην πρόεδροι, πρωθυπουργοί και αρχηγοί κρατών, περισσότεροι από 300 κρατικοί λειτουργοί όπως υπουργοί, δικαστές, δήμαρχοι και στρατιωτικοί από περισσότερες από 90 χώρες, καθώς και επιχειρηματίες και ροκ σταρ.
Μεταξύ των ονομάτων που έχουν διαρρεύσει, ξεχωρίζουν εκείνα του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας Τόνι Μπλερ, του μονάρχη της Ιορδανίας βασιλιά Αμπντάλα, του πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν, της πασίγνωστης τραγουδίστριας Σακίρα, του supermodel από τη Γερμανία Κλόντια Σίφερ, των υπουργών Οικονομικών Ολλανδίας, Βραζιλίας και Πακιστάν, κ.α.,
Τα Pandora Papers έρχονται στο φως της δημοσιότητας μόλις πέντε χρόνια μετά τα Panama Papers. Το τότε φερόμενο ως οικονομικό σκάνδαλο του αιώνα είχε προκαλέσει ακόμη και την κατάρρευση κυβερνήσεων, όπως στην Ισλανδία και στο Πακιστάν.
Σήμερα, οι τριγμοί αναμένονται ισχυρότεροi. Τα Panama Papeps είχαν βασιστεί μονάχα σε έναν υπεράκτιο «φορολογικό παράδεισο», ενώ τα Pandora σε 14. Πρόκειται για ένα λαβύρινθο εταιρειών offshore, όπου η μία κρύβει κάποια άλλη και αυτή η άλλη, ακόμα πέντε.
Το «υπόγειο» χρήμα
Συνήθως στις εταιρείες αυτές διακινούνται μεγάλα ποσά, με αποτέλεσμα ο δικαιούχος να αποκρύπτει την πραγματική του περιουσιακή κατάσταση από τις φορολογικές αρχές της χώρας του. Σε πολλές χώρες η λειτουργία των offshore εταιρειών δεν είναι παράνομη, αλλά οι συναλλαγές αυτές των πλούσιων και ισχυρών ασφαλώς προκαλούν πολλά ερωτήματα περί του «νόμιμου και ηθικού».
Στην έρευνα, που διενήργησε το διεθνές δίκτυο International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) συμμετείχαν δημοσιογράφοι από 150 μέσα ενημέρωσης ανά τον κόσμο – μεταξύ αυτών και η τουρκική σύνταξη της Deutsche Welle. Αποτέλεσμα αυτής είναι οι 6.500.000 φάκελοι των “Pandora Papers” με τις 30.000 υπεράκτιες εταιρείες που χρησιμοποιούσαν οι πλούσιοι και ισχυροί για να φοροδιαφύγουν.
Με αρχικό κεφάλαιο λίγων εκατοντάδων δολαρίων, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να συστήσουν μία offshore εταιρεία, η ιδιοκτησία της οποίας παραμένει μυστική. Εναλλακτικά, με ένα κεφάλαιο από 2.000 έως 25.000 δολάρια, μπορούν να δημιουργήσουν ένα ίδρυμα καταπιστευτικής διαχείρισης, το οποίο τους επιτρέπει να ελέγχουν τα χρήματά τους, χωρίς ωστόσο να θεωρούνται νομικά υπεύθυνοι για τις συναλλαγές τους. Με λίγη «δημιουργική λογιστική» τα περιουσιακά στοιχεία προστατεύονται από πιστωτές, δικαστικούς κλητήρες, φοροελεγκτές ή πρώην συζύγους. Σε πολλές χώρες η ίδρυση offshore εταιρειών και η διενέργεια συναλλαγών μέσω φορολογικών παραδείσων είναι απολύτως νόμιμη. Ωστόσο, είναι μία πρακτική που προκαλεί έντονη κριτική.
Σύμφωνα με τον Γκάμπριελ Τσούκμαν, επίκουρο καθηγητή Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, το 10% του παγκοσμίως παραγόμενου πλούτου βρίσκεται σήμερα «κρυμμένο» σε φορολογικούς παραδείσους. Το ακριβές ποσό παραμένει άγνωστο. Έρευνα του ΟΟΣΑ το 2020 κάνει λόγο για τουλάχιστον 11,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Συνήθως η κοινή γνώμη συνδέει τους φορολογικούς παραδείσους με εξωτικούς προορισμούς στην Καραϊβική, αλλά τα Pandora Papers αποδεικνύουυν ότι το ίδιο σύστημα λειτουργεί με επιτυχία και αλλού, για παράδειγμα στη Σιγκαπούρη, στην Ολλανδία, στην Ιρλανδία, στο Χονγκ Κονγκ, ακόμη και σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ. Ο Λάξμι Κουμάρ, στέλεχος του ιδρύματος Global Financial Integrity με έδρα την Ουάσιγκτον, επισημαίνει ότι η απόκρυψη κεφαλαίων σε φορολογικούς παραδείσους έχει άμεσες συνέπειες για τις ζωές όλων μας. «Επηρεάζει την πρόσβαση στο σύστημα υγείας, την πρόσβαση του παιδιού σου στην εκπαίδευση, τις δυνατότητές σου να αποκτήσεις στέγη», λέει χαρακτηριστικά.
Τρανταχτά ονόματα
Στις περισσότερες χώρες, οι δραστηριότητες αυτές δεν διώκονται. Αλλά στις περιπτώσεις των ηγετών και των πολιτικών προσωπικοτήτων, η Διεθνής Κοινοπραξία φέρνει σε αντιπαράθεση την ρητορική κατά της διαφθοράς που έχουν υιοθετήσει πολλοί από αυτούς και τις περιουσίες που έχουν κρύψει σε φορολογικούς παραδείσους.
Για πολλές δεκαετίες ο πρώην πρωθυπουργός της Μ.Βρετανίας Τόνι Μπλερ εμφανιζόταν ως πολέμιος της φοροαποφυγής. Τώρα τα Pandora Papers αποκαλύπτουν ότι ο ίδιος και η σύζυγός του είχαν αγοράσει μία υπεράκτια εταιρεία ακινήτων από την οικογένεια του Ζάγιεντ μπιν Ρασίντ αλ Ζαγιάνι, υπουργού Βιομηχανίας και Τουρισμού του Μπαχρέιν, με αποτέλεσμα να γίνουν ιδιοκτήτες ακινήτου αξίας 8,8 εκατομμυρίων δολαρίων (7,6 εκ. ευρώ), αποφεύγοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο να πληρώσουν φόρους συνολικού ύψους 400.000 δολαρίων. Τόσο η οικογένεια Μπλερ όσο και η οικογένεια Ζαγιάνι λένε ότι ο ένας δεν γνώριζε την εμπλοκή του άλλου. Η Τσέρι Μπλερ δηλώνει ότι ο σύζυγός της δεν είχε αναμειχθεί στη συναλλαγή αυτή. Σήμερα η εταιρεία έχει κλείσει.
Ένα άλλο όνομα που αναφέρεται στα Pandora Papers είναι ο πρωθυπουργός της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις, ένας δισεκατομμυριούχος που εξελέγη το 2017 με την υπόσχεση να πατάξει τη διαφθορά. Τα στοιχεία που διέρρευσαν αποδεικνύουν ότι το 2009 ο Μπάμπις διοχέτευσε 22 εκατομμύρια δολάρια σε δίκτυο εταιρειών, προκειμένου να αγοράσει μία έπαυλη κοντά στην Κυανή Ακτή, η οποία μεταξύ άλλων διαθέτει δύο πισίνες και ιδιωτικό κινηματογράφο. Σύμφωνα με την τσεχική ιστοσελίδα Investigace.cz η ιδιοκτησία των εταιρειών αυτών δεν περιλαμβανόταν στη δήλωση περιουσιακών στοιχείων που είχε υποβάλει ο Αντρέι Μπάμπις. Ο ίδιος δεν απάντησε σε σχετικό ερώτημα του δικτύου.
Μερίδιο σε εταιρεία με έδρα τις βρετανικές Παρθένες Νήσους κατείχε και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολόντιμιρ Ζελένσκι. Έναν μήνα πριν από τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές του 2019 ο πρώην ηθοποιός που έγινε πολιτικός είχε πωλήσει το μερίδιό του στην εταιρεία Maltex στον Σεργκέι Σεφίρ, στενό φίλο και συνεργάτη του.
Ο Πούτιν, ο Αμπντάλα και άλλοι πολλοί
Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο βασιλιάς Αμπντάλα ΙΙ της Ιορδανίας έχει δημιουργήσει τουλάχιστον τριάντα υπεράκτιες εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους. Μέσω αυτών των εταιρειών, αγόρασε 14 ακίνητα στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο αξίας άνω των 106 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο πρωθυπουργός της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις έχει τοποθετήσει 22 εκατομμύρια δολάρια σε εταιρείες βιτρίνα που χρησίμευσαν στην αγορά του πύργου Μπιγκό στο Μουζέν της νότιας Γαλλίας.
Ο πρόεδρος του Ισημερινού Γκιγέρμο Λάσο έχει καταθέσει περιουσιακά στοιχεία σε δύο trust στην Νότια Ντακότα των ΗΠΑ.
Συνολικά, η Διεθνής Κοινοπραξία έχει εντοπίσει συνδέσμους μεταξύ περιουσιακών στοιχείων τοποθετημένων σε υπεράκτιες εταιρείες 336 ηγετών και πολιτικών προσωπικοτήτων πρώτης γραμμής. Εχουν δημιουργήσει περί τις 1.000 υπεράκτιες εταιρείες, περισσότερο από τα δύο τρίτα των οποίων βρίσκονται στις βρετανικές Παρθένους Νήσους.
O πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, ο πρωθυπουργός της Πακιστάν Ιμραν Χαν, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ συγκαταλέγονται στους δεκάδες ηγέτες που εκτίθενται στο φως της έρευνας Pandora Papers της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων.
