AUKUS, η νέα Γιάλτα

Η συμφωνία ΗΠΑ – Μεγάλης Βρετανίας – Αυστραλίας μετατοπίζει το αμερικανικό ενδιαφέρον στον Ειρηνικό, κυκλώνει στρατηγικά την Κίνα, θωρακίζει την Αυστραλία από δυνητική επέκταση της σινικής επιρροής, εμπλέκει τη βρετανική πυρηνική ισχύ και επιβεβαιώνει τον πρωτεύοντα παγκόσμιο ρόλο των ΗΠΑ και στον 21ο αιώνα.

Ταυτόχρονα, όμως, η νέα συμμαχία σηματοδοτεί τη μερική εγκατάλειψη του αντιρωσικού μετώπου, χαλαρώνει την πίεση προς τη Ρωσία και αφήνει στο ΝΑΤΟ έναν δευτερεύοντα ρόλο. Στην ουσία, πρόκειται για έμμεση παρότρυνση συστράτευσης με τη Ρωσία σε ένα κοινό μέτωπο ανάσχεσης της σινικής επέκτασης. Η δημογραφικά χειμαζόμενη Ρωσία διατρέχει σταθερά τον κίνδυνο εισέλευσης εκατομμυρίων Κινέζων στην αραιοκατοικημένη Σιβηρία. Βεβαίως το ΝΑΤΟ δεν εξαλείφεται, ώστε η Ρωσία να μη θεωρήσει ανοιχτό το πεδίο της Ανατολικής Ευρώπης. Αλλά πάντως η ένταση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας γίνεται δευτερεύουσα.

Η Γαλλία υπέστη μεν μία σοβαρή εμπορική απώλεια και ταυτόχρονα γεωστρατηγική μείωση, καθώς δεν εκλήθη να συμπράξει ως ιδρυτικό μέλος στη νέα συμμαχία. Αλλά η συμμετοχή της είναι ζήτημα χρόνου, είναι πυρηνική δύναμη και τελικώς θα συνεργασθεί με τον νέο πόλο ισχύος με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Πολύ περισσότερο που η «ευρωπαϊκή κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική» παραμένει μία ρητορική έκφραση, ανίκανη να διαμορφώσει έναν υπαρκτό μηχανισμό προστασίας των υποτίθεται κοινών ευρωπαϊκών συνόρων από μαζική εισέλευση εξω-ευρωπαϊκών πληθυσμών και αρωγής της Ελλάδας έναντι της τουρκικής απειλής.

Ασφαλώς η μετατόπιση του αμερικανικού ενδιαφέροντος στον Ειρηνικό μπορεί να θεωρηθεί ότι αφήνει έκθετη την Ανατολική Μεσόγειο έναντι της Τουρκίας. Αλλά η βάση της Σούδας και η γενικότερη ενίσχυση της αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα δείχνουν ότι η αμερικανική πολιτική δεν πρόκειται να επιτρέψει μία αλλαγή των γεωστρατηγικών ισορροπιών εις βάρος της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ. Επίσης είναι εμφανής η δομική αδυναμία της Τουρκίας να στηρίξει τις υπερφίαλες επιδιώξεις της. Βεβαίως πρωτίστως καθήκον κάθε χώρας είναι να προστατεύει τον εαυτό της, η εργολαβική ανάθεση της εθνικής άμυνας έχει ιστορικά αποδειχθεί φρούδα. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον να προσανατολισθεί στρατηγικά στον νέο πόλο ισχύος, πολύ περισσότερο όταν διαφαίνεται σταδιακή συσπείρωση μιας ευρύτερης δυτικής συσσωμάτωσης, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Ρωσίας.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης. Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το βιβλίο του «Παναγιώτης Κανελλόπουλος: ο πολιτικός, ο διανοούμενος και η εποχή του»