Από τον στρατηγό Μαιζών στα Rafale και τις Belh@rra

Η σημαντικότερη, πιθανότατα, εκδήλωση για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση δεν έγινε στην Ελλάδα. Εγινε στο Λούβρο. Εγκαινιάστηκε σε μία εξαιρετική ημέρα, όταν, παράλληλα, ανακοινώθηκε η υπαρξιακής σημασίας αμυντική εξοπλιστική συμφωνία της Ελλάδας με τη Γαλλία. Συμφωνία που συνιστά τομή για τη σημερινή Ελλάδα, που βρίσκεται πάλι αντιμέτωπη με τους ίδιους εχθρούς του 1821. Αλλά και που, εξ αυτού του λόγου, αποτελεί και την πιο έμπρακτη εκδήλωση τιμής στην Επανάσταση και τα επιτεύγματά της. Ομως όλα αυτά δεν έγιναν τυχαία. Εχουν πίσω τους βαθύτατες ρίζες και ισχυρότατη λογική. Είναι το αποτέλεσμα μιας μοναδικής σχέσης που ο χρόνος δεν την έκαμψε. Αντίθετα, τη διατήρησε και την ενίσχυσε όλο και πιο πολύ.

Η αρχή αυτής της σχέσης δεν είναι φυσικά σημερινή. Δεν βρίσκεται ούτε καν στον 20ό αιώνα. Ολα αυτά δεν ξεκίνησαν ούτε με τους Χαρίλαο Τρικούπη και Ελευθέριο Βενιζέλο, που συνέδεσαν στενά την πορεία του ελληνικού εκσυγχρονισμού με τη Γαλλία (ο πρώτος) και την οργάνωση της ελληνικής πολεμικής ισχύος, ειδικά πριν από τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους που διπλασίασαν την Ελλάδα (ο δεύτερος). Ολα αυτά δεν ξεκίνησαν καν στα εξοπλιστικά προγράμματα του ύστερου Μεσοπολέμου που υπήρξαν καθοριστικά στην πιο κρίσιμη ώρα: στο Αλβανικό Μέτωπο του 1940, όταν τα γαλλικά πυροβόλα καθυπόταξαν τις ιταλικές δυνάμεις εισβολής. Και, φυσικά, είναι κατά πολύ παλαιότερα της φιλίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή πρώτα με τον Σαρλ ντε Γκολ και, στη συνέχεια, με τον Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Φιλία που, επίσης, έγραψε ιστορία. Η σχέση αυτή ανανεώθηκε και από τους Ανδρέα Παπανδρέου και Φρανσουά Μιτεράν με την περίφημη «Αγορά του αιώνα» στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όταν η Ελλάδα πήρε τα περίφημα Mirage 2000. Απόφαση που πάρθηκε στα πλαίσια του αντιαμερικανισμού της εποχής και συνοδεύθηκε από πολλές αναταράξεις, πολιτικές, διπλωματικές και άλλες. Αλλά που από επιχειρησιακής πλευράς, ο χρόνος τη δικαίωσε.

Στο Ναυαρίνο

Ομως η σχέση της Ελλάδας με τη Γαλλία πηγαίνει πολύ πιο πίσω από όλα αυτά. Η ρίζα της βρίσκεται στο 1827, στο Ναυαρίνο, και στη συμμετοχή της γαλλικής ναυτικής μοίρας υπό τον ναύαρχο Δεριγνύ. Κυρίως, όμως, στο 1828 και στον σπουδαίο φιλέλληνα γάλλο στρατηγό Νικόλαο Ιωσήφ Μαιζών. Ο Μαιζών ήρθε στην Πελοπόννησο ως αρχηγός της γαλλικής «Εκστρατείας του Μοριά» μερικούς μήνες μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Μέχρι την άφιξη του Μαιζών και των 30.000 στρατιωτών του, ο πανίσχυρος αιγύπτιος στρατηγός Ιμπραήμ δεν εγκατέλειπε με κανέναν τρόπο ούτε το έδαφος της Ελλάδας ούτε τους στόχους του. Η Στρατιά του Μαιζών ήταν το μοναδικό ευρωπαϊκό στρατιωτικό σώμα ξηράς που έστειλαν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις στον ελλαδικό χώρο, για να ολοκληρώσει την απελευθέρωση και να επιτρέψει τη δημιουργία νέου ελληνικού κράτους. Ετσι, πιθανότατα, η Ελλάδα οφείλει σε εκείνον όσα σε κανέναν άλλο παράγοντα οποιασδήποτε χώρας σε οποιαδήποτε εποχή. Ο Μαιζών ήταν αυτός που διέσωσε οριστικά την Ελληνική Επανάσταση την ώρα που εκείνη ακόμα κινδύνευε δραματικά από αφανισμό. Παρά τη βαρύτατη ήττα στο Ναυαρίνο, ο Ιμπραήμ συνέχιζε να σφάζει και να καίει στην ξηρά ακόμα και επί μήνες μετά αφότου ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε πια κατέβει στην Ελλάδα ως πρώτος κυβερνήτης. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, χωρίς τον Μαιζών και τον επίλεκτο στρατό του, ο Ιμπραήμ θα είχε με βεβαιότητα πνίξει τελικά την πολύχρονη και κουρασμένη Επανάσταση στο αίμα.

Πνευματικό κίνημα

Ο Μαιζών ήταν επίσης εκείνος που έθεσε τις βάσεις για τη διεύρυνση του ευρωπαϊκού κλασικισμού από ένα μεγάλο πνευματικό κίνημα και σε μία έμπρακτη διαδικασία συστηματικής ανάδειξης του ασύλληπτου πλούτου που έκρυβε μέσα της η ελληνική γη. Το ίδιο έκανε και με εκείνα που είχε να προσφέρει αυτή η γη όχι μόνον ως κιβωτός των επιτευγμάτων του αρχαιοελληνικού πνεύματος, αλλά και στην ίδια την εποχή της: και η χλωρίδα και η πανίδα της σύγχρονης Ελλάδας μελετήθηκαν για πρώτη φορά από τους 19 γάλλους επιστήμονες που συνόδευαν τον Μαιζών και τους οποίους είχε επιλέξει η Γαλλική Ακαδημία, το σημαντικότερο πνευματικό ίδρυμα στον κόσμο. Ηταν η πρώτη ξένη επιστημονική αποστολή στον ελληνικό χώρο.

Ηταν εκείνοι που έκαναν τις πρώτες ανασκαφές. Στη Μεσσήνη, στην Πύλο και αλλού. Και πιστοποίησαν στην πράξη τη σύνδεση αρχαίου και νέου ελληνικού κόσμου. Μετά την επιστροφή τους στη Γαλλία, οι επιστήμονες της αποστολής δημιούργησαν και την πρώτη επιστημονική βιβλιογραφία πάνω στα τεκμήρια, πλέον, του ελλαδικού χώρου. Την ίδια ώρα, οι μηχανικοί της στρατιάς του Μαιζών, όλοι, όπως και ο ίδιος, προερχόμενοι όλοι από τη Μεγάλη Στρατιά του Ναπολέοντα, σχεδίαζαν και χάραζαν τους πρώτους δρόμους στην ελεύθερη πλέον Πελοπόννησο.