Υγεία 09 Οκτωβρίου 2021 | 08:00

Ανεξήγητα συμπτώματα στο 50% των ασθενών – Σωματοποιούν ψυχικές ασθένειες

Δύσκολα φτάνουν στις σωστές υπηρεσίες ψυχικής υγείας οι ασθενείς, καθώς ο τομέας υποχρηματοδοτείται. Οι ψυχικές παθήσεις αυξάνουν τη θνησιμότητα κατά 10% και μειώνουν το προσδόκιμο ζωής κατά 30%

Πάνω από το 50% των εισαγωγών σε ψυχιατρικές κλινικές στην χώρα μας, αφορούν ακούσιες νοσηλείες, ποσοστό που φέρνει τη χώρα μας στις πρώτες θέσεις της ανεπιθύμητης νοσηλείας για ψυχιατρικές παθήσεις.

Ταυτόχρονα όμως, οι ανισότητες των συστημάτων υγείας επεκτείνονται και στις ψυχικές ασθένειες, θέτοντας εμπόδια πρόσβασης των ασθενών στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που χρειάζονται.

Έτσι, οι μισοί ασθενείς που καταφεύγουν στις δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, εμφανίζουν συμπτώματα τα οποία δεν ταυτοποιούνται με κάποια πάθηση, αντίθετα αποτελούν σωματοποίηση κάποιας ψυχικής πάθησης.

Οι κυριότερες ανισότητες αφορούν τη φυλή, το φύλο, την εθνικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό κλπ. Εντούτοις ανισότητες παρατηρούνται και ανάλογα με το εισόδημα, όχι μόνο σε χώρες χαμηλού και μέσου εισοδήματος, αλλά και στις χώρες υψηλού εισοδήματος, όπου η αδυναμία χρήσης των υπηρεσιών υγείας είναι συχνότερη στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα.

Και αυτό, τη στιγμή που η ψυχική υγεία απορροφά μόλις το 2% των δαπανών υγείας, όταν στις χώρες υψηλού εισοδήματος συνήθως χρηματοδοτούνται με το 2-3% του ΑΕΠ. Οι δαπάνες όμως που καταγράφονται, αφορούν μόνο το άμεσο κόστος των ψυχικών παθήσεων και αντιπροσωπεύουν μόνο το 15% του πραγματικού κόστους τους.

Όμως για κάθε δολάριο που ξοδεύεται στην ψυχική υγεία, επιστρέφουν στην οικονομία λόγω παραγωγικότητας, τέσσερα δολάρια.

Τα παραπάνω τονίσθηκαν στο διεθνές webinar «Η ψυχική υγεία σε έναν άνισο κόσμο», που οργάνωσε η Εταιρεία Προληπτικής Ψυχιατρικής με αφορμή την σημερινή παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Ένωσης δρ Αφζάλ Τζαβέντ, σημείωσε πως χώρα μας είναι πρωτοπόρος στα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης για την ψυχική υγεία και ευχήθηκε σύντομα να ακολουθήσουν κι άλλες χώρες.

Χαιρετίζοντας την εκδήλωση, η υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη, επεσήμανε ότι οι προσπάθειες του υπουργείου, ουσιαστικά αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα με δράσεις κατά του στίγματος και των διακρίσεων, αλλά και για την ανθεκτικότητα του συστήματος, ώστε «να μην μείνει κανείς πίσω», ιδίως τα πιο ευάλωτα άτομα. Οι δράσεις αφορούν την κοινωνία και εστιάζουν στα παιδιά και τους εφήβους που επηρεάστηκαν περισσότερο από την πανδημία, ενώ προβλέπεται και η υποστήριξη του πληθυσμού, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Καταλήγοντας αναφέρθηκε στη Διακήρυξη της Αθήνας για την ψυχική υγεία που υπεγράφη με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τον περασμένο Ιούλιο, για τη «μηδενική ανοχή σε οποιονδήποτε αποκλεισμό».

Ο πρόεδρος της Εταιρείας Προληπτικής Ψυχιατρικής, καθ. Γιώργος Χριστοδούλου, σημείωσε πως οι ανισότητες εντοπίζονται συνήθως στη φυλή, το φύλο, την εθνικότητα. Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας περιορίζεται στο 2% των συνολικών δαπανών για την υγεία.

Αυξημένη θνησιμότητα

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Βασίλης Μποζίκας, επεσήμανε ότι η πανδημία είχε άμεση και έμμεση επίδραση στην ψυχική υγεία του πληθυσμού, ευτυχώς όμως όχι στον ίδιο βαθμό σε όλους, για να τονίσει ότι οι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, παραμένουν οι ίδιες. Παρόλα αυτά, η πρόληψη μπορεί να προστατεύσει από σοβαρές ψυχικές ασθένεις που μπορούν να μειώσουν το προσδόκιμο ζωής κατά 30%.

Ο καθηγητής Πήτερ Φαλκάι, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ψυχιατρικής Εταιρείας, ανέφερε ότι 25% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν διαγνωστεί με κάποια ψυχιατρική διαταραχή και το 10% χρειάζεται άμεση θεραπεία. Το κόστος των ψυχικών παθήσεων είναι αντίστοιχο των καρδιαγγειακών, όμως 6 στις 10 ψυχιατρικές διαταραχές, συμπεριλαμβάνονται στις πρώτες παθήσεις που προκαλούν έλλειψη λειτουργικότητας. Ταυτόχρονα μπορούν να αυξήσουν τη θνησιμότητα κατά 10%.

Οι αυτοκτονίες στην πανδημία

Η καθ. Ντανούτα Βάσερμαν, επόμενη εκλεγμένη πρόεδρος της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρίας σημείωσε ότι ενόσω προχωρεί η πανδημία, οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν μόνο στις χώρες μέσου εισοδήματος, αν και υπάρχουν σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με τα κύματα της πανδημίας και τις χώρες.

Στις ΗΠΑ π.χ. αυξήθηκαν κατά 62% οι αυτοκτονίες στους μη λευκούς και μειώθηκαν κατά 45% στους μη λευκούς, στο Περού αυξήθηκαν στους άνδρες, αν και συνολικά οι αυτοκτονίες μειώθηκαν, στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 18,46% το πρώτο εξάμηνο της πανδημίας, όμως ειδικά στα παιδιά 10-14 ετών η αύξηση ήταν 139%. Στην Ιαπωνία, αυξήθηκαν στις γυναίκες (37%) και στους εφήβους (49%). Μάλιστα στους εφήβους η άνοδος σημειώθηκε μόλις άνοιξαν τα σχολεία. Στην Ευρώπη δεν καταγράφηκαν διαφορές.

Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρίας Αφζάλ Τζαβέντ σημείωσε πως το 25-30% του πληθυσμού κάποια στιγμή της ζωής του θα αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας. Όμως η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τις χώρες χαμηλού και μέσου εισοδήματος, αλλά και τις πλούσιες χώρες με καλύτερα συστήματα υγείας.