Σύμφωνα με την Washington Post, στοιχεία παραπέμπουν στην περίπτωση της Σβετλάνα Κριβονόγκιχ, Ρωσίδας που έγινε ιδιοκτήτρια διαμερίσματος στο Μονακό μέσω υπεράκτιας εταιρείας της νήσου Τορτόλα της Καραϊβικής τον Απρίλιο του 2003, λίγες εβδομάδες αφού γέννησε ένα κορίτσι. Τότε, βρισκόταν σε μυστική πολυετή σχέση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αναφέρει η εφημερίδα που ανήκει στην Διεθνή Κοινοπραξία επικαλούμενη το ρωσικό ερευνητικό μέσον Proekt.
Η Σβετλάνα Κριβονόγκιχ, η 18χρονη σήμερα κόρη της και το Κρεμλίνο δεν ανταποκρίθηκαν στα αιτήματα για σχολιασμό.
Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν Ιμραν Χαν εξελέγη με σημαία την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το όνομά του βρισκόταν και στην έρευνα Panama Papers.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας Pandora Papers, μέλη της οικογενείας του και της κυβέρνησής του κατέχουν εκατομμύρια δολάρια σε υπεράκτιους λογαριασμούς. Στο Twitter ο πακιστανός πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι «θα ερευνήσει» όλους τους πακιστανούς πολίτες που μνημονεύονται στα Pandora Papers
Ανθρωποι του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ – ο οποίος κατηγορείται συστηματικά για διαφθορά – πραγματοποίησαν σκοτεινές συναλλαγές με ακίνητα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ανάμεσά τους, η αγορά κτιρίου γραφείων στο όνομα του 11χρονου γιου του Χαϊντέρ, σύμφωνα με το BBC.
Ο μαφιόζος αρχηγός Ραφαέλε Αμάτο, που ενέπνευσε την ταινία Gomorrah, χρησιμοποίησε επίσης εταιρεία βιτρίνα για να αγοράσει εκτάσεις στην Ισπανία. Συνδέεται με σειρά δολοφονιών και εκτίσει ποινή 20ετούς φυλάκισης.
Ανάμεσα στα πρόσωπα που φέρνει στο φως η έρευνα, περιλαμβάνονται η κολομβιανή τραγουδίστρια Σακίρα, η γερμανίδα μοντέλο Κλόντια Σίφερ, ο ινδός σταρ του κρίκετ Σαχίν Τεντουλκαρ.
Εμφανίζεται επίσης το όνομα του πρώην υπουργού της Γαλλίας Ντομινίκ Στρος- Καν. Ο πρώην γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου διαβίβασε πολλά εκατομμύρια δολάρια αμοιβών του ως συμβούλου επιχειρήσεων μέσω μαροκινής εταιρείας που είναι απαλλαγμένη από φορολογία.
Ο πρόεδρος της Κένυας Ουχούρου Κενυάτα έχει διατυπώσει επανειλημμένως την αποφασιστικότητά του να καταπολεμήσει την διαφθορά στην χώρα του και να επιβάλει την διαφάνεια στους κενυάτες δημόσιους λειτουργούς ως προς την περιουσία τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα Pandora Papers, ο πρόεδρος της Κένυας έχει στην κατοχή του ίδρυμα στον Παναμά και πολλά μέλη της άμεσης οικογένειάς του κατέχουν περισσότερα από 30 εκατομμύρια δολάρια σε υπεράκτιους λογαριασμούς.
Τι λέει ο πρόεδρος της Κύπρου
Η εφημερίδα Guardian εμπλέκει και τη νομική εταιρεία Anastasiades & Partners που είχε ιδρύσει ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης. Συγκεκριμένα, το δικηγορικό γραφείο κατηγορείται ότι απέκρυψε τα περιουσιακά στοιχεία ενός αμφιλεγόμενου Ρώσου πίσω από πλασματικούς ιδιοκτήτες. Σε μια μυστική έκθεση που κατατέθηκε στις οικονομικές ρυθμιστικές αρχές της Καραϊβικής, η παναμαϊκή offshore ασφαλιστική εταιρεία Alcogal ανέφερε ότι είχε παραπλανηθεί από το νομικό γραφείο του Αναστασιάδη, αναδεικνύοντας ως πραγματικό ιδιοκτήτη τον Ρώσο επιχειρηματία Λεονίντ Λεμπέντεφ. «Δεν έχω καμία γνώση και θα ήταν αδύνατο να γνωρίζω και να είμαι σε θέση να απαντήσω σε οποιεσδήποτε καταγγελίες σχετικά με τον χειρισμό των υποθέσεων της πρώην δικηγορικής μου εταιρείας», δήλωσε ο πρόεδρος της Κύπρου.
Ο Βίκτορ Γιόκερες φαντάζει ο ιδανικός για τον αντικαταστάτη του Ρόμπερτ Λεβαντόφσκι στην Μπαρτσελόνα, αλλά πολλά θα εξαρτηθούν από το μέλλον του Πολωνού.
Ο Πιτ Χέγκσεθ έχει παρασημοφορηθεί για τη θητεία του στον πόλεμο στο Ιράκ - Εντύπωση προκαλούν τα τατουάζ στο σώμα του, που έχουν θρησκευτικό και πατριωτικό συμβολισμό
