Χαμένοι στη δημοσκόπηση

Στη συζήτηση γύρω από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις έχει ανακύψει ως ζήτημα που χρήζει ερμηνείας το γεγονός ότι η όποια αναπόφευκτη φθορά της κυβέρνησης δεν συνδυάζεται με ανάλογη ενίσχυση της αντιπολίτευσης, με αποτέλεσμα ο πολιτικός συσχετισμός να φαντάζει κατά βάση αμετάβλητος.

Δεν θέλω να αναφερθώ τόσο στα ποικίλα μεθοδολογικά προβλήματα που ανακύπτουν μέσα από ένα «κλασικό» μοντέλο έρευνας της κοινής γνώμης που εντοπίζει εύκολα τις «τάσεις» που αποτυπώνουν την κυριαρχία ενός αφηγήματος αλλά δύσκολα τις δυναμικές που μπορεί να το υπονομεύσουν – και που δεν μπορούν εύκολα να χωρέσουν στις κλασικές ερωτήσεις για τη γενική «θετική» ή «αρνητική» γνώμη -, παρότι πρέπει να μας απασχολήσει το γεγονός ότι από τη στιγμή που η έρευνα της κοινής γνώμης είναι ένα από τα μέσα που τελικά την επηρεάζουν (εφόσον διαμορφώνουν πλευρές της δημόσιας συζήτησης) τα μεθοδολογικά ερωτήματα γίνονται και πολιτικά προβλήματα.

Κυρίως θέλω να σταθώ στο ίδιο το παράδοξο των δημοσκοπικών αποτελεσμάτων, μια που όντως, πλευρές της πραγματικότητας θα δικαιολογούσαν ένταση αυτού που συνήθως περιγράφουμε ως κοινωνική δυσαρέσκεια. Από την κοινωνική ανασφάλεια που αποτελεί το υπόβαθρο μιας ανάκαμψης διακυβευόμενης από παράγοντες όπως η αύξηση των τιμών οικονομικής, μέχρι το ερώτημα εάν και σε ποιο βαθμό θα διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας όταν εξαντληθεί το αποτέλεσμα των ποικίλων κρατικών ενισχύσεων και από τη δυσαρέσκεια για την κατάσταση του εκπαιδευτικού συστήματος μέχρι τις αντιδράσεις για ζητήματα αυταρχισμού, οι αφορμές είναι αρκετές.

Ομως, αυτό που μετατρέπει τη δυσαρέσκεια σε παράγοντα αλλαγής των πολιτικών συσχετισμών, πιο σωστά αυτό που επιτρέπει στην όποια δυσαρέσκεια να μετασχηματίζεται σε επιθυμία πολιτικής αλλαγής, είναι ακριβώς το εάν και κατά πόσο υπάρχει εμπιστοσύνη στη δυνατότητα μιας εναλλακτικής. Διαφορετικά υπάρχει η δυνατότητα κοινωνικών εκρήξεων αλλά όχι πολιτικών ανατροπών. Μόνο που η ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης στην ύπαρξη εναλλακτικών απαιτεί πραγματική επεξεργασία ηγεμονικού σχεδίου και όχι απλώς «αντιπολιτευτικής τακτικής». Επεξεργασία που προς το παρόν απουσιάζει.