Οδυσσέας Ελύτης – Το Νόμπελ στον «ποιητή του Αρχιπελάγους»

Η 18^η Οκτωβρίου του 1979 είναι για τα ελληνικά γράμματα μία σπουδαία ημέρα. Είναι η ημέρα που η Σουηδική Ακαδημία αναγγέλλει ότι το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Οδυσσέα Ελύτη.

Στο σκεπτικό της απόφασής της, όπως αναφέρουν «ΤΑ ΝΕΑ», της 19ης Οκτωβρίου του 1979, η Σουηδική Ακαδημία ανέφερε ότι βράβευσε τον έλληνα ποιητή «για την ποίησή του, η οποία με φόντο την ελληνική παράδοση προβάλλει με αισθησιακή δύναμη και υψηλή πνευματική διορατικότητα τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για την ελευθερία και τη δημιουργία».

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 19^ης Οκτωβρίου 1979:

«Η Ελλάδα στο πρόσωπο του μεγάλου ποιητή της, Οδυσσέα Ελύτη, κατέκτησε χθες το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 1979 – το δεύτερο μέσα στα τελευταία δεκατρία χρόνια, ύστερα από το Νόμπελ που είχε απονεμηθεί στον Γιώργο Σεφέρη, το 1963.

»Πρόκειται για γεγονός ύψιστης σημασίας και για τα Ελληνικά Γράμματα αλλά και για τη χώρα μας γενικότερα, πράγμα που επισημάνθηκε από την πρώτη στιγμή στον παγκόσμιο Τύπο και που, δικαίως, στον ελληνικό χώρο χαιρετίσθηκε, με ιδιαίτερη υπερηφάνεια και συγκίνηση από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Τσάτσο και τον πρωθυπουργό κ. Καραμανλή, όπως και από άλλες πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες του τόπου.

»Μιλάει ο Οδυσσέας Ελύτης. (…) Με καταφανή τη συγκίνηση αλλά και την κόπωση στο πρόσωπό του, ύστερα από όλη αυτή τη νευρική αναμονή, ο ποιητής των «Προσανατολισμών», του «Ήλιος ο πρώτος», του «Ανθυπολοχαγού της Αλβανίας», του «Άξιον Έστι», του «Φωτόδεντρου», και της «Μαρίας Νεφέλης»».

Τα λόγια του σπουδαίου έλληνα ποιητή, μετά την αναγγελία του παγκοσμίας εμβέλειας επιτεύγματός του, δεν θα μπορούσαν να μην αποτυπώνουν την ταπεινότητα και το μεγαλείο ψυχής , που πάντα τον χαρακτήριζε:

«Όπως καταλαβαίνετε είναι πολύ φυσικό η απόφαση της Σουηδικής Ακαδημίας να με έχει συγκινήσει.

»Ήξερα ότι είχε τεθεί η υποψηφιότητά μου, εφέτος για πρώτη φορά, ωστόσο δεν πίστευα ότι είχα πολλές πιθανότητες να τιμηθώ με το Νόμπελ.

»Και τούτο γιατί είχα ακούσει τις φήμες για το Νόμπελ, ότι χρειάζονται προετοιμασίες πολλών ετών, διασυνδέσεις, γνωριμίες, δηλαδή πράγματα ακατάλληλα για μένα και εντελώς ασυμβίβαστα με τον χαρακτήρα μου.

»Ιδού όμως ότι όλα αυτά αποδεικνύονται μύθος. Και θα ευχόμουν να γίνει ένα είδος δίδαγμα για τους νεώτερους ότι αρκεί να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και μια μέρα ο μόχθος τους θα ανταμειφθεί.

»Πιστεύω, ότι με την εφετινή της απόφαση η Σουηδική Ακαδημία, θέλησε να τιμήσει ενδεικτικά στο πρόσωπό μου ολόκληρη την μετά τον Γιώργο Σεφέρη σύγχρονη ελληνική ποίηση, που πραγματικά βρίσκεται σε πολύ υψηλό επίπεδο.

»Θέλησε δηλαδή η Σουηδική Ακαδημία να επισύρει την προσοχή της παγκόσμιας κοινής γνώμης στο γεγονός ότι η ελληνική ποίηση, στο σύνολό της, έχει την παλαιότερη παράδοση, αφού από τον Όμηρο ως τις μέρες μας δεν εσταμάτησε ποτέ».

»Γι’ αυτό η τιμή δεν είναι αποκλειστικά δική μου, ανήκει σε όλους. Η δική μου χαρά είναι ότι και μ’ αυτόν τον τρόπο μπόρεσα να προσφέρω μια υπηρεσία στον τόπο μου».

»Ευχαριστώ τη Σουηδική Ακαδημία και για λογαριασμό μου και για λογαριασμό της χώρας μου και ως ποιητής και ως Έλληνας».

Απαντώντας στο πως σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει το ποσό των 190.000 δολλαρίων που συνόδευε το Βραβείο Νόμπελ ανέφερε:

«Δεν έχω σκεφτεί ακόμα. Περισσότερο με απασχολεί αυτή τη στιγμή ο λόγος που πρέπει να γράψω, για να εκφωνήσω κατά το καθιερωμένο στην τελετή της απονομής του βραβείου στη Στοκχόλμη, κι όπου φυσικά πρόκειται να παραστώ».

Για το πώς αντιλαμβανόταν ο ίδιος την ποίηση, ο Ελύτης απάντησε:

«Θεωρώ την ποίηση σαν μια πηγή αθωότητας, που είναι γεμάτη από επαναστατικές δυνάμεις. Αποστολή μου είναι να κατευθύνω αυτές τις δυνάμεις εναντίον ενός κόσμου που η συνείδησή μου δεν μπορεί να αποδεχθεί, έτσι ώστε να φέρω αυτόν τον κόσμο, μέσω συνεχών μεταμορφώσεων, σε μεγαλύτερη αρμονία με τα όνειρά μου».