Ψυχική ανθεκτικότητα στον κοροναϊό με burnout των θεραπευτών

Αδιαμφισβήτητες είναι πλέον οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας στον πληθυσμό, η παρατεταμένη όμως διάρκεια του κινδύνου και η ανάγκη των πολιτών για ψυχική υποστήριξη έχουν επεκτείνει την πίεση και στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.

Οι τελευταίοι με μια σειρά προγραμμάτων που εφαρμόζονται προκειμένου να συμβάλλουν στην ψυχική ανθεκτικότητα του πληθυσμού πλησιάζουν πλέον τα όρια της επαγγελματικής εξουθένωσης, όπως προκύπτει από διαπιστώσεις των Γιατρών του Κόσμου, οι οποίοι εφαρμόζουν το πρόγραμμα «Open Minds 21», που στοχεύει στην ελαχιστοποίηση του αντικτύπου της πανδημίας Covid-19 διασφαλίζοντας τη συνέχεια της φροντίδας και την πρόσβαση σε ολοκληρωμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Όπως τονίζουν οι Γιατροί του Κόσμου, η ψυχική υγεία δεν αφορά μόνο στην απουσία κάποιας ψυχικής διαταραχής, αλλά είναι θεμελιώδης για τη συλλογική και ατομική μας ικανότητα να σκεφτόμαστε, να εκφράζουμε τα συναισθήματα μας, να αλληλεπιδρούμε, να κερδίζουμε τα προς το ζην και να απολαμβάνουμε τη ζωή.

Και ενώ πολλές φορές χρειάζεται η συμβολή των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, εντούτοις, το κοινωνικό στίγμα δημιουργεί αποκλεισμούς στην ψυχολογική φροντίδα, η οποία είναι συνυφασμένη με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στα συμπεράσματα αυτά κατέληξαν ειδικοί ψυχολόγοι και ψυχίατροι που μετέχουν στο πρόγραμμα «Open Minds 21» επισημαίνοντας ότι οι επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας για να μπορούν να είναι αποδοτικοί, πρέπει πρώτα να φροντίζουν τον εαυτό τους και να κρατούν υγιείς ισορροπίες, για την αποτροπή της επαγγελματικής εξουθένωσης.

Στο πλαίσιο διαδικτυακής συζήτησης για την αυτοφροντίδα των ειδικών, ο ψυχολόγος Γιάννης Καλυβόπουλος, αναφέρθηκε στα σημάδια που υποδηλώνουν ότι ένας ψυχίατρος ή ψυχολόγος πλησιάζει σε επίπεδα υψηλής ή ολοκληρωτικής εξουθένωσης.

Η επαγγελματική εξουθένωση

Στην περίπτωση αυτή, ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας νιώθει άθλο να ξεκινήσει την ημέρα του στη δουλειά, ανακουφίζεται όταν υπάρχουν ακυρώσεις, δεν τηρεί τις ώρες του ραντεβού, καθυστερώντας την έναρξη της συνεδρίας ή επιταχύνοντας την ολοκλήρωσή της, χωρίς ενσυναίσθηση, δίνει συνεχώς τις ίδιες ερμηνείες, χρησιμοποιεί τις ίδιες μεθόδους για όλα τα περιστατικά, χωρίς εξατομίκευση, εμμένει στις ίδιες τεχνικές. Κατά τη θεραπεία παρέχει άμεση συμβουλευτική, χωρίς να βοηθά τον θεραπευόμενο να φτάσει σε επίπεδα συνειδητοποίησης, δεν τηρεί τις διαδικασίες που προβλέπει ο κώδικας δεοντολογίας και έχει σταματήσει την επαγγελματική του επιμόρφωση.

Πώς σταματά το burnout

Στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας τους, σύμφωνα με τον κ. Καλυβόπουλο, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας θα πρέπει να αναγνωρίσουν αρχικά, ότι δεν μπορούν πάντα να βοηθήσουν και ότι είναι φυσιολογικό κάποιοι θεραπευόμενοι να διακόπτουν. Σημαντικό είναι επίσης να τηρείται η ισορροπία προσωπικής – επαγγελματικής ζωής. Γι΄ αυτό θα πρέπει να τηρείται το ωράριο εργασίας και να ακολουθεί αποφόρτιση μέσω της ενασχόλησης με την οικογένεια, τους φίλους, τη γυμναστική, για να «φορτίζουν» και πάλι τις «μπαταρίες» τους. Η τοποθέτηση ορίων στις ώρες των συνεδριών, στο χρόνο που διαρκούν οι συνεδρίες και η χρονική απόσταση μεταξύ τους για μια μικρή αποφόρτιση στη διάρκεια της ημέρας, θεωρούνται σημαντικά στοιχεία.

Σημαντικό είναι επίσης να μην εγκαταλείπεται η δια βίου μάθηση και η κοινωνικοποίηση σε επαγγελματικά συνέδρια, αλλά και η συνεργασία με επόπτη για καθοδήγηση ή ανατροφοδότηση σχετικά με τον χειρισμό περιστατικών.

Στην περίπτωση που ο ψυχοθεραπευτής δεν έχει κάνει ο ίδιος ψυχοθεραπεία, τότε μπορεί να ξεκινήσει, ιδίως αν έχουν προκύψει στο μεταξύ και προσωπικά θέματα που πρέπει να διαχειριστεί.

Πρέπει ο ίδιος να αναγνωρίσει τα σημάδια και πριν φτάσει σε ολοκληρωτικό burnout, θα πρέπει να αναζητήσει βοήθεια, ακόμη και διακοπές, καθώς πολλές φορές είναι λύση η αποστασιοποίηση από το χώρο εργασίας για ένα χρονικό διάστημα.