Οι Αφγανές τραγουδίστριες δεν σωπαίνουν

«Είμαι μουσουλμάνα, εντάξει. Αλλά είμαι και τραγουδίστρια». Η μόλις 24χρονονη μουσικός έχει ζήσει σχεδόν τα πάντα. Η οικογένειά της έζησε τον πόλεμο σε μια νότια επαρχία του Αφγανιστάν, έπειτα διέφυγε στο Πακιστάν. Η Σαντίκα ακολούθησε τον δικό της δρόμο, έγινε τραγουδίστρια κι έτσι επέστρεψε μόνη στην Καμπούλ χωρίς τους συντηρητικούς γονείς της. Έγινε σταρ της τηλεόρασης και του YouTube τραγουδώντας λαϊκές και ποπ επιτυχίες. Όταν όμως ήρθαν οι Ταλιμπάν στην εξουσία, κινδύνευσε να χάσει τη ζωή της.Τέλη Σεπτεμβρίου κατάφερε να διαφύγει ξανά από το Αφγανιστάν.

Ένα οπτικοακουστικό πρότζεκτ μέσα από χίλια κύματα

Η Σαντίκα προσπαθεί καθημερινά να ξεπεράσει τα τραύματά της. Το ίδιο και οι υπόλοιπες οκτώ τραγουδίστριες, οι ιστορίες των οποίων αποτυπώθηκαν σε μια σειρά βίντεο-ποτραίτων από την Ιρανή εθνομουσικολόγο Γιαλντά Γιαζντανί και τον διευθυντή της Σύγχρονης Όπερας Βερολίνου Αντρέας Ρόχολ. Το πρότζεκτ πολυμέσεων είχε ξεκινήσει πριν από τα δραματικά γεγονότα του Αυγούστου. Έκτοτε έχει λάβει νέα διάσταση.

Η Γιαζντανί μαζί με τον Ρόχολ έχουν γυρίσει επίσης ένα ντοκιμαντέρ  και έχουν διοργανώσει δύο συναυλίες στο Βερολίνο εστιάζοντας σε γυναικείες φωνές από το Αφγανιστάν. Η Γιαζντανί θυμάται τις δυσκολίες. «Ήμουν περίεργη για τις γυναίκες εκεί. Ποιες είναι; Πώς ακούγεται μουσική τους; Όταν ήμουν μικρή στο Ιράν, μας έλεγαν: Μην πάτε εκεί, δεν είναι ασφαλής χώρα». Την ίδια απάντηση έλαβε και από το γερμανικό υπ. Εξωτερικών, όταν αυτό απέκλεισε τη χρηματοδότηση έρευνας στο Αφγανιστάν καθώς και το ταξίδι Αφγανών καλλιτεχνών στη Γερμανία. Έπειτα ήρθε ο κορωνοϊός και τα πράγματα έγιναν ακόμη δυσκολότερα. «Έπρεπε τελικά να ταξιδέψουμε στο Αφγανιστάν με προσωπικό ρίσκο για να γνωρίσουμε ανθρώπους και να καταλήξουμε σε μια μορφή συνεργασίας με χρήση νέων μέσων πέρα από μια κλασική ταινία» αναφέρει ο Ρόχολ στην DW.

H πλούσια μουσική παράδοση του Αφγανιστάν

Το ταξίδι έγινε. Οι δύο ειδικοί κατάφεραν να φτάσουν στην Καμπούλ και τις επαρχίες Μπαμιάν και Χεράτ για να ανακαλύψουν την τεράστια μουσική παράδοση της χώρας. Βασικό χαρακτηριστικό της η ποικιλομορφία λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφίας του Αφγανιστάν. Στην αφγανική μουσική μπορεί κανείς να εντοπίσει επίσης δάνεια από την περσική μουσική και τις παραδόσεις των τουρκογενών λαών.

Εκεί συνάντησαν παλιές τραγουδίστριες αλλά και νέες μουσικούς, που μεγάλωσαν τα τελευταία 25 χρόνια στο Αφγανιστάν βιώνοντας τις ταραχές της περιόδου αυτής. Όπως η 20χρονη Φρέστα Φαρόκι, μια εξαιρετική τραγουδίστρια που μεταφέρει τη μουσική της μειονότητας των Αφγανών Χαζάρα. Η Φαρόκι φοβάται ότι οι προσπάθειες των τελευταίων ετών για την ενίσχυση της θέσης των γυναικών θα πάνε χαμένες. Έτσι και η Σουμάγια Καρίμι, η οποία έγινε γνωστή μέσα από το σόου ‘Afghan Star’. Για την Καρίμι η μουσική είναι τρόπος αντιμετώπισης της καθημερινότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από απώλειες και αιματυχυσία.«Μέσω της μουσικής δεν χάνω την αξιοπρέπειά μου, αντίθετα: αποκτώ αξιοπρέπεια και είμαι περήφανη γι αυτό» λέει χαρακτηριστικά. Πρόσφατα κατέφυγε στην Ιταλία, με αβέβαιο καλλιτεχνικό μέλλον.

Γέφυρα πολιτισμών στο YouTube

Το αξιοθαύμαστο σε αυτές τις μουσικούς είναι ότι τα έχουν καταφέρει τα πάντα μόνες. Μετά από 40 χρόνια πολέμου στο Αφγανιστάν η μουσική εκπαίδευση αλλά και η εγχώρια μουσική σκηνή ήταν ανύπαρκτες. Οι Ταλιμπάν τώρα ανακόπτουν κάθε προοπτική συνέχισης της όποιας καριέρας τους. «Για τους Ταλιμπάν η μουσική είναι αμαρτία» αναφέρει ο Ρόχολ. «Με το φεστιβάλ μας δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να κάνουμε οποιαδήποτε έξωθεν ιστορικοπολιτική ανάλυση. Θα ήταν αλαζονικό. Θέλουμε απλώς να πούμε τις ιστορίες αυτών των γυναικών».

Στο υβριδικό φεστιβάλ πολυμέσων «Female Voice of Afghanistan», εκτός από τα πορτραίτα Αφγανών τραγουδιστριών, μπορεί κανείς να δει βιντεοσκοπημένες συναυλίες αλλά και τα αποτελέσματα μιας διαδικτυακής καλλιτεχνικής σύμπραξης με δυτικούς καλλιτέχνες μέσω Zoom.Tα streaming του φεστιβάλ είναι διαθέσιμα μέσω YouTube μέχρι τις 18 Οκτωβρίου στο κανάλι Crossgeneration Media.

Στέφαν Φράτσεν

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη