Αστρονόμοι μπέρδεψαν διαστημικό σκουπίδι με κοσμική έκρηξη από τις απαρχές του Σύμπαντος

Διεθνής ομάδα αστρονόμων προκάλεσε πέρυσι αίσθηση στην ερευνητική κοινότητα ανακοινώνοντας ότι κατέγραψε μια βίαιη έκρηξη στον πιο μακρινό και αρχαίο γαλαξία που γνωρίζουμε. Όμως η λάμψη που κατέγραψαν ήταν πιθανότατα αντανάκλαση από διαστημικό σκουπίδι, διαπιστώνουν δύο νέες μελέτες.

Η αμφισβητούμενη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Astronomy κατέγραφε μια «έκλαμψη ακτίνων γάμμα», ή GRB, μια έκρηξη ασύλληπτης ισχύος που συμβαίνει όταν γιγάντια άστρα καταρρέουν και μετατρέπονται σε μαύρες τρύπες, ή όταν συγκρούονται αντικείμενα μεγάλης μάζας όπως άστρα νετρονίων.

Οι ίδιοι οι ερευνητές αναγνώριζαν ότι η πιθανότητα να συλλάβει κανείς ένα τέτοιο συμβάν σε έναν τόσο μακρινό γαλαξία είναι μόλις 1 στα 10 δισεκατομμύρια. Ο εν λόγω γαλαξίας, με την ονομασία GN-z11, χρονολογείται μόλις στα 420 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

Οι απειροελάχιστες πιθανότητες καταγραφής προκάλεσαν δυσπιστία σε άλλους αστρονόμους: «Αρχίζεις να αναρρωτιέσαι, μήπως υπάρχουν άλλες, πιο πιθανές αιτίες;» σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Nature ο Τσαρλς Στάινχαρτ του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.

Ο Στάινχαρτ και η ομάδα του αναφέρουν τώρα στο Nature Astronomy ότι η πιθανότητα να φτάσει σε ένα οποιοδήποτε τηλεσκόπιο φως που ανακλάστηκε σε διαστημικά σκουπίδια είναι πολύ μεγαλύτερη, από 1 στις 1.000 έως 1 στις 10.000.

«Αν πρέπει να διαλέξεις ανάμεσα στις δύο εξηγήσεις, ναι, είναι και οι δύο απίθανες, όμως η μία από αυτές είναι εκατομμύρια φορές πιο πιθανή» λέει ο ερευνητής.

Η δεύτερη μελέτη για το ίδιο θέμα δείχνει να αποκαλύπτει τον ένοχο: η ομάδα του Μίκαλ Μικαλόβσκι, αστρονόμου του Πανεπιστημίου Μικίεβιτς στην Πολωνία, εξέτασε δεδομένα για την περιοχή του ουρανού που κοιτούσε το τηλεσκόπιο όταν καταγράφηκε η επίμαχη ανακάλυψη. Όπως αναφέρει η ομάδα στο ίδιο τεύχος του Nature Astronomy, το πιθανότερο ήταν ότι η λάμψη προήλθε από εξάρτημα ρωσικού πυραύλου Proton που εκτοξεύτηκε από τη Ρωσία το 2015.

Για πολλούς, η διαμάχη φαίνεται να έχει λήξει. Ωστόσο οι συντάκτες της αρχικής μελέτης επιμένουν στον ισχυρισμό τους και αναφέρουν στο ίδιο περιοδικό ότι σύμφωνα με τους δικούς τους υπολογισμούς το διαστημικό σκουπίδι δεν πέρασε από το οπτικό πεδίο του τηλεσκοπίου.

Σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητοι ερευνητές σχολίασαν ότι τα δεδομένα της αρχικής μελέτης είναι χαμηλής ποιότητας και δεν δείχνουν αξιόπιστα.

Είναι πάντως κρίμα που οι αστρονόμοι δεν κατάφεραν να ανιχνεύσουν μια τόσο μακρινή έκρηξη. Θα μπορούσε να αποκαλύψει νέα στοιχεία για τα πρώτα άστρα που άναψαν στο Σύμπαν, τα οποία έφταναν στο τέλος της ζωής τους περίπου 420 εκατ. χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.